Σε χαιρετισμό του, ο Προέδρος της Δημοκρατίας, κ. Νίκος Αναστασιάδης, στην εκδήλωση μνήμης και τιμής για τα 40 χρόνια από τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ τόνισε ότι μεγίστη τιμή προς τον Εθνάρχη Μακάριο δεν είναι παρά η απελευθέρωση της πατρίδας μας.
Αυτούσιος ο χαιρετσιμός του Προέδρου:
Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,
Μακαριότατε,
Σεβαστοί ιεράρχες
Κυρίες και κύριοι,
κ. Πρόεδρε, φίλε Προκόπη Παυλόπουλε, η παρουσία σου στη Κύπρο, συνιστά μία ακόμη επιβεβαίωση της στενότατης αλλά αγαστής συνεργασίας μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της μητρός πατρίδας, της Ελληνικής Κυβέρνησης και γενικότερα του ελληνικού λαού.
Θέλω θερμά να σας ευχαριστήσω και να εκφράσω εκ μέρους του Κυπριακού Ελληνισμού τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη για τα όσα μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει προσφέρει αλλά και για την ανιδιοτελή συμπαράσταση προς τον συνεχιζόμενο αγώνα.
Στον επικήδειο χαιρετισμό του προς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο εξαίρετος πολιτικός και φιλόσοφος Κωνσταντίνος Τσάτσος είχε πει πως «..οι μεγάλοι νεκροί δεν εκλείπουν. Η παρουσία τους γίνεται στη μεταθανάτια πορεία τους μέσα στην ιστορία ακόμη πιο έντονη».
Το γεγονός ότι σήμερα, 40 χρόνια μετά τον θάνατο του Μακαρίου, είμαστε εδώ, Ελλάδα και Κύπρος μαζί, να τιμούμε τη μνήμη του στο ύψιστο αυτό επίπεδο, είναι η καλύτερη επιβεβαίωση των προφητικών λόγων του προκατόχου σας φίλε Πρόεδρε.
Ο Μακάριος διετέλεσε πολιτικός αρχηγός του απελευθερωτικού αγώνα, Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου και πρώτος, και επί 17 συναπτά έτη, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ταυτίζοντας το όνομά του με τη γέννηση και το ανάθρεμμα του νεοσύστατου κυπριακού κράτους, αλλά και την ανάπτυξη και την πολιτική ωρίμανση της κυπριακής κοινωνίας.
Όταν καλείται ο όποιος ομιλητής, είτε πολιτικός είτε ιστορικός είτε απλός πολίτης, να αναφερθεί στο βίο και το έργο του Μακαρίου δεν μπορεί παρά να καταλαμβάνεται από δέος και με βαθύτατο σεβασμό να καταγράφει την πολιτική και εθναρχική του διαδρομή.
Ακόμη και η παραπομπή σε κρίσιμες για την πατρίδα αποφάσεις, αναδεικνύει την τόλμη, την υπευθυνότητα, την ηγετική και χαρισματική προσωπικότητά του. Μια προσωπικότητα που γνώριζε με πάθος να διεκδικεί αλλά και με πραγματισμό να αποφασίζει πάντα με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας.
Αν κάτι διέκρινε τον Εθνάρχη Μακάριο, περισσότερο από κάθε άλλο, ήταν η οξεία αντίληψη της Ιστορίας. Αγωνιούσε πάντα για την τελική κρίση της Ιστορίας. Και έχει μεγίστη σημασία για όσους κληθήκαμε να υπηρετήσουμε τον κυπριακό λαό, να έχουμε πάντα την ίδια αγωνία για την τελική κρίση, όχι μόνο των πολιτών, αλλά και του Έθνους και της Ιστορίας.
Θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά για τις δεκαετίες που διένυσε στην πολιτική του πορεία και στη θρησκευτική του πανδαισία ο Μακάριος, από τη δεκαετία του ’50 μέχρι το κρίσιμο εκείνο Αύγουστο του 1977, που ο θάνατος τον στέρησε από τον κυπριακό λαό, την ώρα που τον είχε περισσότερο ίσως από ποτέ ανάγκη.
Αρκούμαι να σημειώσω ότι στη σύγχρονη πολιτική μας Ιστορία, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος έχει συνδέσει το όνομά του, όχι μόνο με τους δεδομένους αγώνες του για τη δικαίωση του Κυπριακού Ελληνισμού, αλλά και με την επιλογή και την ανάδειξη της πολιτικής ωριμότητας και σωφροσύνης που επιβάλλει σε κάθε υπεύθυνο ηγέτη την αναζήτηση λύσεων μέσα από το διεκδικητικό ρεαλισμό ο οποίος εξασφαλίζει την αξιόπιστη διπλωματία στο εξωτερικό και τη σύνθεση θέσεων και πολιτικών που διασφαλίζουν την απαραίτητη ενότητα στο εσωτερικό.
Η ενότητα στο εσωτερικό μέτωπο συνιστούσε τότε και αναμφίβολα συνιστά και σήμερα απαραίτητη προϋπόθεση και όπλο στον αγώνα μας για δικαίωση.
Ο Μακάριος ευτύχησε να διανύσει ως λαοπρόβλητος ηγέτης την τραχεία και γεμάτη εμπόδια πολιτική του πορεία. Σπάνια ηγέτες συγκεντρώνουν τη λαϊκή υποστήριξη που ο Μακάριος κέρδισε σε χρόνους δύσκολους. Απέκτησε, όμως, και αντιπάλους, χωρίς φραγμούς και αναστολές που δυστυχώς μετήλθαν των χείριστων μέσων για την αντιμετώπισή του, οδηγώντας μας δυστυχώς, ή επιτρέποντας στην τότε στρατιωτική χούντα να μας οδηγήσουν στα τραγικά γεγονότα του 1974.
Η πορεία του Εθνάρχη Μακαρίου πρέπει να είναι για μας φάρος και οδηγός πολύτιμος στις δύσκολες μέρες που πορευόμαστε. Πρέπει να διδαχθούμε από την Ιστορία μας, να διδαχθούμε από τη σοφία του ηγέτη, αλλά και από τα λάθη μας. Οφείλουμε να εκτιμήσουμε την αξία της συνεννόησης, της συνεργασίας και της διαβούλευσης και να αναλογιστούμε τον όλεθρο στον οποίο μπορεί να μας οδηγήσει η διχόνοια και οι συγκρούσεις.
Οφείλουμε να είμαστε όλοι και υπεύθυνοι και ενωμένοι και συναινετικοί.
Θα πρέπει πιστεύω, και έτσι υπαγορεύει το εθνικό καλό, ενωμένοι να αγωνιστούμε για την επανένωση της χώρας μας. Όπως εξάλλου θα ήθελε ο Μακάριος. Όπως ακριβώς επιτάσσει το ιστορικό χρέος μας.
Η διαπραγμάτευση για επίλυση του Κυπριακού δεν διεξάγεται μεταξύ μας. Ο στόχος για τερματισμό της κατοχής και επανένωση της πατρίδας μας δεν μπορεί να είναι και δεν είναι παρά κοινός στόχος. Παρά τις ενδεχόμενες διαφορετικές προσεγγίσεις που είναι απολύτως θεμιτές μέσα στο πλαίσιο της Δημοκρατίας οφείλουμε να κρατήσουμε ψηλά το επίπεδο του διαλόγου και μέσα από συλλογική προσπάθεια να αγωνιστούμε για επίτευξη του κοινού στόχου, ενός στόχου που κανείς από μόνος του – το έχω πει πολλές φορές και το αισθάνομαι και το πιστεύω – δεν μπορεί να πετύχει.
Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πιστός σε αυτό το ιστορικό χρέος και συνεπής στις παρακαταθήκες που ο Εθνάρχης Μακάριος μάς έχει κληροδοτήσει, συνεχίζω τον αγώνα που και οι προκάτοχοι μου ακολουθώντας τις παρακαταθήκες του ακολούθησαν, με μοναδικό στόχο τον τερματισμό του απαράδεκτου στάτους κβο που για δεκαετίες μας υποχρεώνει να ζούμε σε συνθήκες που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στην Ευρώπη. Η σημερινή τάξη πραγμάτων δεν επιτρέπει σε κανέναν πολίτη αυτού του μαρτυρικού τόπου να απολαύσει τα δικαιώματα, τις ελευθερίες και το επίπεδο ευημερίας που όλοι οι άλλοι πολίτες στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρούν αδιαμφισβήτητα κεκτημένα.
Αντίθετα, το σημερινό απαράδεκτο στάτους κβο συνιστά, ανάμεσα σε άλλα, μόνιμη πηγή διαταραχής της δημογραφικής ισορροπίας και ασφάλειας στο νησί μας.
Αυτή είναι η κατάσταση, την οποίαν καλώς όλοι γνωρίζουμε για αυτό και συμφωνώ μαζί σας Μακαριότατε πως η μη λύση μπορεί να είναι χειρότερη αν η λύση είναι κακή. Όμως η μη λύση είναι εξίσου καταστροφική αν δίδεται η ευκαιρία να απαντήσεις στα ερωτήματα που καλείσαι από την Ιστορία, να δώσεις μια βιώσιμη, λειτουργική, καθόλα συμβατή με το ευρωπαϊκό κεκτημένο λύση και από δειλία το αποφεύγεις. Αυτό θα ήταν η χειρίστη προς την πατρίδα υπηρεσία. Και θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι με διεκδικητικότητα προβάλλουμε τις αξιώσεις μας. Μπορεί να υπάρχουν διαφωνίες ως προς την ακολουθητέα τακτική, αλλά οι θέσεις αρχών δεν μεταβάλλονται, δεν αλλοιώνονται και δεν υπάρχει υποχώρηση σε αυτά που από κοινού με την Ελληνική Κυβέρνηση και γενικότερα με την ελληνική ηγεσία, αλλά και τη δική μας πολιτική ηγεσία, τις ομόφωνες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου έχουμε θέσει ως προϋπόθεση για να απαντήσουμε σε αυτό που βιώνουμε από το 1974.
Δεν διαφωνώ ποσώς μαζί σας πως η μεγίστη τιμή προς τον Εθνάρχη Μακάριο δεν είναι παρά η απελευθέρωση της πατρίδας μας, η επανένωση της και η δημιουργία συνθηκών έτσι ώστε ελεύθεροι να τον τιμούμε.
Αιωνία του η μνήμη.