Η υπερβολή είναι, δυστυχώς, ένα από τα χαρακτηριστικά μας ως λαός και τα όσα λέγονται και γράφονται αυτό τον καιρό για την ελληνική ΑΟΖ το αποδεικνύουν περίτρανα. Γιατί ενώ μέχρι πριν δυο χρόνια η λέξη ΑΟΖ ήταν παντελώς άγνωστη στους περισσότερους, σήμερα ο δημόσιος λόγος έχει κατακλυστεί από «αοζολόγους» και «αοζολογίες».
Η ΑΟΖ έχει γίνει το spread των ημερών: όπως στην αρχή της οικονομικής κρίσης, κάθε καφενείο στη χώρα έβριθε από οικονομολόγους που ανέλυαν την άνοδο των spreads-ασχέτως αν δεν ήξεραν τί σημαίνουν-έτσι και σήμερα όλες οι παρέες έχουν μετατραπεί σε fora γεωπολιτικού προβληματισμού με τους συμμετέχοντες να ορίζουν την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ελλάδας, να την κόβουν σε «οικόπεδα» και φυσικά να μοιράζουν τα κέρδη από τους ποταμούς πετρελαίου που ήδη ανακάλυψαν. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη του ΟΗΕ περί Δικαίου της Θάλασσας που θεσπίστηκε το 1982, ως ΑΟΖ θεωρείται η θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο και μπορεί να εκτείνεται ως και 200 μίλια από τις ακτογραμμές. Εξαίρεση, φυσικά, σ’ αυτόν τον κανόνα αποτελούν οι περιπτώσεις όπου οι ΑΟΖ δύο ή περισσοτέρων χωρών εφάπτονται. Και κάπου εδώ αρχίζουν τα προβλήματα για την Ελλάδα. Η χώρα μας βρίσκεται στην γεωπολιτικά ευαίσθητη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου και συνορεύει με την Τουρκία, μια χώρα με ξεκάθαρα αναθεωρητική ατζέντα του υφιστάμενου status quo, η οποία ταυτόχρονα αψηφά επιδεικτικά τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Είναι ενδεικτικό ότι η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Συνθήκη περί Δικαίου της Θάλασσας και απαιτεί να τεθεί υπό ειδικό καθεστώς το Αιγαίο, σε αντίθεση με άλλες ημίκλειστες θάλασσες όπως η Αδριατική ή πλήρως κλειστές όπως η Μαύρη Θάλασσα. Μπορεί λοιπόν η γεωγραφία και το Διεθνές Δίκαιο να ευνοούν την ελληνική πλευρά, αυτό όμως δεν απασχολεί καθόλου την Τουρκία. Συνεπώς η μονομερής χάραξη ΑΟΖ είναι εξαιρετικά δύσκολη έως και προβληματική. Εξίσου ανεπίτρεπτη όμως είναι και οποιαδήποτε περαιτέρω αδράνεια πάνω στο θέμα, καθώς θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι μέσα στο 2013 η Τουρκία θα επιχειρήσει να φέρει την ελληνική πλευρά προ τετελεσμένων. Συγκεκριμένα, η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Turkish Petroleum Corp (TPAO) βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τη νορβηγική Polarcus, με αντικείμενο την εξαγορά του πλοίου σεισμικών ερευνών «Polarcus Samur» και την υπογραφή μακροχρόνιας σύμβασης διαχείρισής του. Εφόσον η συμφωνία κλείσει, η γειτονική χώρα εκτιμάται ότι μπορεί να παραλάβει το πλοίο εντός του πρώτου τριμήνου του 2013. Και τότε πιθανότατα θα το στείλει για έρευνες στην ελληνική ΑΟΖ, την οποία όμως στο μεταξύ εμείς δεν έχουμε κηρύξει!
Για την ίδια την Ελλάδα το τί είδους ΑΟΖ θα αποκτήσει τελικά, είναι ένα ζήτημα που ξεπερνά κατά πολύ τα εύκολα δολάρια που ονειρεύονται ορισμένοι. Η χάραξή της μπορεί είτε να αναβαθμίσει την γεωπολιτική θέση της χώρας ή να την καταστήσει μόνιμο δορυφόρο της Τουρκίας. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η κήρυξη της ΑΟΖ δεν μπορεί να γίνει από φωνασκούντες κυρίους στα τηλεοπτικά παράθυρα, αλλά και δεν μπορεί να καθυστερήσει για πολύ. Η δυσχερής θέση στην οποία βρίσκεται η ελληνική πλευρά, ξεκινά από το γεγονός ότι ένα ακόμη ευαίσθητο θέμα επέλεξε να το κρύψει κάτω από το χαλί για τριάντα χρόνια, ελπίζοντας πως θα λυνόταν κάποια στιγμή στο μέλλον και τρέφοντας ευσεβείς πόθους για μια ευρωπαϊκή Τουρκία που θα σέβεται το Διεθνές Δίκαιο.Έτσι, μετά από τρεις δεκαετίες απραξίας και τακτικής «δεν βλέπω, δεν ακούω, δεν μιλάω», θα πρέπει μέσα σε μόλις ένα χρόνο να χαράξουμε συγκεκριμένη πολιτική όσον αφορά το θέμα της ΑΟΖ. Και θα πρέπει να το κάνουμε όντας στη χειρότερη οικονομική κατάσταση των τελευταίων δεκαετιών.
Τη λύση στον γόρδιο αυτό δεσμό μπορούμε να την αντιγράψουμε από ένα άλλο κομμάτι του ελληνισμού, την Κύπρο. Η κυπριακή πλευρά με μεθοδικότητα, σοβαρότητα και κυρίως αθόρυβα, διαπραγματεύτηκε με χώρες κλειδιά στην περιοχή και κατόρθωσε να χαράξει τη δική της ΑΟΖ, να πραγματοποιήσει έρευνες και να ανακαλύψει ένα τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου, αφήνοντας την Τουρκία στα κρύα του λουτρού να ψελλίζει μερικές ψευτοαπειλές, που κατάπιε αμέσως μόλις οι «μεγάλοι παίκτες» στοιχήθηκαν πίσω από την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό ακριβώς πρέπει να κάνει και η ελληνική πλευρά: πρέπει να διαλέξει τους σωστούς συμμάχους, το σωστό στρατόπεδο και να πείσει τους εταίρους της ότι η ελληνική ΑΟΖ μπορεί να καταστεί-αν τελικά κρύβει αξιοποιήσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων- ο ενεργειακός πνεύμονας ολόκληρης της Ευρώπης για δεκαετίες.
Άλλωστε όπως έλεγε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής «στην πολιτική υπάρχουν πράγματα που λέγονται αλλά δεν γίνονται και πράγματα που γίνονται αλλά δεν λέγονται».