Ο Άγιος Χαράλαμπος τιμάται από την Ορθοδοξία στις 10 Φεβρουαρίου.
Στις 10 Φεβρουαρίου γιορτάζει ο άγιος της χαράς, της βλάστησης των φυτών και των δέντρων που πρέπει να φυτευτούν τον χειμώνα για να ριζώσουν στην υγρή γη για να βλαστήσουν, ο προστάτης της κτηνοτροφίας, ο διώκτης της «πανώγλας», όπως λέγανε στην Κρήτη τη θανατηφόρα αρρώστια, ο προστάτης Άγιος Χαράλαμπος.
Ο Άγιος Χαράλαμπος ήταν ιερεύς στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας και έζησε επί αυτοκρατορίας του Σεπτιμίου Σεβήρου (193 – 211 μ.Χ.). Όταν το έτος 198 μ.Χ. ο Σέβηρος εξαπέλυσε απηνή διωγμό κατά των Χριστιανών, ο έπαρχος της Μαγνησίας Λουκιανός, συνέλαβε τον Άγιο και του ζήτησε να αρνηθεί την πίστη του.
Όμως ο Άγιος όχι μόνο δεν το έκανε αυτό, αλλά αντίθετα ομολόγησε στον έπαρχο την προσήλωσή του στον Χριστό και δήλωσε με παρρησία ότι σε οποιοδήποτε βασανιστήριο και να υποβληθεί δεν πρόκειται να αρνηθεί την πίστη της Εκκλησίας.
Τότε η σκοτισμένη και σαρκική ψυχή του Λουκιανού επέτεινε την οργή της και διέταξε να αρχίσουν τα φρικώδη βασανιστήρια στο γέροντα ιερέα. Πρώτα τον γύμνωσαν και ο ίδιος ο Λουκιανός, παίρνοντας το ξίφος του προσπάθησε να πληγώσει το σώμα του Αγίου.
Όμως αποκόπηκαν τα χέρια του και έμειναν κρεμασμένα στο σώμα του Ιερομάρτυρα και μόνο ύστερα από προσευχή του Αγίου συγκολλήθηκαν αυτά πάλι στο σώμα και ο ηγεμόνας κατέστη υγιής. Βλέποντας αυτό το θαύμα του Αγίου πολλοί από τους δημίους πίστεψαν στον αληθινό Θεό.
Με το ζόφο στο νου και με τη θηριωδία στην καρδιά, ο έπαρχος έδωσε εντολή να διαπομπεύσουν τον Άγιο και να τον σύρουν διά μέσου της πόλεως με χαλινάρι.
Τέλος, διέταξε τον αποκεφαλισμό του Αγίου, ο οποίος με το μαρτύριό του έλαβε το αμαράντινο στέφανο της δόξας σε ηλικία 113 ετών.
Περί των Λειψάνων του Αγίου Χαραλάμπους δεν υπάρχουν συγκεκριμένες μαρτυρίες.
Η μοναχή Θεοτέκνη Αγιοστεφανίτισσα στο Συναξάρι του Αγίου Χαραλάμπους (1995 μ.Χ.), καταχωρεί πληροφορίες σχετικά με την τιμία Κάρα του Αγίου, η οποία φυλάσσεται στη Μονή Αγίου Στεφάνου Μετεώρων. Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, η Κάρα του Αγίου δωρήθηκε στη Μονή από τον Ηγεμόνα της Βλαχίας Βλαδισλάβο, το 1412 – 1413 μ.Χ., μαζί με δύο κτήματα στο Μετόχι Μπουτόϊ.
Για την εποχή και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκε το πολύτιμο αυτό κειμήλιο στη Βλαχία, δεν σώθηκαν πληροφορίες. Επίσης, τμήματα της τιμίας κάρας του Αγίου Χαραλάμπους φυλάσσονται και στον ομώνυμο προσκυνηματικό ναό της κωμοπόλεως Θεσπιών της Βοιωτίας.
Άγιος Χαράλαμπος – Έθιμα
Στην Κρήτη ο προστάτης Άγιος γιορτάζεται στις 10 Φεβρουαρίου με ιδιαιτερότητα και σε όλο το νησί ενοριακοί ναοί, εξωκλήσια, σπηλαιώδεις ναοί, προσκυνητάρια είναι αφιερωμένα στη γιορτή του.
Ακόμα και σήμερα εθιμικές πρακτικές έχουν επιβιώσει αυτούσιες ή έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της εποχής και έχουν σχέση με τη λατρεία του Αγίου Χαραλάμπου.
Στην περιοχή του Κρουσώνα με μεγάλους αμπελώνες οι αμπελουργοί συνήθιζαν να ευλογούν τα κλήματα που προόριζαν για φύτευση.
Την παραμονή της φύτευσης πήγαιναν τα κλήματα στον πολιούχο του χωριού τον Άγιο Χαράλαμπο.
Το πρωί της επόμενη ημέρας ο ιερέας ευλογούσε τα κλήματα και τα παρέδινε στον αμπελουργό για να τα φυτέψει. Λέγανε ότι αν κόψεις ένα κλαδί ανήμερα της γιορτής από δέντρο και το καρφώσεις στη γη αυτό θα φυτρώσει.
Τη παραμονή ή την προπαραμονή της γιορτής του Αγίου μαζευόταν πολλές γυναίκες και ζύμωναν άρτους από κοινού.
Το έθιμο να ζυμώνονται άρτοι για τα ζώα και να προσφέρονται στον Άγιο Χαράλαμπο ήταν αρκετά διαδεδομένο στις προβιομηχανικές κοινωνίες.