Άρθρο του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Ιωνά Νικολάου
Οι προσπάθειες που καταβάλλει η Κυβέρνηση για καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων χαιρετίστηκαν τόσο από την Ευρωπαία Συντονίστρια Δράσης κατά της εμπορίας προσώπων, κα Μύρια Βασιλειάδου, κατά την πρόσφατη επίσημη επίσκεψη της στην Κύπρο, όσο και από την Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη δράση κατά της εμπορίας προσώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRETA) κατά την πιο πρόσφατη αξιολόγηση της Κύπρου το 2015.
Συγκεκριμένα, στις αναφορές της GRETA καταγράφεται η πρόοδος που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια αναφορικά με την υλοποίηση των συστάσεων του ΣτΕ (2011) για την καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων. Σημειώνεται ότι οι κυπριακές αρχές ανέπτυξαν περαιτέρω το νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της εμπορίας και υιοθέτησαν νέα ολοκληρωμένη νομοθεσία κατά της εμπορίας προσώπων, καθιστώντας τα μέτρα καταπολέμησης του φαινομένου πιο αποτελεσματικά. «Ο αριθμός των θυμάτων που εντοπίζονται αυξάνεται και η υιοθέτηση της νομοθεσία που προβλέπει αυστηρότερους κανόνες για την παρεμπόδιση των γραφείων εργασίας να εμπλακούν σε υποθέσεις εμπορίας προσώπων είναι μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη», υπογραμμίζεται στη συγκεκριμένη έκθεση.
Η Κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του προβλήματος της εμπορίας προσώπων, ενισχύει διαρκώς τις δράσεις της και έχει προχωρήσει στη λήψη σειράς μέτρων και πολιτικών, με στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου, καθώς και την προστασία των θυμάτων. Ειδικότερα:
Α. Με σκοπό τη διευκόλυνση της στοιχειοθέτησης και της απόδειξης υποθέσεων σεξουαλικής εκμετάλλευσης, προωθείται η κατάργηση της χρήσης από τις διωκτικές αρχές συνεργατών για σκοπούς απόδειξης των υποθέσεων και παρέχεται δυνατότητα αξιοποίησης συγκεκριμένων μαχητών τεκμηρίων που εφαρμόζονται όταν συντρέχουν ορισμένες περιστάσεις ή γεγονότα που θα ρυθμίζονται στο σχετικό νόμο.
Β. Προωθείται νομοθετική ρύθμιση που θα παρέχει τη δυνατότητα εξέτασης και αντεξέτασης αλλοδαπού θύματος που πρόκειται να εγκαταλείψει μόνιμα τη Δημοκρατία, ενώπιον του εκδικάζοντος Δικαστηρίου, κατά προτεραιότητα και σε κάθε περίπτωση πριν την αναχώρηση του από την Κύπρο.
Γ. Σε συνεργασία με την Αστυνομία, εξετάζεται η νομοθεσία και καλές πρακτικές που ακολουθούνται από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ αναφορικά με την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών θυμάτων εμπορίας προσώπων, με σκοπό την τροποποίηση του σχετικού άρθρου του εν λόγω Νόμου. Είναι καιρός να απαγορευτεί η χρήση των υπηρεσιών αυτών.
Δ. Παράλληλα, σύντομα αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων νομοσχέδιο που εκσυγχρονίζει τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, με σκοπό την αύξηση των ποινών στα αδικήματα κατά των ηθών, ώστε αυτές να συνάδουν με τις ποινές που προβλέπονται στα αντίστοιχα αδικήματα που προβλέπονται στους νόμους για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης, την Σεξουαλική Εκμετάλλευσης Παιδιών και την Παιδική Πορνογραφία. Ταυτόχρονα, προτείνεται η αύξηση των ποινών και σε άλλα παρόμοιας φύσεως αδικήματα, αφού πλέον οι υπάρχουσες προβλεπόμενες στον νόμο ποινές κρίνονται ως ανεπαρκείς.
Ε. Επαναξιολογούνται οι πρακτικές και διαδικασίες που εφαρμόζονταν μέχρι σήμερα, με την ανάθεση της διεξαγωγής έρευνας από εξωτερικό συνεργάτη για εντοπισμό των κενών που παρουσιάζονται στη διαδικασία διερεύνησης και παρουσίασης των υποθέσεων στο δικαστήριο και την καταγραφή εισηγήσεων με στόχο την αύξηση του αριθμού των καταδικαστικών αποφάσεων. Η έρευνα θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2018.
Στ. Η πρόοδος και η αναγνώριση της GRETA βασίστηκε σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Είναι γεγονός ότι μέσα από την αύξηση των επιχειρησιακών ελέγχων της Αστυνομίας, τα τελευταία χρόνια καταγράφονται αυξημένες διώξεις για αδικήματα που σχετίζονται με την εμπορία προσώπων τα τελευταία χρόνια, που είχαν ως αποτέλεσμα από τις αρχές του 2018 μέχρι σήμερα, να διερευνηθούν 17 υποθέσεις εμπορίας προσώπων, στις οποίες εμπλέκονται συνολικά 27 ύποπτοι. Πρόκειται για υποθέσεις που αφορούν συγκεκριμένα, σεξουαλική εκμετάλλευση, εργασιακή εκμετάλλευση, καταναγκαστικούς γάμους και επαιτεία.
Παράλληλα, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, έχουν τύχει χειρισμού ως πιθανά θύματα από το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων συνολικά 108 πρόσωπα, ενώ έχουν αναγνωριστεί συνολικά 37 θύματα εμπορίας προσώπων. Επίσης, από την αρχή της φετινής χρονιάς και μέχρι σήμερα έχουν διενεργηθεί 15 συντονισμένες επιχειρήσεις από πλευράς της Αστυνομίας στο πλαίσιο της πάταξης της εμπορίας προσώπων. Όσον αφορά στις καταδίκες που έχουν επιτευχθεί κατά το έτος 2018 μέχρι στιγμής, έχουν εκδοθεί καταδικαστικές αποφάσεις για συνολικά 4 υποθέσεις και έχουν καταδικαστεί συνολικά 13 πρόσωπα, εκ των οποίων τα 5 έχουν καταδικαστεί για το αδίκημα της εμπορίας προσώπων.
Κατά το έτος 2017 είχαμε συνολικά 16 καταδίκες, ενώ διερευνήθηκαν 19 υποθέσεις από την Αστυνομία και μέσα από 195 συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν εντοπίστηκαν 137 πιθανά θύματα.
Ζ. Το ίδιο σημαντική ήταν και η αναγνώριση κατά την ετήσια Έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών. Είναι γεγονός ότι οι συντονισμένες δράσεις, η αύξηση των επιχειρησιακών ελέγχων που επιφέρουν αυξημένες διώξεις και οι συνολικές προσπάθειες που καταβάλλονται στα πλαίσια συγκεκριμένης στρατηγικής που ακολουθεί η Κυβέρνηση με στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου της εμπορίας προσώπων, έχουν οδηγήσει στην τοποθέτηση της Κύπρου στην υψηλότερη κατηγορία στην ετήσια Έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών για την εμπορία προσώπων, η οποία δημοσιεύτηκε πριν από μερικούς μήνες.
Στην Έκθεση τονίζεται ότι η Κυπριακή Κυβέρνηση σημείωσε σημαντικά επιτεύγματα, ικανοποιώντας πλήρως τα κριτήρια που τίθενται για αντιμετώπιση του φαινομένου της εμπορίας προσώπων και έτσι, έλαβε την πιο ευμενή έκθεση που έχει λάβει από το 2000, και αναβαθμίστηκε για το έτος 2017 στην κατηγορία 1, ως χώρα της οποίας η Κυβέρνηση ικανοποιεί πλήρως τα πρότυπα της TVPA (Trafficking Victims Protection Act) για την εμπορία ανθρώπων διεθνώς.
Επιπρόσθετα, αναφέρονται τα θετικά σημεία τα οποία έχουν οδηγήσει στην αναβάθμιση της χώρας μας στην πρώτη κατηγορία που συνοψίζονται ως εξής: στην καταδίκη περισσότερων διακινητών, στην αύξηση των προσπαθειών προστασίας των θυμάτων με τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, την αύξηση των πόρων προς τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και στη διεξαγωγή μηνιαίων εκπαιδεύσεων στο προσωπικό των κυβερνητικών καταφυγίων. Επιπρόσθετα, η Έκθεση κάνει αναφορά στο δικαίωμα των θυμάτων για μη απέλαση, στη μη ποινικοποίηση των θυμάτων για αδικήματα που πραγματοποίησαν υπό το καθεστώς τους ως θύματα, ενώ σημειώνονται οι άδειες παραμονής που δόθηκαν για ανθρωπιστικούς λόγους.
Η. Η πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου της εμπορίας προσώπων, προϋποθέτει και την ενίσχυση των διαδικασιών και μέτρων προστασίας των θυμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, προωθούνται τρόποι καλύτερης λειτουργίας της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας κατά της Εμπορίας Προσώπων, καλύτερου συντονισμού μεταξύ όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών, αποσαφήνισης των διαδικασιών και αρμοδιοτήτων, αξιοποίησης πρακτικών και υπογραφής πρωτοκόλλων συνεργασίας με ΜΚΟ.