Κοροναϊός: Τρόποι μετάδοσης, συμπτώματα και μέτρα προστασίας

Κοροναϊός: Τρόποι μετάδοσης, συμπτώματα και οι κίνδυνοι

Τον Δεκέμβριο του 2019, ένας νέος ιός εμφανίστηκε στην Κίνα και στη συνέχεια επιβεβαιώθηκε ότι πρόκειται για νέο κοροναϊό, ο οποίος ονομάζεται «2019-nCoV» και είναι μέλος της ίδιας μεγάλης οικογένειας με τους προηγούμενους ιούς SARS και MERS.

Τι είναι οι κοροναϊοί;

Είναι συχνοί ιοί και τυπικά προκαλούν ήπια αναπνευστικά προβλήματα όπως βήχα και καταρροή, αλλά μερικοί είναι πιο επικίνδυνοι, όπως ο SARS και ο MERS. Οι περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται με πιο ήπιους κοροναϊούς τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, έχοντας ήπια έως μέτρια συμπτώματα. Σε λίγες περιπτώσεις οι συνήθεις κοροναϊοί μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, όπως πνευμονία και βρογχίτιδα. Είναι κοινοί στα ζώα παγκοσμίως και μόνο λίγοι από αυτούς είναι γνωστό ότι μολύνουν τους ανθρώπους. Σπάνια κάποιος κοροναϊός μεταλλάσσεται και εξαπλώνεται από τα ζώα στους ανθρώπους, όπως συνέβη με τους ιούς SARS και MERS.

Ποια είναι τα συμπτώματα του νέου ιού;

Οι ασθενείς έχουν πυρετό και βήχα, ενώ μερικοί έχουν και δύσπνοια. Τα συμπτώματα, που μοιάζουν πολύ με του SARS, εμφανίζονται ανάμεσα στη δεύτερη μέρα και στη δεύτερη εβδομάδα μετά την έκθεση στον ιό.

Πώς ορίζεται το «ύποπτο κρούσμα»;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, έως τώρα ύποπτο κρούσμα κοροναϊού θεωρείται ο ασθενής με οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού και τουλάχιστον ένα επιδημιολογικό κριτήριο εντός των τελευταίων 14 ημερών πριν από τα συμπτώματα (στενή επαφή με πιθανό η επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονοϊού ή ιστορικό ταξιδιού σε χώρα με συνεχιζόμενη μετάδοση κορονοϊού ή εργασία/επίσκεψη σε δομή παροχής φροντίδας υγείας με ασθενείς νοσούντες). Κάθε ύποπτο κρούσμα πρέπει να υποβάλλεται αμέσως σε εργαστηριακό έλεγχο, που πραγματοποιείται μόνο στα ορισθέντα «νοσοκομεία αναφοράς».

ΜΕΤΡΑ  ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ;

1.Με τακτικό πλύσιμο των χεριών με αλκοολούχο διάλυμα ή νερό και σαπούνι. Γιατί το εν λόγω πλύσιμο σκοτώνει τον ιό εάν βρίσκεται στα χέρια μας.

2.Διατηρήστε αποστάσεις, τουλάχιστον 1 μέτρου, από εσάς και τους άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα από ανθρώπους που βήχουν, φτερνίζονται ή έχουν πυρετό. Όταν κάποιος νοσεί από λοίμωξη του αναπνευστικό, όπως κοροναϊό, βήχει ή φτερνίζεται, παράγει μικροσταγονίδια τα οποία περιέχουν τον ιό. Εάν είστε πολύ κοντά, μπορεί να εισπνεύσετε τον ιό.

3.Αποφύγετε να αγγίζετε τη μύτη, το στόμα και τα μάτια σας. Εάν έχετε πυρετό, βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή, αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.

4.Ενημερώστε το θεράποντα ιατρό σας, εάν έχετε ταξιδέψει στη Κίνα ή εάν έχετε έρθει σε επαφή με άτομα από την Κίνα ή με άτομα που έχουν επιστρέψει από πρόσφατο ταξίδι στην Κίνα, τα οποία παρουσιάζουν αναπνευστικά συμπτώματα. Η εμφάνιση αναπνευστικών συμπτωμάτων μαζί με πυρετό μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες και, αναλόγως του ιστορικού ταξιδιού σας και των συνθηκών, ο κοροναϊός μπορεί να είναι μία από αυτές.

5.Εάν έχετε ήπια συμπτώματα αναπνευστικής λοίμωξης και δεν έχετε ταξιδέψει στην Κίνα, μείνετε σπίτι μέχρι την ανάρρωση σας, τηρώντας όλους τους κανόνες προσωπικής υγιεινής.

Θα πρέπει να φοράω μάσκα;
Η χρήση ιατρικής μάσκας μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της εξάπλωσης ορισμένων αναπνευστικών νοσημάτων. Ωστόσο, από μόνη της δε διασφαλίζει πλήρη προστασία και θα πρέπει να συνδυάζεται με τη λήψη και άλλων προστατευτικών μέτρων, όπως είναι η σωστή υγιεινή των χεριών και η αποφυγή στενών επαφών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η χρήση μάσκας συνιστάται σε άτομα που εμφανίζουν αναπνευστικά συμπτώματα (βήχα ή φτέρνισμα) ή σε ασθενείς με ήπια συμπτώματα και υποψία λοίμωξης με Covid-19 ή σε άτομα που φροντίζουν ασθενείς για τους οποίους υπάρχει η υποψία λοίμωξης. Η υποψία λοίμωξης με Covid-19 σχετίζεται με πρόσφατο ταξίδι στην Κίνα ή με στενή επαφή με άτομο που εμφανίζει αναπνευστικά συμπτώματα και έχει ταξιδέψει πρόσφατα στην Κίνα.

Ποιος μπορεί να μολυνθεί κάποιος από τον ιό;
Οι άνθρωποι που ζουν ή ταξιδεύουν σε περιοχή όπου κυκλοφορεί ο ιός Covid-19 ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο μόλυνσης. Μέχρι στιγμής η κυκλοφορία του Covid-19 εντοπίζεται στην Κίνα, όπου καταγράφονται τα περισσότερα περιστατικά.

Τα περιστατικά λοιμώξεων από τον κοροναϊό που εμφανίστηκαν σε άλλες χώρες, αφορούσαν είτε σε άτομα με πρόσφατο ταξίδι στην Κίνα είτε άτομα που ζούσαν, συνεργάζονταν στενά ή παρείχαν φροντίδα υγείας σε ταξιδιώτες από την Κίνα που στη συνέχεια διαγνώσθηκαν με λοίμωξη από 2019-nCoV. Οι επαγγελματίες υγείας που έρχονται σε επαφή με ασθενείς με Covid-19 βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο μετάδοσης και θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα προστατευτικά μέτρα πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων.

Ποιος βρίσκεται σε κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής νόσου;
Ηλικιωμένοι και άτομα με υποκείμενα νοσήματα, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής νόσου.

Πώς μεταδίδεται ο ιός;
Ο κοροναϊό μεταδίδεται κυρίως μέσω της επαφής με ασθενή, μέσω σταγονιδίων τα οποία παράγονται όταν ο ασθενής βήχει ή φτερνίζεται ή μέσω σταγονιδίων από τη σίελο ή από τη ρινική κοιλότητα. Για την αποφυγή μετάδοσης είναι πολύ σημαντική η εφαρμογή μέτρων ατομικής υγιεινής.

Για παράδειγμα, καλύψτε το στόμα σας και τη μύτη σας με ιατρική μάσκα, μαντίλι, το μανίκι σας ή το λυγισμένο αγκώνα σας όταν βήχετε ή φτερνίζεστε. Πετάξτε αμέσως το μαντίλι σε κλειστό κάδο. Πλένετε τακτικά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχο διάλυμα.

Πόσο καιρό επιβιώνει ο ιός στις επιφάνειες;
Δεν είναι γνωστό πόσο χρονικό διάστημα ο Covid-19 μπορεί να επιβιώσει στις επιφάνειες, ωστόσο σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, μπορεί να επιβιώσει μερικές ώρες. Η χρήση απλών αντισηπτικών διαλυμάτων είναι αρκετή για την καταστροφή του ιού στις επιφάνειες.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στα συμπτώματα που προκαλεί ο κοροναϊός, ο ιός της γρίπης και το κοινό κρυολόγημα;
Τα άτομα που νοσούν από Covid-19, ιό της γρίπης ή ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα συνήθως αναπτύσσουν αναπνευστικά συμπτώματα, όπως είναι ο πυρετός, ο βήχας και η καταρροή. Διαφορετικοί ιοί μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα. Λόγω των ομοιοτήτων των συμπτωμάτων, η διάγνωση της νόσου πραγματοποιείται μόνο μέσω εργαστηριακών εξετάσεων.

Ποιος είναι ο χρόνος επώασης;
Ο χρόνος επώασης ενός ιού είναι το χρονικό διάστημα ανάμεσα στη μόλυνση από τον ιό και την έναρξη εμφάνισης συμπτωμάτων. Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, ο χρόνος επώασης του κορονοϊού υπολογίζεται σε 2-11 ημέρες, με ανώτατο όριο τις 14 ημέρες, λαμβάνοντας υπόψη και τις διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με άλλους κορονοϊούς, όπως είναι ο MERS-CoV και ο SARS-CoV.

Ο κοροναϊός μεταδίδεται από άτομο δεν εμφανίζει συμπτώματα;
Με βάση πρόσφατες αναφορές, η μετάδοση είναι πιθανή από άτομα που έχουν μολυνθεί από τον ιό, αλλά δεν εμφανίζουν ακόμα σοβαρά συμπτώματα. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, υπεύθυνα για την εξάπλωση του ιού είναι κυρίως τα άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα.

Είναι ασφαλές να λαμβάνουμε δέματα από την Κίνα ή από άλλες περιοχές με συνεχιζόμενη κυκλοφορία του κοροναϊού;
Ναι, είναι ασφαλές. Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες, αυτού του είδους οι ιοί δεν επιβιώνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε αντικείμενα.

Είναι τα αντιβιοτικά αποτελεσματικά στη πρόληψη και τον έλεγχο της εξάπλωσης του κοροναϊού;
Όχι, τα αντιβιοτικά δεν δρουν κατά των ιών.

Υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα για τον κορονοϊό;
Όχι. Τα άτομα που εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, θα πρέπει να λαμβάνουν μέτρα ανακούφισης των συμπτωμάτων. Άτομα με σοβαρή συμπτωματολογία χρειάζονται περαιτέρω υποστηρικτική φροντίδα.

Μπορώ να κολλήσω από το κατοικίδιο μου;
Όχι. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι τα ζώα συντροφιάς ή κατοικίδια, όπως είναι οι γάτες και οι σκύλοι μεταδίδουν τον κορονοϊό.

Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο;
Ναι. Συνήθως κατόπιν στενής επαφής με ασθενή μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον ή σε χώρο παροχής φροντίδας υγείας.

Από πού προήλθε ο ιός;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναζητά την πηγή προέλευσης του ιού. Οι υποψίες εστιάζονται σε μια αγορά τροφίμων και ζώντων ζώων στην πόλη Ουχάν, όπου εμφανίστηκαν τα πρώτα επιβεβαιωμένα περιστατικά. Μια γενετική ανάλυση, που συνέκρινε το νέο ιό με περισσότερους από 200 κοροναϊούς και η οποία δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό “Journal of Medical Virology”, δείχνει ότι ο νέος κοροναϊός μοιάζει με άλλους συγγενικούς ιούς που μολύνουν φίδια και νυχτερίδες. Μια πιθανότητα είναι ότι ο «2019-nCoV» προέκυψε από το συνδυασμό ξεχωριστών ιών που μολύνουν αυτά τα δύο είδη ζώων. Αυτό μπορεί να συνέβη στη φύση ή στην αγορά της Ουχάν, όπου τα ζώα διατηρούνταν κοντά το ένα στο άλλο.

Πώς εξαπλώθηκε στους ανθρώπους;

Η ίδια γενετική ανάλυση δείχνει πως ο ιός πιθανώς ανέπτυξε την ικανότητα να «πηδά» από τα ζώα στους ανθρώπους χάρη σε μία συγκεκριμένη μετάλλαξη στο γονίδιο μίας πρωτεΐνης. Αν ο ιός εκκρίθηκε μαζί με τα κόπρανα των ζώων, τότε μέσω του αέρα θα εισπνεύστηκε από κάποιους ανθρώπους, όπως πιστεύουν μερικοί επιστήμονες.

Πόσο φονικός είναι;

Μέχρι τώρα η αναλογία των θανάτων σε σχέση με τα επιβεβαιωμένα περιστατικά είναι χαμηλή, περίπου 4% (δηλαδή πεθαίνουν τέσσερις ανά 100 ασθενείς με τον κοροναϊό), ποσοστό μικρότερο από τον SARS και τον MERS.

Τα περισσότερα θύματα ήταν άνω των 60 ετών και είχαν άλλα προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας, όμως υπήρξε και η περίπτωση θανάτου ενός νεαρού υγιούς ατόμου. Συνεπώς ακόμη είναι νωρίς για να υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για τη φονικότητα του νέου κοροναϊού. Υπάρχουν φόβοι, σύμφωνα με το New Scientist και την «Washington Post», ότι μελλοντικά μπορεί να γίνει πιο φονικός, αν υποστεί περαιτέρω μετάλλαξη.

Πώς συγκρίνεται με τον SARS και τον MERS;

Οι δύο αυτοί προηγούμενοι ιοί προκαλούσαν σοβαρά συμπτώματα. Δεν είναι σαφές πώς ακριβώς ο νέος συγκρίνεται μαζί τους, όσον αφορά τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Σε μερικούς ασθενείς έχει προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα και θάνατο, αλλά στους περισσότερους πιο ήπια συμπτώματα. Ο SARS που άρχισε το 2003 στη νότια Κίνα και πιστεύεται ότι πήγασε από νυχτερίδες, μόλυνε περισσότερους από 8.000 ανθρώπους και σκότωσε 774, δηλαδή περίπου έναν στους δέκα ασθενείς.

Ενώ ο MERS που εμφανίστηκε στη Σαουδική Αραβία το 2012 και «πήδηξε» από τις καμήλες στους ανθρώπους, ήταν ακόμη πιο φονικός, καθώς σκότωσε έναν στους τρεις ανθρώπους που μόλυνε (το 34%).

Μπορεί ο νέος ιός να προκαλέσει πανδημία;

Για να συμβεί αυτό, χρειάζονται τρεις προϋποθέσεις: να μολύνει αποτελεσματικά τους ανθρώπους, να αναπαράγεται μέσα στο ανθρώπινο σώμα και να μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να πληρούνται και οι τρεις αυτές προϋποθέσεις.