Η πολιτική του καφενέ και η ηθική διάσταση της πολιτικής συμπεριφοράς

Του Ανδρέα Ν. Μασούρα*

Το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών θα πρέπει να απασχολήσει όχι μόνο τα κόμματα αλλά και την κοινωνία ευρύτερα. Τα κόμματα ως κομμάτι της κοινωνίας σαφώς και διαδραματίζουν ένα σημαντικό και στρατηγικό ρόλο στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης και πως αυτή θα καθοδηγηθεί για να ικανοποιήσει τους κομματάρχες. Άλλωστε, η κοινή γνώμη με τον παθητικό της χαρακτήρα γίνεται εύκολο θύμα κέντρων εξουσίας με γερές επικοινωνιακές συνταγές.

Από την άλλη, οι δομές της ίδιας της κοινωνίας είναι με τέτοιο τρόπο τσιμεντωμένες και δομημένες σε στερεότυπα ώστε να βασίζεται πάνω σε μια αμφίδρομη σχέση: Κόμματα – ΜΜΕ – Πολίτες.

Οι πολίτες, δηλαδή οι ψηφοφόροι οι οποίοι διαμορφώνουν και το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα, επηρεάζονται τόσο από τα κόμματα σε μια σχέση άμεσης επαφής με τους πυλωρούς (Gatekeepers), αλλά και από τα μηνύματα που διοχετεύουν μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Οι πολίτες αφού επεξεργάζονται αυτά τα μηνύματα δημόσια σε συζητήσεις με φίλους και γνωστούς έχουν το εξής δίλλημα: Είτε θα αναπαράγουν το ίδιο σκηνικό, με άλλα λόγια το ίδιο σύστημα και την ίδια πολιτική κατάσταση, είτε με την εκλογική τους συμπεριφορά θα διαμορφώσουν μια νέα κατάσταση.

Δυστυχώς στην Κύπρο φαίνεται πως ο δικομματισμός αυτοσυντηρείται μέσα από το ίδιο το κοινωνικό κατεστημένο. Η πολιτική του καφενέ, δηλαδή η δυνατή επιρροή που ασκούν τα παραδοσιακά κόμματα στους ψηφοφόρους τους μέσω διαφόρων οργανωμένων συνόλων (βλ. παραδοσιακοί καφενέδες και πολιτικοποιημένα αθλητικά σωματεία) και από την άλλη ο έντονα παραδοσιακός κοινωνικός ιστός που παραμένει προσκολλημένος στην οικογενειοκρατία και στον νεποτισμό, συντηρούν και διαιωνίζουν μια πολιτική κατάσταση που οδηγεί την χώρα σε α-πολιτίκ αδιέξοδα, αφού η όποια πολιτική συμπεριφορά στηρίζεται σε ένα στερεότυπο ένστικτο κοινωνικής επιβολής παρά σε μια συνειδητή πράξη στην βάση ποιοτικών κριτηρίων.-

Βέβαια, για να αναλυθεί μια τέτοια κατάσταση χρειάζεται μ ια διεπιστημονική προσέγγιση. Θα πρέπει να απομονωθούν τα δομικά στοιχεία της κοινωνίας, να αναλυθεί ο ρόλος των οργανώσεων και των κομμάτων, να τεθεί επί τάπητος ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και να εισέλθει η ίδια η κοινωνία σε μια φάση αυτοκριτικής.

Αυτό που έχει σημασία την δεδομένη στιγμή είναι να εφαρμοστούν κάποια άμεσα μέτρα μέσα από τα οποία θα αρχίσει μια σταθερή αναδόμηση του θεσμικού μας πλαισίου. Για παράδειγμα, εργαλεία για την διαφάνεια, ποιοτικά κριτήρια αξιοκρατίας, εκδημοκρατισμός των διαύλων επικοινωνίας με τους πολίτες. Σίγουρα ο δρόμος είναι μακρύς. Η κοινωνία όμως έχει ανάγκη από μεγάλες αλλαγές…

*Ακαδημαϊκός – Πρόεδρος Κίνησης Νέων Επιστημόνων Κινήματος Οικολόγων