Ο Υπουργός Οικονομικών κ. Χάρης Γεωργιάδης, προέβη σήμερα σε δηλώσεις στην εκπομπή «Πρωινό Δρομολόγιο» του Τρίτου Προγράμματος του ΡΙΚ και απάντησε ερωτήσεις για θέματα οικονομίας και δη για τα συμπεράσματα της ειδικής έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις μακροοικονομικές ανισορροπίες στην Κύπρο.
Το πλήρες κείμενο των ερωταπαντήσεων ακολουθεί.
Ερώτηση: Γιατί κάποιοι λένε ότι η οικονομία «υπερθερμασμένη»;
Απάντηση: Οι εκτιμήσεις τις Κομισιόν σε κάποιες πτυχές είναι θετικότερες από τις δικές μας, ενώ σε κάποιες άλλες ελαφρώς πιο κάτω. Για παράδειγμα, όσον αφορά στα δημόσια οικονομικά για το 2017 είναι πιο αισιόδοξοι απ’ ότι εμείς. Για τον ρυθμό ανάπτυξης για το 2017 η εκτίμησή τους είναι γύρω στο κατώτερο όριο των δικών μας εκτιμήσεων. Συνεπώς, είναι κοντινές οι εκτιμήσεις και οι συστάσεις μας βρίσκουν σύμφωνους. Έχουμε όμως μια διαφωνία στην ουσία του προβλήματος. Δηλαδή, στην εκτίμηση για «υπερθέρμανση» της οικονομίας, ότι η οικονομία μας δεν πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω και ότι πρέπει να λάβουμε περιοριστικά μέτρα, για παράδειγμα φόρους, για να ανακόψουμε την αναπτυξιακή ορμή της οικονομίας επειδή τάχα, δεν πρέπει να ανέβει περισσότερο, επειδή κάτι τέτοιο θα μπορούσε να διευρύνει τις ανισοσκέλειες.
Δεν μας βρίσκει σύμφωνους αυτό το συμπέρασμα. Ούτε στο Eurogroup, όταν είχε συζητηθεί τον περασμένο Δεκέμβριο, είχε υιοθετηθεί αυτό το συμπέρασμα. Γι’ αυτό δεν έχουμε κληθεί να λάβουμε οποιοδήποτε μέτρο και το ζήτημα έχει ουσιαστικά παραπεμφθεί παρακάτω. Θεωρούμε, λοιπόν, πως η οικονομία μας όχι μόνο δεν έφτασε στην κορυφή των επιδόσεών της όσον αφορά στην πραγματική οικονομία, αλλά θεωρούμε ότι έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε και ξεκάθαρος πολιτικός προσανατολισμός μας είναι να την ενισχύσουμε περαιτέρω. Διευκρινίζω όμως ότι αυτό θα το πράξουμε με τον ίδιο τρόπο που το πράττουμε από το 2014, δηλαδή με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό.
Ερώτηση: Μήπως όμως πιστεύουν ότι αυτό που συμβαίνει τώρα είναι κάτι προσωρινό, μια «φούσκα», και μπορεί να ανατραπεί;
Απάντηση: Ας υποθέσουμε ότι θεωρητικά αυτή είναι η θέση, η διαπίστωσή τους – κάτι που δεν ισχύει, αλλά ας το δεχθούμε θεωρητικά. Θα ήταν εντούτοις ένα πολύ στρεβλό και περίεργο συμπέρασμα πολιτικής να βάλουμε φόρους για να ανακόψουμε την ανάπτυξη. Η ανάπτυξη που έχουμε σήμερα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις διάφορες μεταρρυθμίσεις που έγιναν και άρχισαν να φέρνουν αποτελέσματα. Για παράδειγμα, η μεταρρύθμιση και εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών επέτρεψε να δώσουμε με ασφάλεια, και χωρίς καμιά απόκλιση, φορολογικές ελαφρύνσεις. Πιστεύουμε στη δημιουργία ενός ευνοϊκού οικονομικού περιβάλλοντος που να χαρακτηρίζεται από σταθερή και χαμηλή φορολογία. Αυτό ήταν ένα αποτέλεσμα της πολιτικής. Έγινε εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος για να μην δίνονται δάνεια αλόγιστα, αλλά με σωστό τρόπο και κριτήρια. Αυτός ήταν ένας δεύτερος πυλώνας πολιτικής. Το γεγονός ότι η ανάπτυξη δεν συνοδεύεται από ελλειμματικούς προϋπολογισμούς και δαπάνη λεφτών που δεν έχουμε, είναι μια ένδειξη ότι η ανάπτυξη δεν είναι προσωρινή και επίπλαστη. Θα μπορούσε για παράδειγμα, να ήταν αποτέλεσμα μιας πρακτικής –που ήταν συνήθης τα προηγούμενα χρόνια– να δαπανούσαμε ως κράτος ένα δισεκατομμύριο περισσότερο απ’ ό,τι θα εισπράτταμε. Θα ήταν και εμένα η δουλειά μου πιο εύκολη ως Υπουργός Οικονομικών και η οικονομία φαινομενικά θα φαινόταν ότι κινείται, αλλά δεν θα ήταν βιώσιμη και διατηρήσιμη. Θα είχε ημερομηνία λήξης και μάλιστα με αρνητικές συνέπειες στην ανάγκη επιβολής φορολογιών και επιβαρύνσεων. Αυτό βέβαια δεν σχετίζεται με το αν πρέπει ή όχι να συνεχιστεί η μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Πολλά εκκρεμούν στη Βουλή εδώ και πολλούς μήνες και άλλα που δεν πέρασαν, δυστυχώς, συνθέτουν μια πολύ ικανοποιητική και φιλόδοξη συνέχεια της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας που έχουμε αναλάβει. Παραμένει όμως το γεγονός ότι την ανάπτυξη της οικονομίας μας πρέπει να την διαφυλάξουμε και να την ενισχύσουμε. Δεν πρόκειται να βάλουμε φόρους ούτε θα αρχίσουμε να λαμβάνουμε τέτοιες αποφάσεις. Κατ’ αρχάς δεν χρειάζεται. Λειτουργούμε με ένα πραγματικά ισοσκελισμένο προϋπολογισμό από το 2014. Το 2016 «κλείσαμε», μετά από πολλά χρόνια, και με οριακό πραγματικό πλεόνασμα. Το δε πρωτογενές πλεόνασμα, για το οποίο γίνεται αρκετή συζήτηση για την ελληνική οικονομία, εμάς είναι το ψηλότερο στην ΕΕ εδώ και τρία χρόνια. Συνεπώς, δεν θα λάβουμε μέτρα, φόρους, επειδή δεν χρειάζεται και επίσης, θα ήταν αντιπαραγωγικό. Θα δημιουργούσε πρόβλημα στην οικονομία ακριβώς αυτή την κρίσιμη στιγμή που έχει πάρει μπρος και έχει ξεκινήσει να κινείται, και έχει αρχίσει να μειώνεται η ανεργία, που ήταν συνέπεια της παρατεταμένης ύφεσης που είχαμε βιώσει ως χώρα.
Ερώτηση: Τότε γιατί υπάρχει διαφορετική εκτίμηση ανάμεσα σε εμάς και την Κομισιόν για τις κοινωνικές ανισότητες;
Απάντηση: Mα δεν υπάρχει διαφορετική εκτίμηση εκεί; Ο δείκτης κοινωνικής ανισότητας είναι δεδομένος και αποτυπώνει την επιδείνωση κατά τη διάρκεια της ύφεσης. Το 2008 αυτός ο δείκτης ήταν στο 23%. Μέχρι το 2013 έφτασε στο 28% και σε αυτό το επίπεδο φαίνεται να είναι ακόμη επειδή δεν έχουν μπει ακόμη σε αυτή τη μέτρηση έτη όπως, π.χ. το 2016 που ήταν έτος υψηλής ανάπτυξης και σημαντικής μείωσης της ανεργίας. Η βελτίωση θα φανεί του χρόνου που θα συμπεριληφθεί και αυτό το έτος στη μέτρηση. Η διαφωνία μας περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο που εγώ έχω εξηγήσει ότι οφείλεται σε λανθασμένο τρόπο υπολογισμού. Για παράδειγμα, αν κάποιος αναζητήσει την ίδια εκτίμηση στα αρχεία του ΔΝΤ βρίσκει άλλο συμπέρασμα απ’ αυτό της Επιτροπής. Με το συμπέρασμα της κοινής λογικής όμως δεν μπορεί ασφαλώς μια οικονομία που μέχρι χθες ήταν σε ύφεση και έχει ακόμα υψηλή ανεργία γύρω στο 12%, να θεωρείται ότι έφτασε τάχα σε «υπερθέρμανση». Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει λάθος. Σας θυμίζω ότι το 2015, μέχρι τα μέσα του έτους, επέμεναν ότι θα είχαμε ύφεση 1,5%, ενώ εκείνη η χρονιά έκλεισε με ανάπτυξη 1,5% (διαφορά 3%). Επομένως, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει λάθη.
Ερώτηση: Ο κόσμος προβάλλει διαμαρτυρίες τύπου «πότε θα φορολογηθούν οι πλούσιοι». Υπάρχει κάποιος σχεδιασμός;
Απάντηση: Κατ’ αρχάς, οι «πλούσιοι» είναι αυτοί που πληρώνουν τους περισσότερους φόρους. Αναφέρομαι κυρίως στις μεγάλες κερδοφόρες επιχειρήσεις. Δηλαδή 250 από το σύνολο των φυσικών/νομικών προσώπων φορολογουμένων. Αυτοί πληρώνουν το 40% της συνολικής άμεσης/έμμεσης φορολογίας. Για να ελέγχουμε, αλλά και να εξυπηρετούμε σωστά αυτούς τους 250 έχουμε ετοιμάσει μια ειδική μονάδα, δηλαδή το Ειδικό Γραφείο των Μεγάλων Φορολογουμένων. Συνεπώς, αυτό είναι ένα από τα πολλά που πρέπει να γίνουν. Μια άλλη σκέψη που επεξεργαζόμαστε αυτή την περίοδο μέσα από την οποία θέλουμε να ελέγξουμε όχι τόσο αυτούς τους μεγάλους, αλλά μικρότερους από τους οποίους πιθανόν να έχουμε σοβαρές απώλειες φόρων, είναι να καταστήσουμε υποχρεωτική τη διάθεση στο υποστατικό τους ηλεκτρονικό σημείο πώλησης, το γνωστό μηχάνημα υποδοχής πιστωτικής κάρτας, για να είναι εύκολο για τον καταναλωτή να πληρώσει με κάρτα. Εξετάζουμε και πώς μπορούμε να το εφαρμόσουμε στην πράξη. Το φαινόμενο να σου κάνουν έκπτωση αν πληρώσεις μετρητά δεν βλέπω να συμβαίνει ιδιαίτερα στην Κύπρο, αλλά η σκέψη μας για ηλεκτρονικές πληρωμές θα είναι ένα καλό πρακτικό μέτρο που θα επιτρέπει στις φορολογικές αρχές να ελέγχουν.
Όπως είπα και στη Βουλή, αυξάνονται οι εισπράξεις χωρίς να αυξάνονται οι συντελεστές και αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Κατ’ αρχάς, έχει αναθερμανθεί η οικονομία. Ασφαλώς πρέπει να γίνουν περισσότερες προσπάθειες. Τα είχε πει και ο Έφορος Φορολογίας πριν από λίγους μήνες. Πρέπει να αποκτήσουμε νέο μηχανογραφικό σύστημα. Η προσπάθεια είναι σε εξέλιξη και θα πάρει καιρό. Είναι όμως ένα καθοριστικό βήμα. Και οι κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση είναι συνεχείς.
Αν επιστρέψουμε σε παλιές πρακτικές, τότε – ανεξαρτήτως με το ποια θα είναι η Κυβέρνηση – ασφαλώς θα έχουμε και πάλι πρόβλημα. Δεν υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει και να μας προστατέψει από κακές πολιτικές αποφάσεις στον τομέα της οικονομίας. Τέτοιες αποφάσεις πρέπει να τις αποφύγουμε. Αν αρχίσουμε και πάλι να δαπανούμε λεφτά που δεν έχουμε και να αφήνουμε τον λογαριασμό για παρακάτω ή αν αρχίσουν οι τράπεζες ξανά να λειτουργούν όπως λειτουργούσαν τα προηγούμενα χρόνια, ασφαλώς θα έχουμε τα ίδια προβλήματα. Για τον Συνεργατισμό έχουμε ανακοινώσει μια πρόθεση επιστροφής του σε μια διευρυμένη εγχώρια ιδιοκτησιακή βάση. Δεν είμαι ακόμη σε θέση να πω περισσότερα καθώς το θέμα βρίσκεται ακόμη υπό εξέταση. Στα πλάνα του 2017 περιλαμβάνεται εγγραφή του Συνεργατισμού στο Χρηματιστήριο (listing), με μέσο απόδοσης μετοχών σε μια διευρυμένη εγχώρια ιδιοκτησιακή βάση. Περισσότερες πληροφορίες όμως θα δώσουμε όταν είμαστε έτοιμοι.
Ερώτηση: Τι συμβαίνει με τα Panama Papers;
Απάντηση: Έχει γίνει καλή δουλειά όσον αφορά στη διερεύνηση του θέματος. Δεν γνωρίζω για το ποινικό σκέλος. Η, δε, πληροφόρηση που έχω από το Τμήμα είναι ότι στο επόμενο διάστημα και μέσα από διαβούλευση με τη Νομική Υπηρεσία, θα φανεί πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι πολλοί εμπλεκόμενοι δεν ήταν καν φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου. Ως γνωστόν, είμαστε χώρα παροχής διεθνών υπηρεσιών και πολλοί εμπλεκόμενοι δεν ήταν Κύπριοι. Έχουν επιβληθεί φορολογίες σε εμπλεκόμενους που αποδείχτηκε ότι χρωστούσαν, αλλά δεν έχουν ακόμα εισπραχθεί. Έχουν υποβληθεί εκ μέρους τους ενστάσεις, η εξέταση των οποίων τελειώνει. Έχει αρχίσει και η είσπραξη. Γι’ αυτό ενημερώθηκε και η Βουλή χθες.
Ερώτηση: Και αν εμπλέκονται πολιτικά πρόσωπα ή αξιωματούχοι του κράτους, θα το μάθουμε;
Απάντηση: Βάσει νόμου απαγορεύεται η δημοσίευση ονομάτων προσώπων που βρίσκονται σε αυτές τις κατηγορίες. Αν θέλουμε να γίνει κάτι τέτοιο, πρέπει ν’ αλλάξει η νομοθεσία.
Ερώτηση: Τι γίνεται με το ΓεΣΥ;
Απάντηση: Έχει γίνει μελέτη, η οποία είναι αποτέλεσμα απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου. Ζητήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών να την πραγματοποιήσει. Εξακολουθεί να υφίσταται η ανάγκη. Έχουμε συμφωνήσει ότι μπορούν να γίνονται μικρές, επιμέρους διαφοροποιήσεις στους όρους. Το Υπουργείο Οικονομικών δεν πρόκειται να την υλοποιήσει εάν οι όροι την καθιστούν αχρείαστη. Εάν δηλαδή «ξεδοντιαστούν» οι όροι, δεν θα ζητήσουμε καν από τη Βουλή να αποδεσμεύσει το κονδύλι. Θα είναι μελέτη του Υπουργείου Οικονομικών, με όρους που θα καταρτίσει το Υπουργείο Οικονομικών. Εδώ και κάποιες ημέρες έχουμε κάνει κάποιες εισηγήσεις. Μπαίνουμε και σε ορισμένες περιπτώσεις στον τομέα της Υγείας. Θα δούμε το ενδεχόμενο κάποιων διορθώσεων. Αν η Βουλή δεν εγκρίνει το κονδύλι, πολύ απλά δεν θα γίνει η μελέτη. Οι όροι θα καθοριστούν από το Υπουργείο Οικονομικών και θα καταγραφούν με τον σωστό τρόπο κάποιες παράμετροι. Αν η Βουλή δεν θέλει να γίνει η μελέτη, το Υπουργείο Οικονομικών δεν θα είναι σε θέση να εκφράσει τεκμηριωμένη άποψη για κάποια ζητήματα. Αυτή η μελέτη δεν γίνεται για να υποβοηθήσει τη λήψη αποφάσεων – τα νομοσχέδια είναι ήδη στη Βουλή από τον περασμένο Σεπτέμβρη και καλώ τους βουλευτές να ψηφίσουν τα νομοσχέδια χωρίς να ψάχνουν αφορμές. Αυτή η μελέτη έπεται των αποφάσεων. Η κυβέρνηση θέλει ένα οικονομικά βιώσιμο ΓεΣΥ, αλλά λείπουν κάποια πράγματα, για παράδειγμα, εργασιακά ζητήματα, καθορισμός της συνεισφοράς. Ο καθορισμός της συνεισφοράς μπορεί να γίνει λαμβάνοντας και τη γνώμη μιας επιπρόσθετης μελέτης, αλλά και χωρίς αυτήν. Η μελέτη όμως μπορεί να καθορίσει και άλλα θέματα.
Το ΓεΣΥ δεν θα εφαρμοστεί αύριο, επομένως πρέπει να γίνει μια αρκετά εντατική προετοιμασία και προσαρμογή. Αυτή η προετοιμασία έχει και οικονομικές παραμέτρους και πάνω σε αυτές εμπλέκεται και το Υπουργείο Οικονομικών. Στο μεσοδιάστημα της ψήφισης των νομοσχεδίων και της εφαρμογής του ΓεΣΥ στην πράξη σε τρία χρόνια από σήμερα, θα γίνουν πολλά πράγματα και αυτά τα πράγματα έχουν οικονομικές πτυχές και παραμέτρους, που θέλουμε να αξιολογήσουμε σωστά.