Δρ. Νίκος Παναγιωτίδης
Επικεφαλής Γεωστρατηγικού Παρατηρητηρίου Μέσης Ανατολής- Ανατολικής Μεσογείου (ΓΕΩΠΑΜΕ)
Η γεωπολιτική αστάθεια που παρατηρείται στο Ιράκ με την προέλαση των τζιχαντιστών της οργάνωσης “Ισλαμικό Κράτος” και οι μαζικές θηριωδίες που τη συνοδεύουν επαναφέρουν στο προσκήνιο τις ευθύνες της αποτυχημένης αμερικανικής επέμβασης στη χώρα τον Μάρτιο του 2003.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες με πρόσχημα την φερόμενη ύπαρξη Οπλων Μαζικής Καταστροφής ανέτρεψαν το Μπααθικό καθεστώς του σουνίτη Σαντάμ Χουσέιν και επέβαλαν στην ηγεσία του Ιράκ πολιτικούς της σιιτικής πλειοψηφίας, η οποία ομολογουμένως βίωνε για δεκαετίες διακρίσεις και την περιθωριοποίηση.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Μπους απέτυχε στην οικοδόμηση ενός μεταπολεμικού Ιράκ (Post- Conflict Peacebuilding) το οποίο θα μπορούσε να συγκεράσει τις αντιτιθέμενες απόψεις των συστατικών μερών της χώρας έτσι ώστε το Ιράκ να οδηγηθεί προς τον εκδημοκρατισμό. Η δημοκρατική ειρήνη που επαγγέλονταν οι Αμερικανοί όχι μόνο δεν ήρθε ποτέ, αλλά τις επαγγελίες διαδέχθηκε το χάος.
Ο Αμερικανός διοικητής της Προσωρινής Διοίκησης του Ιρακ, Paul Bremer, προέβη σε μαζικές εκκαθαρίσεις στελεχών του κόμματος Μπάαθ, ενω η κακομεταχείριση κρατουμένων στην φυλακή Αμπου Γκράιμπ δημιούργησαν μια μνησικακία ανάμεσα στον τοπικό σουνιτικό πληθυσμό που άρχισε να βλέπει τον αμερικανικό στρατό ως στρατό κατοχής.
Σιγα σιγά άρχισαν να δημιουργούνται παρακρατιωτικές οργάνωσεις τόσο ανάμεσα στους Σιίτες όσο και στους Σουνίτες. Μερικές από τις τελευταίες είχαν διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα και θεωρούνται πρόδρομοι της τζιχανιστικής οργάνωσης “ Ισλαμικό Κράτος”, η οποία σκορπά τον θάνατο στο Ιράκ.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Νουρί Αλ Μαλίκι που προέκυψε από τις εκκλογές του 2006 επεφύλαξε την μερίδα του λέοντος για τα σιιτικά κόμματα παραχωρώντας σε αυτά τα περισσότερα υπουργεία της χώρας. Αυτή η κατάσταση, όμως, δημιούργησε έντονη δυσαρέσκεια στους Σουνίτες.
Τον Φεβρουάριο του 2006 υπήρξε μια αναζοπύρωση της βίας με επιθέσεις εναντίον των Αμερικανών, εναντίον στελεχών των Ηνωμένων Εθνων, αλλά και εναντίον μελών της Σιιτικής κοινότητας. Αυτή η κατάσταση συνεχίστηκε με περιοδικές αναζοπυρώσεις της σεχταρικης βίας.
Η απόσυρση των Αμερικανών το 2011, των οποίων ο στρατός δρούσε εξισορροπιστικά στη χώρα άφησε κενό εξουσίας, το οποίο και εκμεταλλεύτηκαν οι διάφορες παραστρατιωτικές οργανώσεις.
Η σύγκρουση στο Ιράκ πρέπει να ειδωθεί και μέσα από ένα άλλο πρίσμα, αυτο της ενδο-ισλαμικής σύγκρουσης μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών. Οι Σιίτες θεωρούνται αποστάτες της ορθόδοξης ισλαμικής πίστης από σουνιτικό θεολογικό κατεστημένο. Οι αιτιες της διαμάχης χάνονται βαθιά μεσα στους αιώνες όταν το ο γαμπρός του Μωάμεθ-σύζυγος της κόρης του Φατιμά- και εξάδελφος του, δολοφονήθηκε το 661 από τον κυβερνήτη της Συρίας Μωαβία. Η αμφισβήτηση της εξουσίας του Αλί, τέταρτου Χαλίφη του Ισλαάμ, δημιούργησε και το σχίσμα μεταξυ των Σιιτων-Σουνιτών. Οι Σουνίτες διασφάλισαν τον τίτλο του Χαλιφάτου, αφού είχαν επικρατήσει πλέον και στρατιωτικά επί των οπαδών του Αλί.
Η τελευταία προσπάθεια των Σιιτών να επαναδιεκδικήσουν τον τίτλο ήταν η εξέγερση του εγγονού του πρωφήτη Μωάμεθ Χουσεϊν εναντίον της σουνιτικής δυναστείας των Ουμαγιάδων. Ωστόσο, η εξέγερση απέτυχε και ο Χουσεϊν δολοφονήθηκε το 680 στην πόλη Κερμπάλα στο Βόρειο Ιράκ. Ο θάνατος του Χουσεϊν εγγράφηκε στο συλλογικό υποσυνείδητο των Σιιτών ως μια πράξη αυτοθυσίας εναντίων της τυρρανίας των Σουνιτών. Η πόλη Κερμπάλα στο Ιράκ θεωρείται o πιο ιερός τόπος για τους Σιίτες και συμβολίζει την εξέγερση ενάντια στον σφετερισμό της νόμιμης εξουσίας από την οικογένεια του προφήτη. Έκτοτε το μίσος που χωρίζει τα δύο δόγματα του Ισλαάμ είναι αβυσαλλέο και κατά περιόδους εκτονώνεται με σφαγές και θηριωδίες όπως αυτή που διαπράττει αυτή την περίοδο το “ Ισλαμικό Κράτος” στο Ιράκ τόσο εναντίον των Σιιιτών, όσο και εναντίον οπαδών άλλων θρησκευτικών δογμάτων.