Οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου, ξεκινούν σήμερα, καθώς διανύουμε την πρώτη εβδομάδα της Μεγάλη Σαρακοστής.
Οι Χαιρετισμοί ψάλλονται τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες ενώ στη συνέχεια έπεται η ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου.
Οι Χαιρετισμοί, ή αλλιώς και Ακάθιστος Ύμνος είναι ένα μεγάλο και σπουδαίο ποίημα, γραμμένο τον 6ο αιώνα μ.Χ., που μιλάει στην Παναγία και της λέει επαίνους, ευχαριστίες και προσευχές.
Οι Χαιρετισμοί εμπερικλείουν σε ποιητική μορφή, με πανέμορφα λόγια, όλες οι βασικές διδασκαλίες της Ορθοδοξίας για το Χριστό, την ενανθρώπισή του, το ρόλο της Παναγίας για τη σωτηρία του ανθρώπου, την αγνότητα και την αγιότητά Της κ.λ.π., αλλά και για τον αγώνα του ανθρώπου για ένωση με το Θεό και τη βοήθεια που ζητάει από το Χριστό και την Παναγία γι” αυτό τον αγώνα.
Σημειώvεται πως Χαιρετισμοί έχουν γραφτεί εξίσου για πολλούς άλλους αγίους, ωστόσο οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι η βασική έμπνευση για όλους τους άλλους που έχουν γραφτεί μετά.
Έχει 24 στροφές «οίκους», οι οποίοι αρχίζουν, με τη σειρά, από τα 24 γράμματα της αλφαβήτου.
Πότε ψάλλονται – Τι συμβολίζουν
Τον 7ο αιώνα, όταν ο λαός της Κωνσταντινούπολης σώθηκε από την επίθεση των Αβάρων μετά από παρέμβαση της Παναγίας, όλοι έψαλλαν στην Αγία Σοφία τον Ακάθιστο Ύμνο όρθιοι, εξ’ ου και το όνομά του. Τότε, μάλλον, γράφτηκε το πασίγνωστο αρχικό τροπάριο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ».
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ψάλλει τους Χαιρετισμούς κάθε Παρασκευή βράδυ, τις πρώτες 5 εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.
Για την ακρίβεια, κόβουμε τους Χαιρετισμούς σε 4 κομμάτια, λέγονται «4 στάσεις» και λέμε από ένα κάθε Παρασκευή, ενώ την 5η Παρασκευή λέγεται ολόκληρο το έργο.
Τους Χαιρετισμούς τους απαγγέλλει με τη μουσική τους ο ιερέας. Πριν απ΄ αυτό, οι ψάλτες έχουν ψάλει ένα άλλο περίφημο μουσικό και ποιητικό έργο, που λέγεται «κανόνας των Χαιρετισμών» (οι κανόνες είναι ένα άλλο είδος βυζαντινής κλασικής μουσικής) και δημιουργός του είναι ένας ακόμη κορυφαίος ποιητής και μουσικός του Βυζαντίου, ο άγιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος.
Πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί μέσα στους αιώνες (και σήμερα) συνηθίζουν να διαβάζουν τους Χαιρετισμούς κάθε βράδυ, πριν κοιμηθούν, αντί για άλλη προσευχή.
Στην Α΄ στάση των Χαιρετισμών διαβάζονται οι Οίκοι που αρχίζουν από το Α (Άγγελος πρωτοστάτης…) μέχρι το Ζ (Ζάλην ένδοθεν έχων…).
Ο Θεός έστειλε Αρχάγγελο από τον ουρανό, για να χαιρετίσει τη Θεοτόκο.
Και την ώρα που της μιλούσε ο ασώματος άγγελος, έβλεπε την άσπιλη σύλληψή του Κυρίου.
Γι΄ αυτό, γεμάτος θαυμασμό κι έκπληξη είπε στην Παναγιά: «Μέσα από σένα θα ΄ρθει λαμπρή χαρά στον κόσμο και θα σβήσει κάθε κατάρα.
Ο πρωτόπλαστος Αδάμ, που είχε φύγει από τον Παράδεισο ανασταίνεται κι η Εύα δε θα κλαίει πια.
Η λογική του ανθρώπου είναι αδύνατο να καταλάβει το γεγονός αυτό· ακόμα και τα μάτια των αγγέλων είναι αδύναμα, να διακρίνουν το βάθος αυτού του μυστηρίου.
Έγινες θρόνος βασιλιά, εσύ που στην κοιλιά σου κρατάς τον Παντοκράτορα.
Σαν τον Αυγερινό που βγαίνει πριν την ανατολή, δείχνεις τον Ήλιο που έρχεται, καθώς μέσα σε σένα ο Θεός πήρε σάρκα ως άνθρωπος.
Με σένα ξαναχτίζεται όλος ο κόσμος, αφού ο Κτίστης του γίνεται βρέφος».
Η Παναγιά, καθώς γνώριζε την αγνότητά της, μίλησε με θάρρος στον άγγελο Γαβριήλ: «Το μήνυμα που φέρνεις είναι παράδοξο.
Είναι δύσκολο να δεχτεί η ψυχή μου αυτό που λες: ότι έχω στην κοιλιά μου τον Θεό, χωρίς τη σύλληψη που θέλει η φύση.
Θέλοντας να γνωρίσει τη γνώση που είναι άπιαστη για τους ανθρώπους, η Παναγία ρώτησε τον Αρχάγγελο:
«Πες μου,πώς είναι δυνατόν να γεννηθεί παιδί από αγνή γυναίκα;».
Κι εκείνος της απάντησε με δέος: «Χαρά σε σένα που κατέχεις το μυστήριο της θέλησης
του Θεού και με την πίστη σου πληροφορείσαι όλα αυτά που δεν μπορούν να λεχθούν με λόγια.
Αυτό το θαύμα που συμβαίνει μέσα σου είναι η αρχή των θαυμάτων του Χριστού και έτσι γίνεσαι η αρχή της διδασκαλίας Του. Είσαι μια σκάλα που ακουμπάει στον ουρανό, με την οποία κατέβηκε ο Θεός στη γη.
Είσαι όμως και μια γέφυρα που επιτρέπει αυτούς που βρίσκονται στη γη να πάνε στον ουρανό.
Αυτό που συμβαίνει προκαλεί τους αγγέλους να σε υμνήσουν με θαυμασμό, καθώς έτσι επιφέρεις στον διάβολο πολύ άσχημο τραυματισμό.
Γέννησες το Φως με τρόπο που δεν μπορεί κανείς να εξηγήσει και ποτέ να τον μάθει.
Η γνώση των σοφών φαίνεται αδύναμη, ενώ για τους πιστούς είσαι φωτεινή πηγή για το μυαλό τους».
Η δύναμη του Ύψιστου Θεού σκέπασε τότε σαν σκιά την Παναγία και συνέλαβε τον Χριστό.
Και η κοιλιά της έγινε το γλυκό χωράφι, για όλους εκείνους που θέλουν να θερίσουν τη σωτηρία τους.
Έχοντας στην κοιλιά της τον Θεό η Παναγία, πήγε να δει την Ελισάβετ (ήταν ξαδέλφη της και ήταν έγκυος στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο).
Και το μωρό που είχε στην κοιλιά, μόλις ένιωσε το φιλί που έδωσε η Παναγιά στη μητέρα του, ένιωσε μεγάλη χαρά και με σκιρτήματα, που γίνανε τραγούδι, υμνούσε την Παρθένο:
«Είσαι βλαστάρι από αμπέλι που δε μαραίνεται και χωράφι που έδωσες καρπό που δε φθείρεται.
Από το χώμα του ξεπηδάει ο φιλάνθρωπος γεωργός, αυτός που “φυτεύει” τη ζωή μας. Κάθε ευσπλαχνία παράγεται από αυτό το χωράφι και η συγγνώμη είναι αμέτρητη στο τραπέζι σου.
Δημιουργείς εύφορο λιβάδι για χαρές κι ετοιμάζεις ασφαλές λιμάνι για τις ψυχές. Οι πρεσβείες σου προς τον Θεό γίνονται δυνατό θυμίαμα, που, σαν θυσία, καίνε το κακό του κόσμου.
Έτσι έφερες την εύνοια του Θεού στους ανθρώπους και τους έκανες να έρχονται ελεύθερα και με θάρρος προς Αυτόν».
Μεγάλη ταραχή και ζάλη έφεραν οι λογισμοί στον Ιωσήφ.
Ήξερε ότι ήσουν ανύπαντρη και θεώρησε ότι ήσουν άνομη, εσένα που δεν είχες δώσει ποτέ αφορμή, νομίζοντας ότι σε παντρεύτηκε άλλος άντρας.
Έμαθε όμως για την άσπιλη σύλληψή σου από το Άγιο Πνεύμα, Παναγιά μου, και φώναξε: Αλληλούια