Η Γη διαθέτει τους ψηφιακούς χάρτες του Google Earth και ο ανθρώπινος εγκέφαλος απέκτησε κάτι ανάλογο χάρη σε έναν νέο ανατομικό “άτλα”, ο οποίος ονομάζεται “Μεγάλος Εγκέφαλος” (Big Brain).
Πρόκειται για τη λεπτομερέστερη μέχρι σήμερα τρισδιάστατη ψηφιακή χαρτογράφηση του εγκεφάλου, που επιτρέπει στους επιστήμονες να βλέπουν χαρακτηριστικά μικρότερα και από μια τρίχα του κεφαλιού. Ο “χάρτης”, που έχει ανάλυση 50 φορές μεγαλύτερη από οποιονδήποτε άλλο υπήρχε μέχρι σήμερα, δίνει στους νευροεπιστήμονες καλύτερη από ποτέ πρόσβαση στις δομές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη νόηση, τα συναισθήματα, την ομιλία, τη γήρανση και τις διάφορες νευροεκφυλιστικές ασθένειες (Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον κ.α.).
Το νέο ψηφιακό μοντέλο του εγκεφάλου απεικονίζει χαρακτηριστικά διαστάσεων έως 20 μικρομέτρων (εκατομμυριοστών του μέτρου), δηλαδή σχεδόν όσο οι διαστάσεις των περίπου 80 δισεκατομμυρίων εγκεφαλικών κυττάρων (νευρώνων). Πρόκειται για ένα επίτευγμα γερμανο-καναδικής επιστημονικής συνεργασίας με επικεφαλής την καθηγήτρια Κάτριν Aμουντς, διευθύντρια του Ινστιτούτου λρευνας του Εγκεφάλου του πανεπιστημίου Χάινριχ Χάινε του Ντίσελντορφ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο “Science”, σύμφωνα με το BBC, το “Nature” και το “New Scientist”.
Η δημιουργία του “χάρτη” χρειάστηκε δέκα χρόνια και έγινε με πρότυπο τον διατηρημένο σε παραφίνη εγκέφαλο μιας γυναίκας που είχε πεθάνει σε ηλικία 65 ετών. Ο εγκέφαλός της τεμαχίστηκε σε πάνω από 7.400 τμήματα, το καθένα πάχους το πολύ 20 μικρομέτρων. Τα τμήματα αυτά, αφού χρωματίστηκαν με τις κατάλληλες ουσίες, “σκαναρίστηκαν” σε σούπερ-υπολογιστές και μετά έγινε η ψηφιακή ανακατασκευή του εγκεφάλου.
Τα πλήρη δεδομένα του “Big “Brain”, που αποτελεί μέρος του ευρύτερου Ευρωπαϊκού Προγράμματος Ανθρωπίνου Εγκεφάλου, θα είναι ελεύθερα προσβάσιμα από κάθε επιστήμονα στη διαδικτυακή πύλη CBRAIN (https://bigbrain.cbrain.mcgill.ca/). Ο “Μεγάλος Εγκέφαλος” εντάσσεται στο πλαίσιο του συνεχώς αυξανόμενου ενδιαφέροντος διεθνώς για την έρευνα στις νευροεπιστήμες. Φέτος τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα χρηματοδοτήσει με ένα δισεκατομμύριο ευρώ, για τουλάχιστον μια δεκαετία, το φιλόδοξο ερευνητικό Πρόγραμμα Ανθρωπίνου Εγκεφάλου, το οποίο συντονίζει ο κορυφαίος νευροεπιστήμονας Χένρι Μάρκραμ του Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας στη Λωζάνη, που στοχεύει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ψηφιακού αντιγράφου (προσομοιωμένου μοντέλου) του εγκεφάλου με τη βοήθεια υπερ-υπολογιστών.