Του Λουκά Στυλιανού
Οι τράπεζες βελτίωσαν τους δείκτες τους, το πρόβλημα στην οικονομία παραμένει
Η Τραπεζική κρίση του 2013 σηματοδότησε τους ισολογισμούς των τραπεζών με μη εξυπηρεοτύμενα δάνεια, τα οποία το τέλος του 2014 ανέρχονταν στα 27,3δις ευρώ ή στο 47,8% του συνόλου των δανείων. Σήμερα, οκτώ χρόνια μετά, υπάρχει μια μεγάλη μείωση, φθάνοντας στα 4,4 δις ευρώ ή στο 15,3%, δείκτη προβληματικών δανείων προς τα δάνεια που εξυπηρετούνται.
Μήπως έχουν βελτιωθεί και ξεπεραστεί όλοι οι γενεσιουργοί παράγοντες που προκάλεσαν τα ΜΕΔ;
Η απάντηση είναι πως όχι, δεν έχουν ξεπεραστεί οι γενεσιουργοί παράγοντες. Αντιθέτως, κάποιοι από αυτούς έχουν επιδεινωθεί περισσότερο. Όπως για παράδειγμα οι μειώσεις στους μισθούς, η απώλεια εργασίας, το αυξημένο κόστος διαβίωσης, οι αυξημένες ανάγκες των νοικοκυριών, αφού τα τότε παιδιά των οικογενειών έφθασε ο καιρός για φοίτηση σε πανεπιστήμιο ή σε λύκεο, οι δανειολήπτες έφθασαν σε ηλικία σύνταξης ή και ανεργίας.
Πώς όμως αυτό επιτεύχθει σε τόσο σύντομο ουσιαστικά χρονικό διάστημα;
Μέρος των ΜΕΔ έχουν αναδιαρθρωθεί και αποπληρώνονται κανονικά. Σημαντικό όμως μέρος των τότε ΜΕΔ έχουν πωληθεί σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και άρα έχουν βγει εκτός τραπεζικού τομέα. Από το 2018 άρχισαν οι μεγάλες πωλήσεις ΜΕΔ στις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. Σημαντική μείωση στα ΜΕΔ σηματοδότησε το κλείσιμο της ΣΚΤ Λτδ τέλος Αυγούστου του 2018 που ήταν καθαρά μια πολιτική απόφαση της κυβέρνησης και με τη στήριξη μερικών κομμάτων στη Βουλή, αφού «δώρισαν» το μεγαλύτερο και Υγιές κομμάτι της ΣΚΤ στην Ελληνική Τράπεζα, τα δε ΜΕΔ ύψους 7,3 δις της ΣΚΤ κράτησε η ΣΕΔΙΠΕΣ ΛΤΔ/ΚΕΔΙΠΕΣ Λτδ που είναι η διάδοχος εταιρεία.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι, οι ισολογισμοί των τραπεζών μπορεί μεν, να μην βαρύνονται πλέον με τα βαρίδια των ΜΕΔ, όμως η κατάσταση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις εξακολουθεί να είναι πολύ δύσκολη και σοβαρή έως και τραγική.
Οι ισολογισμοί των τραπεζών μπορεί να μην βαρύνονται πλέον με τα βαρίδια των ΜΕΔ, όμως η κατάσταση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις εξακολουθεί να είναι πολύ δύσκολη και σοβαρή έως και τραγική
- Από τη μια, το πλήρως αποτυχημένο Σχέδιο προστασίας (; ) κύριας ατοικίας ΕΣΤΙΑ, με τις πάμπολλες απορρίψεις, αφού από το σχεδιασμό του ήταν προδιαγεγραμμένη η αποτυχία του, με τις αδικαιολόγητες απορρίψεις αιτήσεων ακόμα και μετά τις ενστάσεις των αιτητών, αφού φαίνεται ότι το στάδιο της Επιτροπής εξέτασης ενστάσεων δεν ήταν τελικά η ελπίδα των δανειοληπτών αλλά το οριστικό κλείσιμο της ελπίδας για διάσωση της κύριας κατοικίας τους.
- Από την άλλη, ενώ οι αρχικές διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης ότι με την πώληση δανείων στις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων θα έκαναν βώσιμες αναδιαρθρώσεις, αφού δεν θα ήταν υποχρεωμένες να διατηρούν πρόσθετα κεφάλαια λόγω αυτών των δανείων, έχουν επίσης διαψευσθεί πανηγυρικά.
- Πρόσθετα, οι τράπεζες, όλο και γίνονται περισσότερο απρόθυμες στο να κάνουν αναδιαρθρώσεις. Ιδιαίτερα δε η ΚΕΔΙΠΕΣ ΛΤΔ, παρά το ότι είναι μια κρατική εταιρεία και η κυβέρνηση έχει άμεσα λόγο σε αυτήν, συγκαταλέγεται στις πλέον απρόθυμες εταιρείες για αναδιάρθωση δανείων, ιδιαίτερα αν το υποθηκευμένο ακίνητο είναι οικόπεδο ή άλλο ακίνητο πέραν της κύριας κατοικίας. Υπάρχει σαφής απόλυτη θέση άρνησης αναδιάρθρωσης δανείου σε αυτές τις περιπτώσεις.
Ποιες είναι όμως οι επιπτώσεις στα νοικοκυριά και τις μικροεπιχειρήσεις με την εν γένει κατάσταση;
- Από τη μια οι εκποιήσεις ακινήτων έχει πάρει την ανιούσα σε ακίνητα όλων των ειδών, ιδιαίτερα από το 2018 και μετά.
- Πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων έχουν παραχωρήσει/ανταλλάξει την ακίνητη τους περιουσία έναντι χρεών (DeptTo Asset/ DTA), αφού αδυνατούν υπό τις συνθήκες να ανταποκριθούν στην αποπληρωμή τους. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε μείωση των ΜΕΔ κατά 6,8δις
- Ο πλούτος που είχε δημιουργηθεί, μέσω των τραπεζών μεταφέρεται βάσει πωλήσεων στα χέρια των εχόντων και ακόμα περισσότερο σε ξένους αγοραστές.
- Πέραν από τις αρνητικές οικονομικές καταστάσεις στις οποίες περιέρχονται τα νοικοκυριά και οι μικροεπιχειρήσεις, υπάρχουν και οι κοινωνικές προεκτάσεις, αφού τα προβλήματα που έχουν προκληθεί είναι πολύ σημαντικά και πολύ σοβαρά.
Η κυβέρνηση όμως αρέσκεται σε διακηρύξεις και αυτοικανοποίηση ότι τα ΜΕΔ έχουν δραστικά μειωθεί, ότι η οικονομία παρουσιάζει σημαντικές επιδόσεις και άλλα εύηχα και επικοινωνιακά λόγια που απέχουν έτη φωτός από την πραγματική κατάσταση στον πραγματικό κόσμο της κυπριακής κοινωνίας.
Μοναδική, ίσως και τελευταία ευκαρία για να ανασχεθεί αυτή η δραματική πορεία των νοικοκυριών και των μικροεπισχειρήσεων, είναι να εγκύψει πέραν από τα ευχολόγια στα υπαρκτά προβλήματα και να δώσει λύσεις. Στοχευμένες λύεις για αντιμετώπιση και επίλυση των συγκεκριμένων προβλημάτων. Και τονίζω το στοχευμένα, καθότι το στήσιμο κάποιων σχεδίων «λύσης προβλημάτων» δεν δίνει πραγματικές λύσεις αλλά συμβάλλει στις ανισότητες ακομα περισσότερο.
Η ΚΕΔΙΠΕΣ ΛΤΔ, όπως θα μετεξελιχθεί σε εταιρεία διαχείρισης ακινήτων, θα πρέπει να έχει εκείνους τους κανονισμούς και πολιτικές ώστε να βοηθηθούν τα νοικοκυριά και μικροεπιχειρήσεις. Να μην συνεχισθεί η φτωχοποίηση περαιτέρω των κυπρίων. Να στηριχθούν αυτοί και όσοι έχουν πραγματική ανάγκη.
Έστω και τώρα, ας παραμερίσει η κυβέρνηση την ευημερία των οικονομικών δεικτών, και να πάρει και λίγο στα σοβαρά την επιβίωση των νοικοκυριών αλλά και τους κινδύνους που ελλοχεύουν από άλλη μια στρέβλωση του περί δικαίου συναισθήματος αγνοόνντας τον υπαρκτό κυπριακό κόσμο.
Λουκάς Στυλιανού
Μέλος Κεντρικής Επιτροπής Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών