Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να μπορεί καν να αναλογιστεί κανείς την ένταξη της Τουρκίας μέχρι να επιλυθεί το Κυπριακό, δήλωσε ο Μάθιου Όφορντ, επικεφαλής της βρετανικής Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας για την Κύπρο, προσθέτοντας πως η βρετανική κυβέρνηση έχει δώσει την αίσθηση πως συμφωνεί με αυτή τη θέση .
Ο κ. Οφορντ, αντιμετωπίζει την επίσκεψη του Προέδρου Αναστασιάδη στο Λονδίνο ως μία περαιτέρω ευκαιρία να βρεθεί τρόπος επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό.
Ο βουλευτής των Συντηρητικών μίλησε για την περιφέρεια του Χέντον του βορείου Λονδίνου σημείωσε ότι ναι μεν η Βρετανία έχει υποχρεώσεις έναντι της Κύπρου ως εγγυήτρια δύναμη, αλλά η επιρροή της επί της Τουρκίας είναι μάλλον περιορισμένη. «Ο μόνος μοχλός πίεσης που πραγματικά έχουμε πραγματικά επί των Τούρκων είναι η πιθανότητα ένταξής τους στην ΕΕ», είπε ο κ. Όφορντ.
Επέκρινε τα Ηνωμένα Έθνη για την αποτυχία επίλυσης του Κυπριακού. «Θα περίμενα και θα ήλπιζα τα Ηνωμένα Έθνη να είχαν κάνει πολύ περισσότερα από όσα έχουν κάνει. Θα ήθελα να δω τον Μπαν Γκι-μουν να δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αντί να κοιτάζει άλλα σημεία του κόσμου», ήταν το σχόλιό του.
Ιδιαίτερη σημασία απέδωσε εξάλλου ο Βρετανός βουλευτής στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, κυρίως στο θέμα των αγνοουμένων, καθώς και στις προοπτικές που ανοίγει το φυσικό αέριο.
Ο Μάθιου Όφορντ εξέφρασε επίσης την ικανοποίησή του για την άμεση δραστηριοποίηση της βρετανικής κυβέρνησης για την παροχή βοήθειας στους Κυπρίους μετά τις εξελίξεις που έφερε στον τραπεζικό τομέα η απόφαση του Eurogroup την περασμένη άνοιξη.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:
Ερ. Πώς βλέπετε την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί ως προς τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό; Πιστεύετε ότι μπορούν να ξεπεραστούν τα υπάρχοντα εμπόδια και να υπάρξει πρόοδος;
Απ. Ελπίζω ότι με την επίσκεψή του μέσα στην εβδομάδα στο Λονδίνο, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα έχει την ευκαιρία να συνομιλήσει όχι μόνο με τον Πρωθυπουργό Κάμερον, αλλά επίσης με τον (Υπουργό Εξωτερικών) Γουίλιαμ Χέιγκ και άλλα στελέχη του Φόρεϊν Όφις, ώστε να προσπαθήσουμε να δούμε αν υπάρχει κάποια ευκαιρία, κάποια χαραμάδα φωτός για να διασφαλίσουμε την επανέναρξη και συνέχιση της ειρηνευτικής διαδικασίας, με σκοπό να καταλήξουμε σε μια συμφωνία αποδεκτή από όλο το νησί. Επομένως, για να απαντήσω στο ερώτημά σας λέω «ναι». Θεωρώ την επίσκεψη του Προέδρου ως μία περαιτέρω ευκαιρία και το επόμενο βήμα στη διαδικασία.
Ερ. Επανειλημμένα έχει ζητηθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο να ασκήσει πίεση επί της Τουρκίας να υιοθετήσει μία εποικοδομητική στάση στο Κυπριακό, να συμμορφωθεί προς τις διεθνείς της υποχρεώσεις και τα διεθνή ψηφίσματα. Το έχει κάνει αυτό η χώρας σας; Και πολύ περισσότερο είναι σε θέση να το κάνει;
Απ. Είναι μία πολύ καλή ερώτηση, κατά πόσο δηλαδή είμαστε ικανοί να το κάνουμε αυτό, να ασκήσουμε πίεση στην Τουρκία. Ο μόνος μοχλός πίεσης που έχουμε πραγματικά επί των Τούρκων είναι η πιθανότητα ένταξής τους στην ΕΕ. Να πούμε δηλαδή στη χώρα ότι η ένταξή τους θα μπορούσε πιθανώς να συμβεί μόνο εάν υπήρχε λύση για την Κύπρο. Και πριν αυτό συμβεί υπάρχουν προφανώς κάποιες κόκκινες γραμμές που θα πρέπει να έχουν ικανοποιηθεί: το θέμα των αγνοουμένων, τα δικαιώματα περιουσίας, το δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων –αυτά τα τρία ζητήματα τουλάχιστον. Πριν, λοιπόν, διευθετηθούν αυτά τα ζητήματα, μέχρι να προσέλθει η Τουρκία στο τραπέζι και τα συζητήσει και τα επιλύσει με τρόπο ικανοποιητικό για ολόκληρο το νησί, δε νομίζω ότι έχει νόημα ούτε καν να αρχίσουν συνομιλίες με την Τουρκία για την ένταξή της.
Ερ. Ο αρμόδιος για ευρωπαϊκά θέματα Υφυπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λίντινγκτον έχει αναφερθεί στην ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού ώστε να ευοδωθούν οι ευρωπαϊκές επιδιώξεις της Τουρκίας…
Απ. Δε νομίζω ότι υπάρχει καμία πιθανότητα να μπορεί καν να αναλογιστεί κανείς την ένταξη της Τουρκίας μέχρι να επιλυθεί το Κυπριακό. Άρα χαίρομαι πολύ που ο Υπουργός έχει την ίδια θέση. Πρόσφατα του υπέβαλα κάποιες ερωτήσεις στη Βουλή και οπωσδήποτε μου έδωσε την εντύπωση ότι διατηρεί τις ίδιες ανησυχίες επί του θέματος.
Ερ. Πόσο υψηλή προτεραιότητα είναι το Κυπριακό για τη βρετανική Κυβέρνηση;
Απ. Μπορώ να σας απαντήσω σε αυτό πολύ εύκολα. Το Κυπριακό περιλαμβάνεται στη συμφωνία του κυβερνητικού συνασπισμού. Όταν Συντηρητικοί και Φιλελεύθεροι Δημοκράτες συγκροτήσαμε την κυβέρνηση συνασπισμού βάλαμε την πρόθεση επίλυσης του ζητήματος στη συμφωνία, είναι εκεί γραπτώς. Επομένως, είναι μία από τις τεράστιες προτεραιότητες της κυβέρνησης. Μιλάμε σε αυτή τη χώρα για μια σειρά άλλων εσωτερικών θεμάτων που απασχολούν τους πολίτες, τα οποία όμως δεν είναι στη συμφωνία συνασπισμού. Το Κυπριακό είναι ένα από τα θέματα που η κυβέρνηση συνασπισμού έχει πει ότι θα αντιμετωπίσει και θα επιλύσει εντός της τρέχουσας κοινοβουλευτικής θητείας και κάποιοι από εμάς εξακολουθούμε να πιέζουμε ώστε να συμβεί αυτό.
Ερ. Είστε επικεφαλής της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας (APPG) για την Κύπρο. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς μπορεί μια τέτοια ομάδα Βρετανών βουλευτών να συμβάλει στην επίτευξη προόδου στις προσπάθειες για λύση του Κυπριακού;
Απ. Μπορούμε μερικές φορές να πούμε ή ακόμα και να κάνουμε πράγματα που ένας Υπουργός της βρετανικής κυβέρνησης δεν μπορεί να κάνει. Για παράδειγμα, κατά την επίσκεψή μας περίπου πριν από δύο χρόνια στην Κύπρο εγώ και οι συνάδελφοί μου Ντέιβιντ Μπάροους, Τζιμ Σέρινταν και Νικ ντε Μπουά είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με όλους και από τις δύο πλευρές της πράσινης γραμμής. Μπορέσαμε να μιλήσουμε με ανθρώπους και στο βορρά και στο νότο, να δούμε τα προβλήματά τους και τις ανησυχίες τους. Πρέπει να πω ότι οι ανησυχίες των κατοίκων του βορείου τμήματος της Κύπρου ήταν πολύ παρόμοιες με τις ανησυχίες των ανθρώπων του νότου. Στις συζητήσεις μας με τους κατοίκους από το βόρειο τμήμα του νησιού είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για το πού βλέπουν να προκύπτουν εμπόδια στις διαπραγματεύσεις. Φύγαμε με μια καλή αίσθηση ότι θα ήταν δυνατό να γίνουν διαπραγματεύσεις βασισμένες στις επιθυμίες των ανθρώπων που πάντα ζούσαν στο νησί και που τώρα πραγματικά αναζητούν μια καλύτερη ζωή για τους ανθρώπους που εκπροσωπούν και για τις οικογένειές τους και τους φίλους τους. Αυτό λοιπόν είναι κάτι που ένας Υπουργός δε θα μπορούσε να κάνει. Ως APPG όμως μπορούμε να κάνουμε αυτές τις συζητήσεις με τις οποίες οι Υπουργοί δε θα ένιωθαν άνετα ή τουλάχιστον δε θα ένιωθαν άνετα να έχουν δημοσίως.
Ερ. Η APPG για την Κύπρο απαρτίζεται μεταξύ άλλων και από πολλούς βουλευτές του βορείου Λονδίνου, περιφερειών με μεγάλο κυπριακό πληθυσμό. Ένας από αυτούς είστε και εσείς. Πώς καταφέρατε να εξασφαλίσετε τη στήριξη της βρετανικής κυβέρνησης προς την κυπριακή κυβέρνηση και τους Κύπριους της Βρετανίας κατά την οικονομική και τραπεζική αναταραχή που δημιουργήθηκε την περασμένη άνοιξη;
Απ. Η κυβέρνησή μας ήταν πολύ καλή στην αντίδρασή της. Τόσο το Φόρεϊν Όφις όσο και το Υπουργείο Οικονομικών παρείχαν άμεση βοήθεια μετά τη συμφωνία διάσωσης της Κύπρου, οικονομική και τεχνική. Κάποια στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών πέταξαν στο νησί και συζήτησαν θέματα που απασχολούσαν την κυπριακή κυβέρνηση. Εξέτασαν πώς μπορούσαν οι Βρετανοί ειδικοί να βοηθήσουν και πώς μπορούσαν να σχεδιάσουν την καλύτερη δυνατή προσφορά για την Κύπρο. Οφείλω να πω ότι ήμουν πολύ ευχαριστημένος με την αντίδραση της βρετανικής κυβέρνησης σε αυτό το ζήτημα. Πιστεύω επίσης ότι η κυπριακή κυβέρνηση ήταν πολύ ευχαριστημένη και ευγνώμων για αυτή τη βοήθεια. Ήρθε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο. Η βρετανική κυβέρνηση αντί να καθορίσει από μόνη της τις ενέργειές της και να αναλάβει τον έλεγχο, παρείχε ουσιαστική βοήθεια. Δεν υπέδειξε σε κανέναν ότι πρέπει να γίνει αυτό κι αυτό, αλλά έκανε ό,τι μπορούσε για να πει «εμείς έτσι θα χειριζόμασταν ένα ανάλογο πρόβλημα» και αυτό έγινε αποδεκτό. Χάρηκα πολύ που είδα τις δύο χώρες να συνεργάζονται.
Ερ. Θέλετε να σχολιάσετε τη μεταχείριση της Κύπρου από τους εταίρους της στην ευρωζώνη;
Απ. Ξέρω ότι η Κύπρος ήταν πολύ δυσαρεστημένη και ένιωσε πως η αυστηρότητα των μέτρων ήταν αδικαιολόγητη και υπερβολική. Ως αποτέλεσμα υποχρεώθηκαν στην Κύπρο να λάβουν αποφάσεις που δημιούργησαν δύσκολες συνθήκες στο νησί. Αυτά συμβαίνουν όταν είσαι μέλος μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και ως μέλος μιας ζώνης ενιαίου νομίσματος υπάρχουν κάποιες δεσμεύσεις. Προσωπικά θεωρώ σημαντικό οι οικονομικές αποφάσεις να λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο, γι’ αυτό χαίρομαι που η Βρετανία δεν είναι μέλος της ευρωζώνης.
Ερ. Επί του κυπριακού προβλήματος, πώς βλέπετε το ρόλο της ΕΕ; Θα έπρεπε να έχει ενεργότερη ανάμιξη;
Απ. Αυτή τη στιγμή η Τουρκία δεν είναι μέλος της ΕΕ, επομένως ενεργότερη ανάμιξή της θα μπορούσε να εκληφθεί ως ανάμιξη στις υποθέσεις μίας άλλης χώρας, η οποία δεν έχει υποχρεώσεις και ευθύνες έναντι της Ένωσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ΕΕ δεν έχει ενδιαφερθεί για χώρες που δεν είναι μέλη της και στις οποίες μπορεί να διαδραματίσει ένα ρόλο. Επομένως, η ΕΕ θα μπορούσε να έχει ένα (ρόλο), αλλά σίγουρα θα όφειλε να είναι στη βάση πρόσκλησης από αμφότερες τις πλευρές της διένεξης.
Ερ. Θα μπορούσε η Βρετανία να έχει πιο ενεργό ρόλο;
Απ. Πρόκειται για θέμα κυριαρχίας δύο άλλων χωρών. Δεν είμαστε αποικιακή δύναμη στην Κύπρο, πρέπει να το ξεκαθαρίσω αυτό. Αν όμως μας προσκαλούσε η μία ή η άλλη πλευρά να παράσχουμε τεχνική βοήθεια, διπλωματική βοήθεια, τότε θα ήθελα να δω το Ηνωμένο Βασίλειο να αναλαμβάνει αυτό το ρόλο. Προφανώς έχουμε στο νησί τις κυρίαρχες βάσεις, είμαστε εγγυήτρια δύναμη, άρα έχουμε μία ευθύνη. Αλλά θα πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαστε αποικιακή δύναμη. Επαναλαμβάνω, όμως, ότι έχουμε την ιδιότητα της εγγυήτριας δύναμης.
Ερ. Θα μπορούσε η επιστροφή των βάσεων ή τμήματος αυτών ή η κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεων να δώσει κάποια ώθηση στις διαπραγματεύσεις; Θα άλλαζε κάτι; Ή είναι ένα ζήτημα που δυνητικά θα μπορούσε να εξεταστεί μετά την επίτευξη λύσης;
Απ. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να δούμε το θέμα των βάσεων στην Κύπρο απομονωμένο από τα άλλα 13 βρετανικά υπερπόντια εδάφη – έχουμε 14 συνολικά. Υπάρχει σίγουρα μία συζήτηση που πρέπει να γίνει για τη διοίκηση των βάσεων στο μέλλον, πιστεύω. Αλλά δεν θα τις εξέταζα ως μεμονωμένη υπόθεση, όχι. Επομένως αυτό θα ήταν μέρος μιας συζήτησης που θα είχε το Φόρεϊν Όφις για όλα τα βρετανικά εδάφη ανά τον κόσμο. Στην ερώτηση αν πιστεύω ότι θα άλλαζε κάτι στις διαπραγματεύσεις, απαντώ «όχι».
Ερ. Πώς βλέπετε αυτή τη στιγμή το ρόλο των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο; Ρωτώ κυρίως με αφορμή το γεγονός ότι ο Αλεξάντερ Ντάουνερ φαίνεται να έχει χάσει μεγάλο μέρος της εμπιστοσύνης από την πλευρά της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας. Πιστεύετε ότι προκύπτει εδώ κάποιο ζήτημα που πρέπει να διευθετηθεί;
Απ. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ένα ρόλο που πρέπει να παίξουν στην Κύπρο. Βρίσκονται στη νεκρή ζώνη ως ειρηνευτική δύναμη και επίσης συνεισφέρουν στην επιτροπή για τους αγνοούμενους. Αλλά το πραγματικό πρόβλημα το οποίο τα Ηνωμένα Έθνη έχουν αποτύχει να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι έχουμε μια χώρα στο δυτικό κόσμο που παραμένει διαιρεμένη και μια διένεξη που συνεχίζεται επί τόσα χρόνια. Πραγματικά θα έπρεπε να είχε αντιμετωπιστεί εδώ και πάρα πολύ καιρό. Όσο περισσότερο αφήνουμε άλυτο το πρόβλημα – πάνε 40 χρόνια τώρα – τόσο πιο πολύ οι άνθρωποι μένουν προσδεμένοι στα συναισθήματά τους, τόσο πιο πολύ δένονται με την καθημερινότητά τους σε όποιο σημείο του νησιού έχουν καταλήξει. Θα περίμενα και θα ήλπιζα τα Ηνωμένα Έθνη να είχαν κάνει πολύ περισσότερα από όσα έχουν κάνει. Θα ήθελα να δω τον Μπαν Γκι-μουν να δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον αντί να κοιτάζει άλλα σημεία του κόσμου.
Ερ. Και εδώ στη Βρετανία γίνονται συχνά αναφορές στη σημασία των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως η επιστροφή της Αμμοχώστου στους νομίμους κατοίκους της, καθώς επίσης και στις δυνατότητες της συνεργασίας μεταξύ ομάδων της κοινωνίας των πολιτών. Πιστεύετε ότι υπάρχει χώρος για αυτές τις πρωτοβουλίες στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού ή συμφωνείτε με κάποιους Βρετανούς πολιτικούς που θεωρούν πως τέτοιες κινήσεις αποσπούν την προσοχή από το στόχο της συνολικής λύσης;
Απ. Είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Θα έλεγα ότι σε άλλα σημεία του κόσμου, όπως για παράδειγμα στο Ιράν, ενέργειες όπως η χαλάρωση των κυρώσεων έφεραν τη χώρα στο τραπέζι των συνομιλιών για το βασικό ζήτημα, τα πυρηνικά. Παρόμοια στρατηγική έχει ακολουθηθεί και σε άλλες περιπτώσεις. Έχω στο νου μου ιδιαίτερα τη Βόρεια Ιρλανδία, όπου υπάρχουν ανάλογες διαιρέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Εκεί έγινε μια συμφωνία που έφερε τελικά όλους τους ανθρώπους στο τραπέζι των συνομιλιών και ακόμα συνεχίζουμε με βάση αυτή τη διαδικασία. Επομένως, η απάντηση είναι πως τέτοιες επιμέρους πρωτοβουλίες έχουν αποδώσει σε διενέξεις σε άλλες χώρες, άρα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και στην κυπριακή περίπτωση. Η άποψή μου για την Αμμόχωστο είναι καλά γνωστή – θα ήθελα να τη δω να επιστρέφει. Αυτό θα ήταν ένα μέτρο υπέρ της εμπιστοσύνης. Αλλά τότε φαντάζομαι οι άνθρωποι στο βόρειο τμήμα της Κύπρου θα ρωτούσαν ποιο θα ήταν το δικό τους αντάλλαγμα. Νομίζω ότι εκεί που τα μέτρα εμπιστοσύνης μπορούν να επιτευχθούν είναι σε τομείς όπου υπάρχει αμοιβαίο ενδιαφέρον, δηλαδή για παράδειγμα στο κομμάτι των αγνοουμένων. Νομίζω ότι η αναγνώριση τοποθεσιών τάφων θα συνέβαλλε πάρα πολύ στην επίδειξη καλής θέλησης. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα από τα πρώτα βήματα που θα μας έφερνε σε εκείνο το μονοπάτι που οδηγεί ενδεχομένως στην επιστροφή περιοχών όπως η Αμμόχωστος.
Ερ. Θα μπορούσε ο εντοπισμός φυσικού αερίου να αλλάξει τα δεδομένα στο Κυπριακό;
Απ. Ναι, νομίζω πράγματι ότι θα μπορούσε, για πολλούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι πως το αέριο φέρνει ευημερία για όλους, για όλο το νησί, όχι μόνο το ένα ή το άλλο κομμάτι. Νομίζω ότι η λύση θα έδινε επίσης στην Κύπρο έναν πρωταγωνιστικό ρόλο σε εκείνη την περιοχή του κόσμου. Δεν εννοώ μόνο μια συνεργασία με την Τουρκία για το αέριο, αλλά και συνεργασία με χώρες όπως το Ισραήλ στην παραγωγή υδρογονανθράκων. Θα ήταν μια σπουδαία ευκαιρία να έρθουν κοντά όλοι οι Κύπριοι για την τόνωση της οικονομίας. Αυτό συμβαίνει όταν επικρατεί η ειρήνη. Επομένως, ναι, νομίζω ότι το αέριο θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα.
Ερ. Ποια είναι η εμπειρία σας από την πολυπληθή κυπριακή κοινότητα στην περιφέρειά σας;
Απ. Το πιο σημαντικό ζήτημα για τους περισσότερους Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους που ζουν στη Βρετανία είναι η καλή διαβίωσή τους και η φροντίδα των οικογενειών τους. Μετά θα έλεγα έρχεται το ζήτημα της Κύπρου. Πρώτιστο μέλημά τους δηλαδή είναι η οικονομική και κοινωνική ευημερία. Υπό αυτή την έννοια η παροικία θα μπορούσε να προσφέρει ένα καλό μοντέλο συνύπαρξης και συνεργασίας κοινοτήτων και για την Κύπρο. Ορισμένες φορές υπάρχουν και εδώ διαφωνίες, όταν κάποιοι άνθρωποι ανησυχούν για τις ενέργειες και τις πεποιθήσεις κάποιων άλλων μελών της ευρύτερης κοινότητας. Πιστεύω όμως ότι ζώντας εδώ οι άνθρωποι αποδέχονται πως υπάρχουν κανόνες συμπεριφοράς. Πρέπει να εισαγάγουμε λίγη περισσότερη από αυτήν την ανοχή και την αμοιβαία αποδοχή στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Αυτό βέβαια είναι αρκετά δύσκολο, διότι πέρα από την κοινή επιδίωξη της ευημερίας, την οποία διαπίστωσα κατά τις επισκέψεις μου στην Κύπρο, όταν στην εξίσωση υπεισέρχεται και το Κυπριακό τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα.
Ερ. Τι θα θεωρούσατε ότι θα καθιστούσε επιτυχημένη την επίσκεψη του Προέδρου Αναστασιάδη στο Λονδίνο;
Απ. Νομίζω οποιαδήποτε δέσμευση να γίνει το πρόσθετο βήμα, να αναζητηθεί επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, με κάποιο τρόπο να υπάρξει σκέψη επί θεμάτων που ίσως στο παρελθόν δεν γίνονταν αποδεκτά. Να επιχειρηθεί η εξεύρεση μιας οδού, που θα οδηγήσει στο να γίνουν κάτι πιο απτό οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, οι οποίες εν καιρώ θα οδηγήσουν σε μια ενωμένη Κύπρο.