Αφορμή για την επαναφορά του θέματος των Βρετανικών Βάσεων, ενός κατάλοιπου της Αγγλικής αποικιοκρατίας, μας έδωσε η απόφαση των Βρετανών για έξοδο τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα έχει αλληλένδετες εξελίξεις στην συνοχή της Μεγάλης Βρετανίας . Ήδη η Σκωτία η οποία ψήφισε με μεγάλη πλειοψηφία παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ετοιμάζεται για νέο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας από την Μεγάλη Βρετανία και κατά πάσα πιθανότητα να ακολουθήσει και Βόρειος Ιρλανδία. Χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη την πιθανή διάλυση της Μεγάλης Βρετανίας, από μόνη της η μη παραμονή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε ), γνωστή πλέον ως Brexit, θα επηρεάσει και εμάς στην Κύπρο ειδικά στο θέμα των Βρετανικών Βάσεων. Για αυτό ευελπιστούμε το Brexit να ακολουθήσει την έξοδο των Βάσεων, Basexit, από την χώρα μας.
Οι οποίες Βρετανικές βάσεις μας επιβλήθηκαν με τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, μαζί και με ένα μη λειτουργικό σύνταγμα. Βάσει των Συμφωνιών οι Βρετανοί ανέλαβαν και κάποιες υποχρεώσεις έναντι της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας. Μία εξ αυτών ήταν η εγγύηση της ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας του νεοσύστατου κράτους καθώς και η πληρωμή για τις υπηρεσίες που απολαμβάνουν στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως δρόμους, λιμάνια, αεροδρόμια και άλλα. Έκτοτε, ουδεμία υποχρέωση τους δεν τήρησαν αλλά και καμιά Κυπριακή Κυβέρνηση δεν έχει απαιτήσει από αυτούς τα αυτονόητα.
Οι στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο είναι πολύ σημαντικές για τους Βρετανούς. Η Βρετανική κυβέρνηση είχε κυκλοφορήσει Λευκό Χάρτη(WhitePaper) που υπογραφόταν από τον πρωθυπουργό κ. Ντ. Κάμερον και τον τότε ΥΠΕΞ κ. ΟυϊλιαμΧέϊγκ. Εκεί σημειωνόταν ότι «θα συνεχίσουμε να διασφαλίζουμε ότι η κυριαρχία μας στις περιοχές αυτές υπερασπίζεται, έναντι όλων των προκλήσεων, έτσι ώστε εκείνοι που ζουν στις περιοχές αυτές ως βρετανοί πολίτες να προφυλάσσουν τα δικαιώματά τους για αυτοδιάθεση». Οι βάσεις Ακρωτηρίου και Δεκέλειας περιγράφονται ως κυρίαρχες στον Λευκό Χάρτη.
Με την ένταξη της χώρας μας,στην Συνθήκη Προσχώρησης ενσωματώθηκε το Πρωτόκολλο 3 όπου ρητώς σημειώνει πως το έδαφος των Βάσεων δεν ανήκει στην Δημοκρατία. Καθορίζει για τελωνιακούς ελέγχους το έδαφος των Βάσεων σαν Ευρωπαϊκό και περιορίζει το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο στην Αλιεία, Γεωργία, και την διακίνηση προσώπων μεταξύ Δημοκρατίας και Βάσεων μόνο. Βέβαια πρέπει να υπενθυμίσουμε την μεγάλη γρηγοράδα που έγιναν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και η οποία δημιούργησε το σοβαρό λάθος της μη ολοκληρωτικής εφαρμογής του Κοινοτικού Κεκτημένου εντός των Βάσεων. Βέβαια πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, ότι αν δεν αποδεχόμασταν τους όρους που πιθανών να έθεσαν οι Βρετανοί, υπήρχε ο κίνδυνος να θέσουν βέτο στην ένταξη μας με πρόσχημα ίσως την μη λύση του Κυπριακού.
Οι στρατιωτικές Βάσεις στην Κύπρο δημιουργήθηκαν με την Συνθήκη Εγκαθίδρυσης που υπέγραψαν , προτού καν ιδρυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία, η Τουρκία, Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βορείου Ιρλανδίας. Με το Brexit η Κυπριακή Κυβέρνηση, πρέπει να αρχίσει ασκήσεις επί χάρτου, όχι μόνο για την διατήρηση των σημερινών οικονομικών δεδομένων μεταξύ της χώρας μας και της Βρετανίας. Πρέπει να ενσκήψει σοβαρά στο θέμα των Βρετανικών βάσεων χωρίς να λαμβάνει υπόψη της, μόνο το Πρωτόκολλο 3, αλλά γενικά την παραμονή ή όχι των Βάσεων στην Κύπρο. Με την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου της Βρετανίας και Βορείου Ιρλανδίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει πρόσφορο έδαφος για εξ υπαρχής θέμα βάσεων.Πρέπει να εξεταστεί η νομική πτυχή του θέματος καθώς με την αποχώρηση της Σκωτίας και Βόρειας Ιρλανδίας πιθανόν να παύει να υπάρχει η νομική οντότητα του ενός μέρους που υπέγραψε την Συνθήκη Εγκαθίδρυσης καθιστώντας την άκυρη.
Μέσα από αυτή την νομική πλευρά του θέματος, με σωστή προετοιμασία και διεκδίκηση από την Κυπριακή Δημοκρατία, με το Brexit ίσως το Basexit να είναι πολύ πιο κοντά οπό οποιανδήποτε άλλη φορά. Ελπίζουμε πως η Κυβέρνηση της Δημοκρατία θα κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση εκτός και αν θέλει να κινηθεί στην παρακαταθήκη του τέως Προέδρου κ.Χριστόφια και να αφήσει το θέμα “To our children and grandchildren”.
Πέτρος Ασσιώτης
Πρόεδρος της Κίνησης για την προάσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας.