Του πρώην Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργου Βασιλείου
Τις μέρες αυτές γίνεται αρκετή συζήτηση για το νομοσχέδιο που υπέβαλε η κυβέρνηση για περιορισμό των θητειών του Προέδρου της Δημοκρατίας καθώς και άλλων πολιτικών προσώπων. Αναμένεται ότι θα συζητηθεί στις σχετικές επιτροπές της Βουλής και αναφέρεται ότι περί τα τέλη του Οκτώβρη θα ψηφισθεί το νομοσχέδιο. Πολύ λίγοι Κύπριοι θα θυμούνται ότι η πρόταση για περιορισμό της Προεδρίας σε δύο θητείες είχε υποβληθεί από εμένα το 1989. Στο βιβλίο μου «Πραγματισμός vs Λαϊκισμός» σελ. 37, γράφω:
«Στην Κύπρο, αντίθετα από άλλες προεδρικές δημοκρατίες, δεν υπήρχε απολύτως κανένας περιορισμός για το πόσες θητείες θα μπορούσε να υπηρετήσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ακολουθώντας το παράδειγμα του Εθνάρχη Μακαρίου, ο οποίος παρέμεινε πρόεδρος όσο ζούσε και ο διάδοχος του, κος Σπύρος Κυπριανού, επεδίωξε να εκλεγεί και για τρίτη περίοδο. Γι’ αυτόν τον λόγο ζήτησα να εγκριθεί από τη βουλή, και, ει δυνατόν, ομόφωνα, Νομοσχέδιο που να περιορίζει τη θητεία του προέδρου σε δύο μόνο περιόδους, όπως άλλωστε και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η θέση αυτή ήταν προεκλογική δέσμευση και επεδίωξα να την προωθήσω ζητώντας από τον γενικό εισαγγελέα την ετοιμασία της σχετικής νομοθεσίας.
Με έκπληξη όμως σε συνέχεια διαπίστωσαν όλοι την αντίδραση του ΔΗΚΟ το οποίο προχώρησε στο πρωτοφανές μέτρο να δημοσιεύσει ανακοινώσεις επί πληρωμή με τον τίτλο: «Τόσο πολύ φοβάστε κε Βασιλείου;» Στην ανακοίνωση, μεταξύ άλλων, αναφερόταν: «Σε στιγμές εθνικής κρισιμότητας, επιχειρείται προσπάθεια παροπλισμού του Σπύρου Κυπριανού, ενός αποδεδειγμένα ικανού ηγέτη που μπορεί να κρατήσει με εθνική επιδεξιότητα το τιμόνι της Κύπρου […]. Είναι προφανές λοιπόν πως ο πρόεδρος Βασιλείου φοβάται και μπροστά στον φόβο του αυτό είναι έτοιμος να αγνοήσει το Σύνταγμα της Κύπρου που σε καμία περίπτωση δεν προβλέπει “μαγειρέματα” από οποιονδήποτε όσο ψηλά κι αν βρίσκεται […]».
Η ανακοίνωση αυτή, μέρος της οποίας δημοσιεύουμε παραπάνω, μας εξέπληξε όλους και γι` αυτό εξουσιοδότησα τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να αντιδράσει. Η απάντηση του κινήθηκε στο ακόλουθο μήκος κύματος:
Όπως έχουμε κατ` επανάληψη τονίσει, το θέμα αυτό δεν αφορά πρόσωπα αλλά θεσμούς. Η δημοκρατία χωρίς θεσμούς δεν λειτουργεί. Όσο περισσότερο ενισχύονται οι θεσμοί τόσο περισσότερο ενισχύεται η δημοκρατία. Αυτό διδάσκει η πείρα των ευρωπαϊκών χωρών και αυτό ισχύει και στην περίπτωση των δύο προεδρικών θητειών. Η λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ευρώπη αλλά και τα παραδείγματα από τον κόσμο ολόκληρο δείχνουν πολύ καθαρά ότι ένας ισόβιος πρόεδρος μόνο πηγή κινδύνων μπορεί να είναι για το δημοκρατικό πολίτευμα και τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Αν ο κος Κυπριανού θεωρεί ότι πλήττεται ο ίδιος γιατί, όπως διατυμπανίζει στην πληρωμένη ανακοίνωση του, αποτελεί την “κατ` εξοχήν έπαλξη αντίστασης του κυπριακού λαού” και διατηρεί το μονοπώλιο “της εθνικής επιδεξιότητας στο τιμόνι της Κύπρου” τότε τον διαβεβαιώνουμε δημόσια ότι ο πρόεδρος θα αναλάβει πρωτοβουλία να ζητήσει από τη βουλή να εξαιρέσει ειδικά τον κο Κυπριανού από τον περιορισμό των δύο προεδρικών θητειών για να του παρασχεθεί έτσι η δυνατότητα να διεκδικήσει όσες φορές επιθυμεί το προεδρικό αξίωμα. Εκείνος φυσικά που έχει πάντοτε τον τελευταίο λόγο και καθορίζει ποιος θα είναι πρόεδρος αυτού του τόπου είναι ο λαός με την άσκηση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων»
Μέσα σε αυτό το πνεύμα ετοιμάστηκε το σχετικό Νομοσχέδιο το οποίο και κατατέθηκε στη βουλή. Η αντιμετώπιση του από το κοινό γενικά ήταν θετική, όπως μεταξύ άλλων φαίνεται και από ένα σχετικό σχόλιο στον Τύπο: «Με την ευκαιρία που ανακινήθηκε το θέμα, θα λέγαμε πως καλό θα ήταν να μεριμνούσε η βουλή, τώρα, σε ανυποψίαστο χρόνο, ώστε οι θητείες του Προέδρου να περιοριστούν στις δύο. Μονάχα έτσι υπάρχει εγγύηση ότι ο τόπος θα κυβερνάται υπεύθυνα και όχι δημαγωγικά».
Τελικά το Νομοσχέδιο δεν προχώρησε. Δυστυχώς τότε τόσο ο ΔΗΣΥ όσο και το ΔΗΚΟ έφεραν αντίρρηση στη ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου και ξεχάστηκε. Από τότε ίσα με σήμερα έχουν περάσει 30 ολόκληρα χρόνια. Φαίνεται ότι η κοινωνία μας έχει ωριμάσει και αυτό που ήταν αδύνατο να γίνει τότε έχει ελπίδες να εγκριθεί τώρα. Θέλω να ελπίζω ότι δεν θα υπάρξουν νέες αναβολές γιατί η ανάγκη περιορισμού των θητειών τόσο του Προέδρου όσο και των Βουλευτών και άλλων αξιωματούχων είναι βασικό στοιχείο που επιτρέπει τη λειτουργία της Δημοκρατίας σε μια χώρα. Ειδικά στην Κύπρο έχουμε ιδιαίτερη ανάγκη για την έγκριση και εφαρμογή αυτής της νομοθεσίας.
Καλή μας τύχη.
Γιώργος Βασιλείου
Πρόεδρος Κυπριακής Δημοκρατίας 1988-1993