Ιωνάς: Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης νοσεί και πρέπει να ληφθούν ολιστικά μέτρα
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Ιωνάς Νικολάου προέβη, σήμερα, σε παρουσίαση του Προϋπολογισμού του Υπουργείου για το έτος 2019 ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού.
Στην ομιλία του ο κ. Νικολάου υπογράμμισε ότι το έτος 2019 θα διακρίνεται από σημαντικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την αναδιοργάνωση.
Αναφερόμενος στις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της Δικαιοσύνης, επεσήμανε ότι έχουν προωθηθεί και προωθούνται καινοτόμες αλλαγές με στόχο την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης όπως, η δημιουργία του Διοικητικού Δικαστηρίου, η δημιουργία Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας, η σύσταση Εμπορικού Δικαστηρίου και το νομοσχέδιο που αφορά τη συμμόρφωση της Διοίκησης στις αποφάσεις του Διοικητικού Δικαστηρίου.
Επιπρόσθετα, αναφέρθηκε στις σημαντικές αλλαγές αναφορικά με την οριοθέτηση του δικαιώματος έφεσης επί αποφάσεων σε ενδιάμεσες αιτήσεις, την ενίσχυση των Δικαστηρίων σε προσωπικό, την επέκταση του συστήματος στενοτύπισης, την ανακατανομή της καθ’ύλην δικαιοδοσίας των Επαρχιακών Δικαστηρίων στις βαθμίδες του Επαρχιακού και Ανώτερου Επαρχιακού Δικαστή, που επίσης στοχεύουν στην ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης.
Και πρόσθεσε: «Το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης νοσεί και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν πρέπει να είναι ολιστικά. Γι’ αυτό επιμείναμε στη διενέργεια μελέτης από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες και δεν περιοριστήκαμε στις διαπιστώσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το σύστημα θα καταρρεύσει αν δεν γίνουν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις στην ολότητα τους. Επαναλαμβάνω την έκκλησή μου σε όλους για εποικοδομητική συνεργασία.
Ως Κυβέρνηση και ως Υπουργείο δεν μείναμε στα λόγια. Έχει ξεκινήσει το έργο της μεταρρύθμισης – αναδιοργάνωσης των δικαστηρίων με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020, στη βάση του Σχεδίου Δράσης που ετοιμάστηκε, με συγκεκριμένες δράσεις και χρόνους υλοποίησης και περιλαμβάνει:
– Την εκκαθάριση των καθυστερημένων υποθέσεων στα Δικαστήρια, οι οποίες εκκρεμούν πέραν των 4 χρόνων. Για το σκοπό αυτό, περιλαμβάνονται στον Προϋπολογισμό νέες θέσεις 26 Δικαστών.
– Την ετοιμασία νομοσχεδίου, για το οποίο είμαστε ήδη σε διαβούλευση, για επέκταση των κλιμάκων δικαιοδοσίας του Ανώτερου Επαρχιακού Δικαστή και του Επαρχιακού Δικαστή προς εξασφάλιση μεγαλύτερης ευελιξίας στο σύστημα κατανομής υποθέσεων. Στόχος είναι η εξυπηρέτηση και διεκπεραίωση της εκκαθάρισης καθυστερημένων υποθέσεων.
– Την αναθεώρηση των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας.
– Την ετοιμασία νομοσχεδίου για την ίδρυση και λειτουργία της Σχολής Δικαστών.
– Την ετοιμασία νομοσχεδίων για τον διαχωρισμό της δικαιοδοσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου με τη σύσταση ξεχωριστής δευτεροβάθμιας δικαιοδοσίας.
– Την ετοιμασία νομοσχεδίου για την υπηρεσία διοίκησης των δικαστηρίων.
– Την ολοκλήρωση του έργου καθορισμού αντικειμενικών κριτηρίων για την πρόσληψη και αξιολόγηση των Δικαστών.
Για την υλοποίηση της μεταρρύθμισης, έχει οριστεί Διευθυντής και Επιτροπή Μεταρρύθμισης και διενεργείται σε συνεργασία με όλους τους φορείς. Το Υπουργείο επιτελεί σημαντικό έργο, καθώς η μεταρρύθμιση αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης».
Παράλληλα, μιλώντας για το πλαίσιο της Εξωδικαστικής Επίλυσης Διαφορών, σημείωσε ότι ολοκληρώθηκε η μελέτη για εισηγήσεις αναφορικά με τους τρόπους αναβάθμισης του θεσμού της διαμεσολάβησης και το Υπουργείο είναι σε διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς για προώθηση σχετικής τροποποίησης του Νόμου.
Επίσης, είπε, εκκρεμεί στη Βουλή νομοσχέδιο για τροποποίηση του Νόμου περί Διεθνούς Εμπορικής Διαιτησίας, με το οποίο ενισχύονται οι διαδικασίες και ο θεσμός της διαιτησίας στον τόπο μας.
Επιπλέον, συμπλήρωσε, η εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-justice) – που βρίσκεται σε διαδικασία προσφορών για ανάθεση σε Στρατηγικό Επενδυτή – θα επιφέρει βελτίωση της πρόσβασης, της χρήσης και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από τα δικαστήρια.
Περαιτέρω, ο κ. Υπουργός αναφέρθηκε στην προώθηση του εκσυγχρονισμού των υποδομών και την επίλυση του στεγαστικού προβλήματος των Δικαστηρίων μέσα από την παράδοση του πρόσθετου κτηρίου για το Επαρχιακό Δικαστήριο Πάφου και την ανέγερση του κτηρίου Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου, στο Παραλίμνι. Προς επίλυση, είπε, βρίσκεται καιτο στεγαστικό πρόβλημα στη Λευκωσία με την αποκατάσταση του παλαιού κτηρίου του Ανωτάτου Δικαστηρίου για να στεγαστεί το Διοικητικό Δικαστήριο, και την ανέγερση κτηρίου για το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας, οι εργασίες του οποίου αναμένεται να διαρκέσουν δύο χρόνια περίπου για να ετοιμαστεί εντός του 2022. Στα Δικαστήρια της Λευκωσίας, επίσης, προωθείται η περίφραξη του ευρύτερου χώρου, η ανέγερση χώρου στάθμευσης και η αξιοποίηση του Κτηρίου 1. Ταυτόχρονα, προωθείται ανακαίνιση του κτηρίου του πρώην ξενοδοχείου Φιλοξενία, για προσωρινή στέγαση του Εφετείου και του Εμπορικού Δικαστηρίου (η ολοκλήρωση αναμένεται το Νοέμβριο 2019), και κτηρίου για στέγαση του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας.
Αναφερόμενος στο έργο για πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς, είπε:
«Με αποφασιστικότητα και πολιτική βούληση προχωρήσαμε σε μέτρα για ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου στον τόπο μας. Συγκεκριμένα, πέραν των ρυθμίσεων για το «Πόθεν έσχες», το Υπουργείο ετοίμασε την Εθνική Στρατηγική κατά της Διαφθοράς και προωθεί το οριζόντιο Σχέδιο Δράσης, με συγκεκριμένες δράσεις και χρονοδιαγράμματα υλοποίησης. Επίσης, εκκρεμεί στη Βουλή το νομοσχέδιο που προνοεί συμπληρωματικά μέτρα προστασίας σε πρόσωπα που καταγγέλλουν πράξεις διαφθοράς και μέτρα επιείκειας για όσους εμπλέκονται αλλά συνεργάζονται με τις αρχές για αποκάλυψη τέτοιων πράξεων.
Προωθούμε νομοθετικά τη σύσταση και λειτουργία μιας Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς. Πρόκειται για ένα ανεξάρτητο Σώμα, ένα μεγάλο μηχανισμό για τη διασφάλιση της συνεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας των δράσεων των υπηρεσιών του δημοσίου, του ευρύτερου δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης πράξεων διαφθοράς, στα πρότυπα των συστάσεων της GRECO.
Ετοιμάστηκε νομοσχέδιο που ρυθμίζει τις επαφές σχετικά με το lobbying, με στόχο τη διαφάνεια στις διαδικασίες λήψης δημοσίων αποφάσεων. Περαιτέρω, προωθούνται εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και οργάνωση εκπαιδεύσεων των σημείων επαφής κάθε εμπλεκόμενης υπηρεσίας.
Επιπρόσθετα, προχωρήσαμε στη λήψη νομοθετικών και άλλων μέτρων για πρόληψη και καταπολέμηση του προβλήματος της Διαφθοράς στην Αστυνομία. Ως αποτέλεσμα, στα πλαίσια λειτουργίας της Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου: Διερευνήθηκαν 69 υποθέσεις αστυνομικής διαφθοράς, για 19 από αυτές έχει ολοκληρωθεί η διερεύνηση, έχουν αρχίσει οι διαδικασίες για ποινική δίωξη εναντίον έξι μελών του Σώματος και τεσσάρων πολιτών, και για πειθαρχική δίωξη εναντίον τριών μελών του Σώματος.
Παράλληλα, τροποποιήθηκαν οι Νόμοι και Κανονισμοί της Αστυνομίας με σκοπό την αναθεώρηση των πειθαρχικών ποινών και την ποινικοποίηση της συγκάλυψης διαφθοράς. Επιπλέον, ψηφίστηκε ο Νόμος για τους υπό κάλυψη Αστυνομικούς και εγκαταστάθηκαν συστήματα βιντεοπαρακολούθησης σε χώρους με αυξημένη πιθανότητα άσκησης υπέρμετρης βίας, όπως και συστήματα ηλεκτρονικού ελέγχου διακίνησης των οχημάτων.
Ως εκτελεστική εξουσία, έχουμε υλοποιήσει τις υποχρεώσεις μας, και η Κύπρος κατά το 2018 έλαβε τα εύσημα από την GRECO κατά τον Γ’ γύρο αξιολόγησης της, χαρακτηρίζοντας τη χώρα μας ως «πλήρως επιτυχούσα» όσον αφορά τα μέτρα για ποινικοποίηση των αδικημάτων διαφθοράς και τη διαφάνεια στις χρηματοδοτήσεις των πολιτικών κομμάτων. Πρέπει, όμως, και οι άλλοι τομείς, όχι μόνο το νομοθετικό σώμα, να συμμορφωθούν με τις συστάσεις της GRECO, καθώς ο Δ’ γύρος αξιολόγησης αφορά τα μέτρα για παρεμπόδιση της διαφθοράς στα μέλη του Κοινοβουλίου, τις Εισαγγελικές Αρχές και τη Δικαστική Εξουσία».
Στα πλαίσια της σωφρονιστικής πολιτικής, ο κ. Υπουργός υπογράμμισε ότι οι ριζικές αλλαγές που εφαρμόσαμε και τα μέτρα που λαμβάνουμε στο σωφρονιστικό μας σύστημα με άξονα την ανθρωποκεντρική προσέγγιση κατά την έκτιση της ποινής, το 2019 θα θεσμοθετηθούν με τον εκσυγχρονισμό του Νόμου και των Κανονισμών των Φυλακών. «Η προτεινόμενη νομοθεσία κατοχυρώνει την έκτιση της ποινής υπό συνθήκες ασφάλειας, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξατομικευμένης στήριξης, περίθαλψης, ενίσχυσης των δυνατοτήτων εκπαίδευσης, εργασίας, με στόχο την αναμόρφωση και την ομαλή κοινωνική επανένταξη, μειώνοντας τον κίνδυνο υποτροπής», εξήγησε.
Περαιτέρω, ο κ. Νικολάου σημείωσε ότι ο εκσυγχρονισμός και οι αλλαγές στην Αστυνομία βρίσκονται σε πορεία υλοποίησης, εξηγώντας ότι προωθήθηκαν σημαντικά μέτρα, όπως: ο καθορισμός κριτηρίων για τις προσλήψεις και τις μεταθέσεις στην Αστυνομία, η συμμόρφωση με τις αποφάσεις των Δικαστηρίων, η σωστή αξιοποίηση του προσωπικού, οι αναβαθμισμένες εκπαιδεύσεις δοκίμων αστυνομικών, ενώ προωθείται η ετοιμασία νέων κριτηρίων για τις προαγωγές.
«Η αναδιοργάνωση της Αστυνομίας, αποτελεί έργο προτεραιότητας και για το σκοπό αυτό προωθούνται ολιστικές αλλαγές, στη βάση μελέτης που έχει ετοιμαστεί και ξεκινά το 2019 με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2022», τόνισε, διευκρινίζοντας ότι οι αλλαγές προωθούνται σε τρεις άξονες στο σχεδιασμό ενός σύγχρονου μοντέλου αστυνόμευσης και επιχειρησιακής λειτουργίας, στον εκσυγχρονισμό του τρόπου μάθησης και ανάπτυξης και του πλαισίου διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού.
Και πρόσθεσε: «Πέραν των αλλαγών που έχουμε επιφέρει με την εφαρμογή της κοινοτικής αστυνόμευσης και την ενίσχυση της συνεργασίας με τον πολίτη, βρίσκονται σε εξέλιξη η σύσταση των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης της Παραβατικότητας, ενώ σημαντικές είναι επίσης οι αλλαγές αναφορικά με τη δημιουργία του νέου Σώματος της Ακτοφυλακής, την επεξεργασία του νομοσχεδίου για δημιουργία Αστυνομίας Ζώων και την Αυτονόμηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ώστε να αποκτήσει μεγαλύτερη ευελιξία και αυτονομία για είναι πιο αποτελεσματική.
Επιπλέον, έχουμε αλλάξει τρόπο προσέγγισης του θέματος της Οδικής Ασφάλειας. Ξεφύγαμε από την πεπατημένη των καταγγελιών και μονότονων διαλέξεων. Μέσα από μια πολυδιάστατη στρατηγική, το 2019 σηματοδοτείται από την εφαρμογή μιας νέας δυναμικής επικοινωνιακής εκστρατείας, με κύριο μήνυμα το ΣΚΕΨΟΥ, από την νέα προσέγγιση των υποψήφιων και νεαρών οδηγών, από τη δημιουργία μιας καινοτομίας – της Σχολής Επιμόρφωσης Οδηγών, από τη δραστική αύξηση των ποινών για τροχαίες παραβάσεις και από την εφαρμογή του συστήματος φωτοεπισήμανσης, ώστε να λειτουργούν αποτρεπτικά. Αυτά τα μέτρα, σε συνδυασμό με την ένταξη του μαθήματος κυκλοφοριακής αγωγής και στα Λύκεια και την ανατροφοδότηση που θα έχουμε από το νεοσύστατο Επιστημονικό Κέντρο Οδικής Ασφάλειας, αλλάζουν ριζικά τον μέχρι σήμερα τρόπο προσέγγισης της καλλιέργειας οδικής κουλτούρας.
Προχωρούμε, ταυτόχρονα, με σημαντικές αλλαγές όσον αφορά το πολύπλοκο ζήτημα της Εμπορίας Προσώπων. Ενδεικτικά να αναφέρω ότιπροωθούμε την κατάργηση της χρήσης συνεργάτη για σκοπούς δίωξης αδικημάτων εμπορίας προσώπων – μια χρόνια απαίτηση της κοινωνίας – προωθούμε την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών θυμάτων εμπορίας προσώπων και ετοιμάζουμε σχετικές εισηγήσεις, και ετοιμάστηκε νομοσχέδιο που αναθεωρεί τις ποινές για αδικήματα κατά των ηθών. Επίσης, διεξάγουμε μελέτη με σκοπό την υιοθέτηση καλών πρακτικών και κάλυψη των κενών σε θέματα διερεύνησης και δίωξης.
Έχοντας υπόψη τον αυξημένο αριθμό υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων και ότι βρίσκονται 22 πρόσωπα υπό την εποπτεία της Αρχής Εποπτείας Καταδικασθέντων για Σεξουαλικά Αδικήματα σε βάρος ανηλίκων, προχωρήσαμε στην ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και εξουσιών της, ακολουθώντας τις καλές πρακτικές άλλων χωρών για να ενδυναμώσουμε την αποτελεσματικότητά της.
Με στόχο την προστασία του θεσμού της οικογένειας και βασικό γνώμονα την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, κατατέθηκαν στη Βουλή 7 νομοσχέδια για αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου.
Σε σχέση με τον τομέα της ισότητας ανδρών και γυναικών, πέραν του νέου Εθνικού Σχεδίου Δράσης, το οποίο θα εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο πριν το τέλος του 2018, δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και καταστολή της βίας κατά των γυναικών, και μετά από την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, προχωράμε με διάφορα μέτρα εφαρμογής της. Προχωράμε με το νομοσχέδιο για ποινικοποίηση της παρενόχλησης και της παρενοχλητικής παρακολούθησης και την ολοκλήρωση νομοσχεδίου για ποινικοποίηση της βίας κατά των γυναικών.
Επίσης, για την υλοποίηση των δράσεων έχει αυξηθεί ο προϋπολογισμός του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας για το 2019».
Στη συνέχεια, ο κ. Νικολάου αναφέρθηκε στις σημαντικές βελτιώσεις που γίνονται στις κτηριακές υποδομές. «Για 1η φορά αντιμετωπίζονται τα στεγαστικά προβλήματα όλων των υπηρεσιών και υπάρχει σαφής βελτίωση των υποδομών.Πέραν της επίλυσης των στεγαστικών θεμάτων των Δικαστηρίων, προωθούνται έργα όπως η ανέγερση σύγχρονου, ενιαίου Αρχειοφυλακίου, δρομολογούνται οι διαδικασίες για ανέγερση κατάλληλου κτηρίου για στέγαση του Υπουργείου, συνεχίζονται τα αναπτυξιακά έργα των Φυλακών, της Αστυνομία και της Πυροσβεστικής. Το 2019 αναμένεται να ολοκληρωθούν: η Αστυνομική Διεύθυνση Πάφου (γ’ φάση), τα κτήρια των Αστυνομικών Διευθύνσεων Αμμοχώστου και Μόρφου με τη δημιουργία ελικοδρομίου, ο Κεντρικός Πυροσβεστικός Σταθμός Λεμεσού και η επέκταση/ανακαίνιση των Αστυνομικών Σταθμών Περιστερώνας και Γερμασόγειας, καθώς και η ανέγερση των Αστυνομικών Σταθμών Στρουμπιού και Κουκλιών. Το 2019 θα συνεχίσουν: η συντήρηση και ανακαινίσεις όλων των αστυνομικών κρατητηρίων μας, ενώ θα ξεκινήσουν: Η ανέγερση εγκαταστάσεων για τις ανάγκες της Λιμενικής και Ναυτικής Αστυνομίας, και του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Eurosur, η ανέγερση κτηρίου του Αστυνομικού Σταθμού Λατσιών», εξήγησε.
Τονίζοντας το σημαντικό πρόβλημα τηςυποστελέχωσης, κάλεσε όλες τις πλευρές της Βουλής να εγκρίνουν την αποδέσμευση νέων θέσεων για την Αστυνομία και το Τμήμα Φυλακών και επεσήμανε ότι στην Αστυνομία υπάρχουν κενές 411 θέσεις Αστυφυλάκων και 60 θέσεις Ειδικών Αστυνομικών και στις Φυλακές 56 θέσεις δεσμοφυλάκων.
Αναφερόμενος στην ενδυνάμωση του επιχειρησιακού ρόλου της Αστυνομίας, ανέφερε ότι μετά από τον ανασχεδιασμό των δράσεων και την συνεχή επαναξιολόγηση των προτεραιοτήτων της Αστυνομίας, έχει ενδυναμωθεί ο επιχειρησιακός της ρόλος, με στόχο τον περιορισμό των δραστηριοτήτων του οργανωμένου εγκλήματος και τη μείωση του οικονομικού οφέλους των ενεχομένων προσώπων, δόθηκε έμφαση στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης των μελών, και είχαμε αυξημένο αριθμό διερεύνησης υποθέσεων εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, στην εμπορία προσώπων, διακίνησης και προμήθειας ναρκωτικών.
Όμως, τόνισε, παρά τις αυξημένες κατασχέσεις ποσοτήτων ναρκωτικών η Αστυνομία δεν διαθέτει τα κατάλληλα νομικά όπλα για να διώξει τους εμπόρους. «Είναι κρίμα, να έχουμε φέτος κατασχέσεις 305 κιλών κάνναβης, δηλαδή τις διπλάσιες ποσότητες απ’ όσες το 2017 και το 2016 και να μην παρέχουμε στην Αστυνομία τη δυνατότητα να εντοπίσει τον έμπορο που τα προμηθεύει.Εάν δει κανείς τα αδικήματα και τις ηλικίες των προσώπων που ενέχονται σε υποθέσεις ναρκωτικών, μπορεί να κατανοήσει πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα και πόσο αναγκαία είναι η ενίσχυση των διωκτικών αρχών με όλα τα νομικά μέσα για τη μείωση της προσφοράς και τη δίωξη της εμπορίας. Είναι για αυτές τις περιπτώσεις που θεωρούμε θεμελιώδους σημασίας τη ψήφιση της νομοθεσίας για παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις», κατέληξε.