Ο κινητήρας της οικονομικής ανάπτυξης της Τουρκίας, οι καταναλωτές, αποδεικνύονται ανεπαρκείς για να επαναφέρουν το οικονομικό κλίμα της χώρας στο προ-κορωνοϊού επίπεδα, καθώς παρά την άρση του lockdown σε αυτή την οικονομία των 750 δισ. παραμένουν φαίνεται ότι κρατούν τα πορτοφόλια τους κλειστά.
Καθώς η πανδημία του κορωνοϊού έπληξε την Τουρκία στα μέσα Μαρτίου, η κυβέρνηση περιόρισε τις μετακινήσεις εις βάρος της επιχειρηματικής δραστηριότητας μέχρι τα τέλη Μαϊου.
Όμως η άρση των περιορισμών από μόνη της δεν ήταν αρκετή για να επανέλθει η κατανάλωση σε προ-κορωνοϊού επίπεδα, ενώ την κατάσταση περιπλέκει το δεύτερο κύμα αύξησης των κρουσμάτων κορωνοϊού που εμφανίστηκε στην Τουρκία τις τελευταίες μέρες.
Οι ενδείξεις τις τελευταίες εβδομάδες παραπέμπουν σε μια αδύναμη και άνιση ανάκαμψη, ακόμη και πριν την έξαρση των κρουσμάτων του δεύτερου κύματος.
Χωρίς να υπάρχει φόρα, το έργο της επανεκκίνησης μιας οικονομίας σε ακινησία θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον υπουργό Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπάϊρακ, ο οποίος έχει υποσχεθεί γρήγορη ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας για την οικονομία των 83 εκατομμυρίων Τούρκων και των 5 εκατ. προσφύγων.
Ο Αλμπάϊρακ, γαμπρός του Ερντογάν, εξακολουθεί να ισχυρίζεται ότι είναι δυνατό η τουρκική οικονομία να καταγράψει ανάπτυξη ακόμα και το 2020. Ωστόσο, οι προβλέψεις οικονομολόγων σε έρευνα του Bloomberg λένε άλλα: συγκλίνουν σε ύφεση 3,6%, παρά τη φούσκα δανεισμού στην οποία έχουν επιδοθεί οι τουρκικές τράπεζες κατ’εντολη Ερντογάν.
Φούσκα δανεισμού «δίχως αύριο»
Σε μια προσπάθεια να πάρει μπρος η οικονομική δραστηριότητα, οι αρχές έχουν αρχίσει να παρέχουν αφειδώς δάνεια στην οικονομία, με τις κρατικές τράπεζες να προσφέρουν αρνητικά επιτόκια και μεγάλες περιόδους χάριτος για νέα δάνεια.
Η ετήσια αύξηση δανεισμού που παρέχουν οι τράπεζες κινείται προς νέο ρεκόρ. Ήδη η αύξηση των δανείων αγγίζει το 50% σε σχέση με τα επίπεδα του 2019. Αυτός ο ρυθμός αύξησης, με δεδομένα και τα γενικότερα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας, παραπέμπει σε φούσκα δανεισμού.
Ωστόσο, οι δείκτες που επιτρέπουν την εκτιμηση της οικονομικής δραστηριότητας σε πραγματικό χρόνο σχεδόν, υποδηλώνουν ότι η Τουρκία έχει ένα μακρύ δρόμο μπροστά της, στην προσπάθεια να αναθερμάνει την οικονομική δραστηριότητα.
Η ζήτηση έχει καταρρεύσει
Έπειτα από ένα κύμα μαζικής κατανάλωσης τις πρώτες μέρες του ξεσπάσματος της πανδημίας, οι καταναλωτές σε δεύτερο χρόνο άρχισαν να μειώνουν τις δαπάνες τους καθώς η πολιτική της κυβέρνησης για άδειες άνευ αποδοχών ήταν κοινή για όλους τους εργαζόμενους.
Ο κυλιόμενος μέσος όρος για τις αγορές με πιστωτικές κάρτες (για διάστημα 4 εβδομάδων) – ένας δείκτης που αντανακλά με ακρίβει το επίπεδο της εγχώριας ζήτησης στην οικονομία – μόλις και μετά βίας φτάνει τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν ένα χρόνο νωρίτερα.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από την Google, οι Τούρκοι είναι απρόθυμοι να επιστρέψουν στα γραφεία τους ή και να βγουν έξω από το σπίτι τους ακόμα και μετά την άρση των περιορισμών από τα τέλη Μαΐου.
Όπως και σε άλλες χώρες, οι διαδικτυακές αγορές ήταν ένα από τα λίγα φωτεινά σημεία σε μια οικονομία που στην ουσία είχε κλείσει.
Οι καταναλωτές είναι επιφυλακτικοί όταν επισκέπτονται εμπορικά κέντρα και προτιμούν να κάνουν τις αγορές τους online επιλέγοντας από βασικά αγαθά μέχρι και μεταχειρισμένα αυτοκίνητα.
Αν και οι διαδικτυακές πωλήσεις και οι αγορές με πιστωτικές κάρτες φαίνεται να υποδηλώνουν μια σταδιακή αναζωπύρωση της οικονομικής δραστηριότητας η οποία φτάνει σε επίπεδα 2019, η κατανάλωση ενέργειας δείχνει μια απογοητευτική εικόνα για την οικονομία.
Μια εξήγηση είναι ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι εξακολουθούν να δουλεύουν από το σπίτι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει τόσο μεγάλη ζήτηση για καύσιμα.
Επιπλέον, τα εργοστάσια που λειτουργούν με λιγότερο προσωπικό, καταναλώνουν επίσης λιγότερη ενέργεια ή καύσιμα.
Η τρέχουσα κατάσταση της ζήτησης για πετρέλαιο και ηλεκτρική ενέργεια δείχνει ότι κάποιοι τομείς θα δεχθούν μόνιμη ζημιά, ακόμα και αν η ανάκαμψη συνεχιζόταν – παρά το νέο κύμα κρουσμάτων.
Δεύτερο κύμα κορωνοϊού
Η επανεμφάνιση νέων κρουσμάτων κορωνοϊού στην Τουρκία πιθανώς σημαίνει ότι η απειλή για την οικονομία έχει ακόμα μέλλον μπροστά της.
Πάνω από 3.000 άτομα βρέθηκαν θετικά στον ιό το Σαββατοκύριακο, ο υψηλότερος αριθμός σε διάστημα σχεδόν ενός μήνα, καθώς στο πλαίσιο άρσης των lockdown οι αρχές άνοιξαν ξανά σταδιακά εστιατόρια και καφετέριες, ενώ ξεκίνησαν και οι εσωτερικές αεροπορικές πτήσεις.
Η αύξηση των νέων περιπτώσεων ήταν αναμενόμενη και δεν σημαίνει ότι θα έρθει ένα νέο lockdown, ανέφερε ο Τεφλίκ Οζλού, μέλος του ανώτατου συμβουλίου επιστημόνων που συμβουλεύει την κυβέρνηση σχετικά με τα μέτρα για τον Covid-19.
«Εάν η πανδημία τελείωνε σύντομα, τότε θα μπορούσαμε να (διατηρήσουμε το Lockdown και να) καθυστερήσουμε το άνοιγμα», δήλωσε ο Ozlu σε μια σειρά αναρτήσεων στο Twitter τη Δευτέρα. «Αλλά φαίνεται ότι η πανδημία θα συνεχιστεί για δύο χρόνια, και θα έρχεται με κύματα. Σε αυτήν την περίπτωση, αντί να σταματήσουμε τα πάντα και να αναβάλουμε το άνοιγμα, θα πρέπει να εκτελέσουμε ένα ελεγχόμενο και προσεκτικό άνοιγμα» πρόσθεσε.