Η πανδημία αποκαλύπτει μηχανισμούς διακρίσεων στην κοινωνία μας

Με την ανακοίνωση του κλεισίματος των δημοτικών στην επαρχία Λεμεσού η πρώτη μορφή που έρχεται στο νου μου είναι αυτή που αποκαλώ δεύτερη μάνα.

Η δεύτερη μάνα ακούει την ανακοίνωση και σε πρώτη φάση κατακλύζεται από αίσθημα πανικού. Όπως και σε κάθε lockdown από τον προηγούμενο Μάρτιο, θα πρέπει να αυξήσει την παραγωγικότητα της και τις ικανότητες του multitasking στο 150%. Μέσα στις επόμενες μέρες, θα πρέπει να ξαναγυρίσει στο καθημερινό πρόγραμμα του υπεράνθρωπου: να εκτελεί καθήκοντα πλήρους απασχόλησης από τον υπολογιστή στο σπίτι, ενώ ταυτόχρονα προσέχει παιδιά σχολικής ηλικίας. Στο μυαλό της όμως, υπολογίζει επί μονίμου βάσεως όλα αυτά που κάνουν το σπίτι να λειτουργεί αρμονικά. Φαγητό για όλους τρεις φορές την ήμερα, ρούχα πλυμένα και σιδερωμένα (του συζύγου το πουκάμισο της δουλειάς, η στολή καράτε της κόρης, τα ρουχαλάκια του εγγονού, πετσέτες καθαρές για το μπάνιο μικρών και μεγάλων), λίστα για ψώνια για να έχει υλικά να μαγειρέψει για όλη τη βδομάδα, καθαριότητα, τάισμα σκύλων, άδειοι κάδοι σκουπιδιών (να γίνεται σωστή ανακύκλωση), καθαριότητα αυλής, άλλαγμα σεντονιών, συντονισμός συνδέσμου γονέων, και βέβαια, να είναι όλοι καλά και να μην τσακώνονται μεταξύ τους. Όλη αυτή η υπεράνθρωπη προσπάθεια λοιπόν, να είναι όλοι ταϊσμένοι, πλυμένοι, σιδερωμένοι και χαρούμενοι επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο με την ανακοίνωση ότι κλείνουν τα δημοτικά.

Δεν χρειάστηκε πολύς καιρός να καταλάβουμε ποιοι αναγκάστηκαν να κουβαλήσουν το φορτίο των οικογενειακών  υποχρεώσεων και φροντίδας του σπιτιού τον τελευταίο χρόνο της πανδημίας. Η Guardian δηλώνει πως “η πανδημία εξέθεσε την ανισότητα των φύλων, καταστρέφοντας το εύθραυστο παζλ της υποστήριξης που επέτρεψε στις γυναίκες με παιδιά να εργαστούν. Η ριζοσπαστική δράση είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί οπισθοχώρηση των δικαιωμάτων των γυναικών μια ολόκληρη γενιά πίσω.” H New York Times δε, αναγνωρίζει πως η πανδημία “σηματοδοτεί μια οικονομική και συναισθηματική καταστροφή μεταξύ των μητέρων της Αμερικής, οι οποίες επιτελούν το μεγαλύτερο μέρος της αυξημένης παιδικής φροντίδας και οικιακής εργασίας κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας, ενώ η πολιτιστική και πολιτική απάντηση που εφαρμόστηκε σε αυτό το σημείο ήταν σχεδόν ανύπαρκτη.”

Το μέλημα της δεύτερης μάνας δεν είναι “απλά” αυτό που θα αποκαλέσουν πολλοί φροντίδα του σπιτιού. Ο ρόλος της μάνας στην ανατροφή και φροντίδα της νέας γενιάς και κάθε επόμενης γενιάς είναι καθοριστικός παράγοντας για το είδος των ανθρώπων που βγαίνουν στην κοινωνία. Η φροντίδα της, η έμφυτη ικανότητα να προστατεύσει, να νοιάζεται, να βλέπει και να ακούει αλλαγές στους χτύπους της καρδιάς και να καταλαβαίνει όταν η ψυχή μας χρειάζεται να αγκαλιαστεί ζεστά, οφείλει να αναγνωριστεί ως μορφή εργασίας, ισάξιας αυτών που ο νεοφιλελευθερισμός και η σύμφυτη πατριαρχία αναγνωρίζει ως άξιες χρηματικής αμοιβής.

Η Silvia Federici υποστηρίζει ότι τα οικιακά και η κοινωνική αναπαραγωγή λειτουργούν αδιαχώριστα από τον καπιταλισμό, ότι στην πραγματικότητα αποτελούν απαραίτητα στοιχεία στην αλυσίδα της καπιταλιστικής δημιουργίας αξίας, αν και συνήθως είναι, παραδόξως, μη αμειβόμενα. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, η φροντίδα και η ανατροφή παιδιών ρομαντικοποιήθηκε ως «εργασία αγάπης», γεγονός που επικαλύπτει την ανάγκη για αποζημίωση και αποκαλύπτει τους μηχανισμούς έντονων διακρίσεων.

Η συμμαχία λοιπόν δεν κερδίζεται με την ένταξη μας στον κόσμο του άλλου φύλου, αλλά στην μεταρρύθμιση του υφιστάμενου κόσμου με τρόπο που να μας χωρεί και τους δύο. Δεν θέλουμε ίση μεταχείριση. Θέλουμε μεταχείριση η οποία να σέβεται την διαφορετικότητα μας και τις ευαισθησίες μας ως ισάξιες με τον macho δυναμισμό. Θέλουμε τα ίσα δικαιώματα να σημαίνουν ότι έχουμε τον ίδιο χρόνο να ασχοληθούμε με την εργασία μας, με τα χόμπι μας και με τα τόσα άλλα που μας γεμίζουν, ενώ η εργασία αγάπης να αμείβεται ισάξια. Θέλουμε ισότητα να σημαίνει ότι η φωνή μας έχει την ίδια βαρύτητα με τη δικιά σας, ο λόγος μας κουβαλά την ίδια πολύχρονη πείρα και εμπειρίες ζωής με τον δικό σας, και ο οργή μας να θεωρείται τόσο δικαιολογημένη όσο η δικιά σας. Σύμμαχοι μας θα γίνετε όταν σταματήσετε την προσπάθεια να μας εντάξετε στον κόσμο σας και όταν αλλάξετε τον δικό σας με τρόπο ο οποίος μας αποδέχεται σαν εξίσου σημαντικές, με όλα μας τα χαρακτηριστικά.

 

Δήμητρα Κούρρη,

Λέκτορας Αρχιτεκτονικής Θεωρίας και Αστικής Ανάπτυξης, Σχολή Αρχιτεκτονικής Παν. Μάντσεστερ,

Υποψήφια Βουλευτής Αμμοχώστου, Κίνημα Οικολόγων Συνεργασία Πολιτών