Η Παγκόσμια Τράπεζα αναμένει αλλαγές που προτείνει μέσα στις εκθέσεις της για μείωση του μεγέθους και του κόστους λειτουργίας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ),
Στις 2 εκθέσεις αναφέρεται ότι η σταδιακή μείωση του κόστους λειτουργίας του Υπουργείου θα είναι αποτέλεσμα του εξορθολογισμού της λειτουργίας του, της μεταβίβασης αρμοδιοτήτων σε χαμηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης, καθώς και της ανάθεσης αρμοδιοτήτων σε συμβασιούχους.
Η διαφοροποίηση των λειτουργιών των διαφόρων τμημάτων στο Υπουργείο θα απαιτήσει εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ πολλές από τις αποφάσεις που αυτή τη στιγμή λαμβάνονται σε επίπεδο ηγεσίας του ΥΠΠ θα μεταφερθούν σε επικεφαλής τμημάτων. Αναμένεται επίσης ότι θα καταργηθούν πολλές θέσεις που αυτή τη στιγμή πληρώνονται από αποσπασμένους εκπαιδευτικούς.
Σημαντικές αλλαγές αναμένονται επίσης στο σύστημα προσλήψεων και προαγωγών των εκπαιδευτικών, αλλά και στο σύστημα αξιολόγησης τόσο της δικής τους απόδοσης όσο και της απόδοσης των μαθητών.
Όσον αφορά τις πολιτιστικές υπηρεσίες επισημαίνεται η ανάγκη καλύτερου συντονισμού μεταξύ Υπουργείων και αναφέρεται ότι η υπαγωγή του τομέα του πολιτισμού στο Υπουργείο Παιδείας, ενδεχομένως να τον θέτει σε μειονεκτική θέση, σε σχέση με το έργο που ο πολιτισμός έχει να επιτελέσει.
Ανάγκη για μείωση γραφειοκρατίας και αποκέντρωση στο ΥΠΠ
Όσον αφορά την ηγεσία του ΥΠΠ, η έκθεση παρατηρεί ότι οι βασικές πολιτικές και στρατηγικές λειτουργίες του Υπουργείου επιβαρύνονται σημαντικά από διοικητική και γραφειοκρατική δουλειά.
Αναφέρει συγκεκριμένα, ότι η Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου έχει τουλάχιστον 14 τμήματα που αναφέρονται απευθείας σε αυτήν με μικρή ή καθόλου δικαιοδοσία λήψης αποφάσεων.
Η έκθεση προτείνει οι υφιστάμενες υπηρεσίες να αναδιοργανωθούν σε λιγότερα και μεγαλύτερα τμήματα και την ανάθεση πολλών από των καθηκόντων του Υπουργού και του Γενικού Διευθυντή στα επιμέρους τμήματα, κάτι που θα επιτρέψει στην ηγεσία του Υπουργείου να επικεντρωθεί σε θέματα στρατηγικής.
Προτείνεται επίσης το γραφείο του Υπουργού να στελεχωθεί από συμβεβλημένους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, ενώ εκείνο της Γενικής Διευθύντριας να στελεχωθεί από προσοντούχους δημόσιους υπάλληλους.
Η έκθεση εισηγείται επίσης όπως δημιουργηθεί ένα τμήμα Τμήμα Πολιτικής και Στρατηγικού Σχεδιασμού το οποίο θα έχει ευθύνη για
i) την πολιτική και το στρατηγικό σχεδιασμό
ii) τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών
iii) Το σύστημα διαχείρισης των πληροφοριών της εκπαίδευσης και συλλογής όλων των δεδομένων
iv) Τη διασφάλιση της ποιότητας και αξιολόγηση της απόδοσης
v) Τη διαχείριση των ευρωπαϊκών και διεθνών υποθέσεων.
Με στόχο την αποφυγή της πολυδιάσπασης της λήψης αποφάσεων σε δημοτική, μέση και τεχνική εκπαίδευση, η έκθεση εισηγείται τη δημιουργία ενιαίου Τμήματος Γενικής Εκπαίδευσης με την ευθύνη να παρέχει παιδαγωγικό προγραμματισμό και να συμβουλεύει τα σχολεία.
Ένας αριθμός των λειτουργιών θα μπορούσε να μεταφερθεί στα σχολεία και στα κατά τόπους Επαρχιακά Γραφεία Εκπαίδευσης (για τα δημοτικά σχολεία) και τα Επαρχιακά Γραφεία Διοίκησης (για σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).
Έτσι το τμήμα Εκπαιδευτικών Υπηρεσιών θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν μικρό οργανισμό που να παρέχει πολιτική και στρατηγικές συμβουλές στα διάφορα επίπεδα εκπαίδευσης και στα Επαρχιακά Γραφεία. Επίσης όλες οι λειτουργίες για τη δια βίου εκπαίδευση θα μπορούσαν να μεταφερθούν και να διοικούνται σε ένα ενιαίο τμήμα.
Όσον αφορά τη διοίκηση του Υπουργείου, προτείνεται η θέσπιση ενιαίου Τμήματος Οικονομικών, Λογαριασμών, Ανθρωπίνων Πόρων και Γενικής Διοίκησης, περιλαμβανομένης μιας μικρότερης ομάδας Τεχνικών Υπηρεσιών. Συστήνεται επίσης, όπως στην ομάδα των Τεχνικών Υπηρεσιών δοθεί ένας ρόλος συμβουλευτικός στο ΥΠΠ και η συντήρηση των σχολείων να περάσει στα Επαρχιακά Γραφεία.
Συνεχής Εκπαίδευση- Αξιολόγηση με μετρήσιμα αποτελέσματα
Όσον αφορά τη διαρκή επαγγελματική εκπαίδευση, η έκθεση εισηγείται όπως το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρο επικεντρωθεί στους βασικούς τομείς του στρατηγικού σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένου του εντοπισμού των αναγκών ανάπτυξης ικανοτήτων και της παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων κατάρτισης.
Την ίδια ώρα, προτείνεται όπως το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης μετακινηθεί στο Τμήμα Πολιτικής και Στρατηγικού Σχεδιασμού για τη συλλογή στοιχείων και τη διεξαγωγή έρευνας που θα συμβάλει στη διαμόρφωση τεκμηριωμένης πολιτικής.
Όσον αφορά την αξιολόγηση και την αποτίμηση των εκπαιδευτικών πρακτικών επισημαίνεται η αδυναμία σωστής αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος της Κύπρου, λόγω της έλλειψης επαρκών στοιχείων για την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα εκπαιδευτικών και μαθητών.
Αναφέρεται επίσης ότι ο ρόλος των επιθεωρητών παρεμποδίζεται από την απουσία αντικειμενικών κριτηρίων και δημόσιας διαφάνειας. Προτείνεται επίσης όπως το Τμήμα Πολιτικής και Στρατηγικού Σχεδιασμού, αναλάβει την ευθύνη για διασφάλιση και παρακολούθηση της ποιότητας των αποτελεσμάτων.
Η λειτουργία της επιθεώρησης θα πρέπει σαφώς να ορίζεται ως η αξιολόγηση της μάθησης, της διδασκαλίας και της συνολικής διαχείρισης του σχολείου και να μην περιλαμβάνει συμβουλές και παιδαγωγική στήριξη. Προτείνεται όπως, η Επιθεώρηση γίνει ξεχωριστό τμήμα στο ΥΠΠ.
Πολιτιστικές Υπηρεσίες: Καλύτερος συντονισμός με άλλα Υπουργεία
Όσον αφορά τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες αναφέρεται ότι καλύπτουν ένα πολύ ευρύτερο πεδίο από αυτό της εκπαίδευσης, αφού επηρεάζουν όλο το έθνος και αντιπροσωπεύουν την Κύπρο στον υπόλοιπο κόσμο.
Αναφέρεται ότι η λειτουργία αυτή μειονεκτεί με το να περιλαμβάνεται στο τομέα της εκπαίδευσης.
Το Τμήμα Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου, σημειώνεται, θα πρέπει να έχει καλύτερο συντονισμό με το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων και το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Τουρισμού ώστε να εκπληρώνει την αποστολή της διατήρησης και ανάπτυξης της εθνικής πολιτιστικής κληρονομίας και να διασφαλίζει πρόσβαση και έκθεση σε όλες τις πολιτιστικές εμπειρίες, όλων των πολιτών, καθώς και να υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Προτείνεται όπως το Τμήμα αναπτύξει ένα μεσοπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό σε συνεργασία με τα δύο άλλα Υπουργεία και στη συνέχεια να αναζητήσει οικονομική ενίσχυση από την ΕΕ ώστε να υποστηρίζει τις προγραμματισμένες πολιτιστικές δραστηριότητες.
Μία Σχολική Εφορεία ανά Δήμο για μείωση του κόστους
Η έκθεση προτείνει τη δημιουργία μιας Σχολικής Εφορείας σε κάθε Δήμο, ώστε να διαχειρίζεται την προμήθεια ειδών για τα οποία δημιουργούνται οικονομίες κλίμακας.
Επιπλέον, εισηγείται κάθε σχολείο (ή μικρή ομάδα σχολείων στις αγροτικές περιοχές) να έχει ένα Διοικητικό Συμβούλιο με εκλεγμένα μέλη (συμπεριλαμβανομένων γονέων και άλλων μελών της κοινότητας) καθώς και εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Εισηγείται επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο να δοθεί περισσότερη οικονομική και παιδαγωγική αυτονομία στο Διευθυντή του σχολείου με τα Επαρχιακά Γραφεία να διαδραματίζουν συμβουλευτικό ρόλο.
Εκσυγχρονισμός του προϋπολογισμού στην Ανώτατη Εκπαίδευση
Όσον αφορά την ανώτατη εκπαίδευση αναφέρεται ότι ο τομέας αντιμετωπίζει προκλήσεις σε σχέση με την αποδοτική και αποτελεσματική χρησιμοποίηση των διαθέσιμων πόρων, ως αποτέλεσμα των πολλών διοικητικών λειτουργιών υπό το Τμήμα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, όπως η επιλογή των φοιτητών.
Προτείνεται η υιοθέτηση μιας πιο σύγχρονης μεθόδου κατάρτισης του προϋπολογισμού που να λαμβάνει υπόψη κίνητρα και αποτελέσματα, σε αντίθεση με το σημερινό σύστημα. Προτείνεται επίσης και η εκπόνηση ενός συνόλου δεικτών για την παρακολούθηση της απόδοσης των φοιτητών ώστε τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα να είναι υπόλογα.
Δεν αλλάζουν καθεστώς οι Ημικρατικοί Οργανισμοί
Όσον αφορά τις τους ημικρατικούς οργανισμούς υπό το Υπουργείο Παιδείας, δηλαδή τον Κυπριακό Οργανισμό Αθλητισμού (ΚΟΑ) και τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου (ΟΝΕΚ), αναφέρεται ότι στο παρόν στάδιο δεν υπάρχει λόγος αλλαγής του καθεστώτος των δύο οργανισμών.
Σύμφωνα με την ανάλυση που έγινε ο ΚΟΑ είναι σε μεγάλο βαθμό καλά διαρθρωμένος και εσωτερικά συνεκτικός, κάτι που δεν ισχύει σε μεγάλο βαθμό για τον ΟΝΕΚ.
Ωστόσο, αναφέρεται, κανένας από τους δύο οργανισμούς δεν λειτουργεί κάτω από μια συνολική συνεκτική πολιτική ή στρατηγικό πλαίσιο που να εξηγεί τις ευθύνες του και να λειτουργεί ως βάση για τακτική και επίσημη αναφορά στον Υπουργό. Προτείνεται επίσης όπως το ΥΠΠ δημιουργήσει ένα ισχυρό πολιτικό και στρατηγικό πλαίσιο για τους δύο οργανισμούς που θα τους επέτρεπε να επικεντρωθούν στις βασικές λειτουργίες τους.
Μείωση των αποσπασμένων εκπαιδευτικών στο Υπουργείο
Ενώ η έκθεση προτείνει τη δημιουργία ενός μικρού αριθμού νέων ανώτερων θέσεων στο ΥΠΠ, αναμένει ότι θα υπάρχει μια συνολική μείωση του μεγέθους του ΥΠΠ και ειδικότερα των θέσεων του Υπουργείου που στελεχώνονται από αποσπασμένους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι όπως αναφέρεται έχουν καταλάβει πολλές θέσεις στο ΥΠΠ καθώς αυτό μεγάλωνε διαχρονικά.
Η μείωση στο μέγεθος του Υπουργείου αναμένεται να είναι αποτέλεσμα του εξορθολογισμού, της μείωσης της επικάλυψης αρμοδιοτήτων, της μεταβίβασης των αρμοδιοτήτων σε χαμηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης, καθώς και της ανάθεσης αρμοδιοτήτων σε τρίτους. Επιπλέον, θα υπάρξει διαφοροποίηση των λειτουργιών των τμημάτων και θα απαιτηθεί προσωπικό με συγκεκριμένο προφίλ.
Προτείνεται όπως το προσωπικό του ΥΠΠ διαθέτει τα απαιτούμενα προσόντα των δημοσίων υπαλλήλων και να απασχολείται με βάση τους συνήθεις όρους και προϋποθέσεις παροχής υπηρεσιών των δημοσίων υπαλλήλων.
Ο διορισμός των αποσπασμένων εκπαιδευτικών θα συνεχίσει να είναι σημαντικός, καθώς το ΥΠΠ μεταβαίνει σε ένα νέο τρόπο εργασίας και μια νέα δομή και συστήνεται όπως αποσπασμένοι και άλλοι εκπαιδευτικοί μπορούν να κάνουν αίτηση για κενές θέσεις.
Ωστόσο, αναμένεται ότι, κατά τα επόμενα δύο χρόνια, ένας αριθμός των θέσεων που καταλαμβάνουν οι αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί δεν θα είναι πλέον αναγκαίος και αναμένεται ότι το πραγματικό κόστος των αποσπασμένων εκπαιδευτικών θα μειωθεί ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων.
Αναφέρεται επίσης ότι σε κάποιες περιπτώσεις πιθανό να υπάρξει ένα αρχικό κόστος από την έναρξη της μεταρρύθμισης, ωστόσο αναμένεται ότι σταδιακά το κόστος θα μειωθεί.
Σταδιακή κατάργηση της επετηρίδας – Μετρήσιμα στοιχεία για την απόδοση των εκπαιδευτικών
Σε δεύτερη της έκθεση η Παγκόσμια Τράπεζα ασχολείται με την πολιτική για τους εκπαιδευτικούς και τονίζει την ανάγκη για μεταρρύθμιση στην επιλογή των εκπαιδευτικών, τις προσλήψεις, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και την επαγγελματική τους ανάπτυξη.
Η Τράπεζα προτείνει αναμόρφωση του συστήματος προσλήψεων ώστε να λαμβάνει υπόψη αντικειμενικά κριτήρια με σταδιακή κατάργηση της επετηρίδας.
Όσον αφορά την αξιολόγηση, προτείνει την πολύπλευρη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών όχι μόνο στη βάση των εκτιμήσεων των διευθυντών και επιθεωρητών σχολείων. Η αξιολόγηση προτείνεται να γίνεται νωρίτερα στην καριέρα του εκπαιδευτικού, όχι μόνο ύστερα από 10 χρόνια και να γίνεται καλύτερη αξιοποίηση της δοκιμαστικής περιόδου για ενίσχυση της διδακτικής δυναμικής.
Επίσης η Τράπεζα εισηγείται να γίνεται καλύτερη χρήση των αξιολογήσεων των εκπαιδευτικών στις αποφάσεις για προαγωγές. Επιπλέον προτείνεται όπως μακροπρόθεσμα, επιτραπεί στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα των μαθητών να επηρεάζουν τις αξιολογήσεις, αφού προηγηθεί η ενίσχυση του συστήματος αξιολόγησης των μαθητών.
Παράλληλα, προτείνεται όπως η υποχρεωτική εκπαίδευση για τους εκπαιδευτικούς είναι συνεχόμενη και συνδέεται με τις ανάγκες τους. Προτείνεται επίσης αξιολόγηση των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε να φανεί πως επηρεάζουν τη διαδικασία διδασκαλίας και εκμάθησης.
Αναφέροντας ότι η παρούσα πολιτική για τους εκπαιδευτικούς ευνοεί την αρχαιότητα τόσο στις προσλήψεις όσο και στις προαγωγές, επισημαίνει ότι παρόλο που το σύστημα αυτό θεωρείται διαφανές και δίκαιο, ίσως δεν είναι το πιο επωφελές για τους μαθητές στην Κύπρο ή για πολλούς καθηγητές και υποψήφιους καθηγητές.
Επισημαίνεται επίσης ότι με το παρόν σύστημα, δίνεται λιγότερη έμφαση στη μέτρηση και βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων σε συστημικό επίπεδο, παρόλο που οι εκπαιδευτικοί διενεργούν αξιολογήσεις στην τάξη.
Τόσο η επιβολή κριτηρίων για τους μαθητές όσο και η αξιολόγηση των μαθητών μπορούν να παρέχουν καλύτερη πληροφόρηση σε όσους είναι υπεύθυνοι για τον σχεδιασμό της πολιτικής των εκπαιδευτικών
Όσον αφορά την κατάρτιση των εκπαιδευτικών προτείνεται να υπάρχουν συγκεκριμένες ώρες πρακτικής διδασκαλίας στην τάξη πριν να επιτρέπεται στον εκπαιδευτικό να διδάξει αυτόνομα. Προτείνεται να υπάρξουν τουλάχιστον 7 μήνες εκπαίδευσης όπως στα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα υψηλής απόδοσης.