Μετά τη δημοσίευση του προσχεδίου για τις αποκρατικοποιήσεις την 1η Νοεμβρίου με σκοπό το διάλογο με την κοινωνία, το ΚΣ ΕΔΕΚ μετά από επεξεργασία των απόψεων που έλαβε και λαμβάνοντας υπόψη τα χρονοδιαγράμματα που τέθηκαν μετά τη δεύτερη αξιολόγηση του Κυπριακού προγράμματος, παρουσιάζει, σήμερα, την τελική του πρόταση για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους ημικρατικούς οργανισμούς.
Το Κ.Σ ΕΔΕΚ επανηλειμένα έθεσε το θέμα εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης των ημικρατικών οργανισμών ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικοί, μέσα από την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διοίκησης και εταιρικής διακυβέρνησης.
Εκσυγχρονισμός των Ημικρατικών Οργανισμών
Προς αυτή την κατεύθυνση το Κ.Σ ΕΔΕΚ προτείνει:
1. Αλλαγή του νομικού και θεσμικού πλαισίου ώστε να υπάρχει ευελιξία, ανταγωνιστικότητα και αποδοτικότητα
2. Αλλαγή στον τρόπο διορισμού των Διοικητικών Συμβουλίων (το Κ.Σ ΕΔΕΚ έχει ήδη καταθέσει πρόταση νόμου)
3. Ανάλυση της κοστολογικής βάσης κάθε υπηρεσίας και προϊόντος ώστε να εντοπιστούν οι τομείς που υπάρχουν αδυναμίες και να τροχιοδρομηθούν μέτρα μείωσης του κόστους
4. Βελτίωση της διακυβέρνησης και των κανονισμών λειτουργίας
5. Βελτίωση στη διαχείριση των στοιχείων του ενεργητικού τους
6. Διάλογος με τις συντεχνίες για εξορθολογισμό του κόστους προσωπικού και ενίσχυση της παραγωγικότητας
7. Εξορθολογισμός των υποχρεώσεων των οργανισμών όπως δανείων
8. Εκπόνηση ολοκληρωμένων, τεχνοκρατικά τεκμηριωμένων και ρεαλιστικών επιχειρηματικών σχεδίων για την επόμενη πενταετία
9. Αύξηση παραγωγικότητας και διασύνδεση της με τη μισθοδοσία
10. Ενίσχυση των τμημάτων εσωτερικού ελέγχου των ημικρατικών και της ελεγκτικής υπηρεσίας της Δημοκρατίας
11. Αυστηρές ποινές και λογοδοσία για παρατυπίες, ατασθαλίες και κακή διαχείριση της περιουσίας των οργανισμών
Πρόταση Κ.Σ ΕΔΕΚ για τα Δ.Σ Ημικρατικών Οργανισμών
Προτείνεται η τροποποίηση της βασικής νομοθεσίας Ορισμένων Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (Διορισμός Διοικητικών Συμβουλίων) έτσι ώστε το Υπουργικό Συμβούλιο πριν να προβεί στο διορισμό των Διοικητικών Συμβουλίων κάθε νομικού προσώπου δημόσιου δικαίου να ζητά με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας εκδήλωση ενδιαφέροντος από πολίτες της Δημοκρατίας που πληρούν τα αντίστοιχα προσόντα της θέσης.
Παράλληλα, περιλαμβάνεται πρόνοια στη νομοθεσία ώστε τα πιο πάνω προσόντα να καθορίζονται και να δημοσιεύονται εκ των προτέρων στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.
Με την πρόταση νόμου καταργούνται οι υφιστάμενες πρόνοιες της βασικής νομοθεσίας για διαβούλευση του Υπουργικού Συμβουλίου με τους εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών πολιτικών κομμάτων σε σχέση με τους διορισμούς που πρόκειται να διενεργηθούν και αντικαθίστανται με πρόνοιες που προϋποθέτουν διαβούλευση του Υπουργικού Συμβουλίου με την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών, Αξιών και Επιτρόπου Διοικήσεως.
Στόχος της πρότασης νόμου είναι να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια σε σχέση με το διορισμό προσώπων ως μελών των διοικητικών συμβουλίων νομικών προσώπων δημόσιου δικαίου, η όλη διαδικασία να εξυγιανθεί από το στενό κομματικό χαρακτήρα που είχε μέχρι σήμερα, αλλά και να διασφαλιστεί ότι τα πρόσωπα αυτά θα πληρούν ένα ελάχιστο αριθμό προσόντων που κρίνονται απαραίτητα για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους σε σχέση με τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου στα διοικητικά συμβούλια των οποίων πρόκειται να διοριστούν.
Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους ημικρατικούς οργανισμούς
Το Κ.Σ ΕΔΕΚ είναι ξεκάθαρα αντίθετο σε οποιαδήποτε προσπάθεια πλήρους ιδιωτικοποίησης των κερδοφόρων ημικρατικών οργανισμών και εκποίησης τους με συνοπτικές διαδικασίες.
Είναι σημαντικό η περίπτωση κάθε οργανισμού να εξεταστεί ξεχωριστά, καθώς οι συνθήκες για κάθε οργανισμό είναι μοναδικές και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από ένα ενδεχόμενο γενικό πολυνομοσχέδιο.
Αποτελεί αδήριτη ανάγκη η ετοιμασία ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού για τις αποκρατικοποιήσεις προσεκτικά σχεδιασμένου που να διασφαλίζει τα σωστά οικονομικά ανταλλάγματα, τις θέσεις εργασίας, τη διατήρηση του ανταγωνισμού, την εθνική ασφάλεια και την πρόσβαση όλων των κατοίκων σε κοινωνικά αγαθά, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό.
Κατηγοριοποίηση Ημικρατικών Οργανισμών
Οι ημικρατικοί οργανισμοί μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:
1. Οργανισμοί οι οποίοι πρέπει να εκσυγχρονιστούν μέσω της αλλαγής του νομικού και θεσμικού πλαισίου, ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί και ευέλικτοι στο νέο οικονομικό περιβάλλον
2. Οργανισμοί στους οποίους, πέραν από τον εκσυγχρονισμό, απαιτείται η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα είτε μέσω μετοχοποιήσεων ή άλλων μορφών όπως την παραχώρηση συγκεκριμένων υπηρεσιών ή τμημάτων στον ιδιωτικό τομέα
3. Οργανισμοί οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους και θα πρέπει είτε να κλείσουν ή να εκποιηθούν
Σωστή αποτίμηση των ημικρατικών οργανισμών
Είναι απαραίτητο να υπάρξει σωστή αποτίμηση της αξίας των κρατικών εταιρειών και των περιουσιακών στοιχείων, αναδιάρθρωση και εξυγίανση των κρατικών επιχειρήσεων πριν την αποκρατικοποίηση (δηλαδή διαχείριση στοιχείων του ενεργητικού, κοστολογικής βάσης, εξορθολογισμός υποχρεώσεων όπως δανείων, αύξηση παραγωγικότητας), βελτίωση της διακυβέρνησης και των κανονισμών λειτουργίας τους, στρατηγική ανάλυση των προοπτικών κάθε οργανισμού και διαμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου ώστε να διασφαλίζεται ο ανταγωνισμός και να αποφεύγονται παράλογες αυξήσεις των τιμών εις βάρος των καταναλωτών.
Εθνικό Ταμείο Κρατικής Περιουσίας
Το Κ.Σ ΕΔΕΚ μέσα από τη διαδικασία αποκρατικοποιήσεων προτείνει τη δημιουργία του Εθνικού Ταμείου Κρατικής Περιουσίας, το οποίο θα μπορούσε να είναι η μετεξέλιξη του Ταμείου Αλληλεγγύης για το οποίο θεσπίστηκε νομοθεσία αλλά δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Το συγκεκριμένο Ταμείο θα αποτελεί ουσιαστικά το διαχειριστικό οργανισμό για αποκρατικοποιήσεις και για διαχείριση άλλης κρατικής περιουσίας ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη.
Εθνική Αρχή Κρατικής Ακίνητης Περιουσίας
Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη ακίνητη ιδιοκτησία που έχει στη διάθεση του ο δημόσιος και ευρύτερος δημόσιος τομέας καθώς και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις το ΚΣ ΕΔΕΚ προτείνει τη δημιουργία Εθνικής Αρχής Κρατικής Ακίνητης Περιουσίας ως κομμάτι του πιο πάνω Ταμείου. Οι διαδικασίες λειτουργίας των πιο πάνω πρέπει να είναι ξεκάθαρες με πλήρη διαφάνεια και λογοδοσία.
Μεγάλες εκτάσεις κρατικής γης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για :
1. Ανέγερση Καζίνο
2. Ανέγερση Θεματικών Πάρκων
3. Δημιουργία Τεχνολογικών Πάρκων
4. Δημιουργία Βιομηχανιών Πετροχημικών
5. Πράσινη Ανάπτυξη
6. Ανέγερση Τουριστικών Καταλυμάτων
Μετοχοποιήσεις μέσω επενδυτικού οχήματος
Όσον αφορά τους ημικρατικούς οργανισμούς προτείνουμε την προώθηση πιθανής μετοχοποίησης συγκεκριμένων ημικρατικών οργανισμών, με συγκεκριμένο ποσοστό μετοχών να παραχωρείται σε στρατηγικό επενδυτή, στους εργαζόμενους και στο ευρύτερο κοινό, χωρίς να παραχωρείται το πλειοψηφικό πακέτο, ενώ για άλλους όπως η Αρχή Λιμένων θα μπορούσαν να ανατεθούν συγκεκριμένες εργασίες στον ιδιωτικό τομέα διασφαλίζοντας τις υποδομές και τα λιμάνια της χώρας.
Σε σχέση με τη CYTA και την ΑΗΚ προτείνουμε τη δημιουργία επενδυτικού οχήματος είτε σε μορφή ιθύνουσας εταιρείας είτε οργανισμού συλλογικών επενδύσεων. Μέσω αυτού του οχήματος μπορεί να παραχωρηθεί συγκεκριμένο ποσοστό σε στρατηγικούς επενδυτές στον οργανισμό ή συγκεκριμένα τμήματα / τομείς.
Επαναλαμβάνεται ότι κάθε οργανισμός θα πρέπει να αντιμετωπιστεί διαφορετικά εφόσον είναι διαφορετικό το αναταγωνιστικό περιβάλλον και η διάρθρωση τους. Για παράδειγμα η ΑΗΚ αποτελεί μονοπώλιο όσον αφορά την παραγωγή, τη μεταφορά, τη διανομή και την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Υπάρχει δυνατότητα εμπλοκής του ιδιωτικού τομέα μόνο σε ορισμένα τμήματα / τομείς διατηρώντας το δίκτυο διανομής κρατικό.
Αρχή Λιμένων Κύπρου
Όσον αφορά την Αρχή Λιμένων αυτή αποτελεί φυσικό μονοπώλιο λόγω του γεγονότος ότι η Κύπρος είναι νησί και τα λιμάνια διασφαλίζουν πρόσβαση από και προς τη χώρα. Λόγοι ασφαλείας επιβάλλουν τον έλεγχο των υποδομών από το κράτος. Ως εκ τούτου προτείνεται η αξιοποίηση της αδρανούς ακίνητης περιουσίας του οργανισμού και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση των εργασιών σε συγκεκριμένα τμήματα στα πρότυπα που εφαρμόστηκαν και σε άλλες χώρες.
Με την παραμονή του πλειοψηφικού πακέτου των οργανισμών στην Κυβέρνηση αποτελεί επιτακτική ανάγκη ο εκσυγχρονισμός των ημικρατικών οργανισμών, ο περιορισμός των δαπανών, η βελτίωση της παραγωγικότητας και η ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης. Προς αυτή την κατεύθυνση το Κίνημα καταθέσαμε συγκεκριμένη πρόταση στη Βουλή για τη βελτίωση του τρόπου διορισμού των διοικητικών συμβουλίων, ενώ σύντομα θα καταθέσουμε την ολοκληρωμένη πρόταση μας για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους ημικρατικούς οργανισμούς που θα αφορά κάθε οργανισμό ξεχωριστά.
Χρηματιστήριο αξιών Κύπρου
Το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά, ώστε να συμβάλει θετικά στην ευρύτερη προσπάθεια για κατ΄ αρχήν σταθεροποίηση της Κυπριακής οικονομίας και ακολούθως για επανεκκίνηση και ανάπτυξη της.
Οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν μέσω του ΧΑΚ, να αντλήσουν τα απαραίτητα κεφάλαια προς ανάπτυξη τους. Η χρηματιστηριακή αγορά παρέχει στους επενδυτές (διεθνείς και εγχώριους) ένα μηχανισμό εισόδου και εξόδου στις επενδύσεις τους, μέσα σε ικανοποιητικά επίπεδα ρευστότητας.
Έχοντας υπόψη τις υφιστάμενες συνθήκες, τις προσφερόμενες επιλογές και τις επενδυτικές ευκαιρίες, αναφέρονται ενδεικτικά τα ακόλουθα, ως πιθανές επιλογές που θα μπορούσαν να εξεταστούν:
1. Τα Μεγάλα Αναπτυξιακά Έργα Υποδομής και Ανασυγκρότησης να εισαχθούν στο Χρηματιστήριο (π.χ. έργα ευρύτερης υποδομής Κράτους, καζίνο, μαρίνες κι΄ άλλες μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις, κ.α.).
2. Οι εταιρείες του Τομέα της Ενέργειας να εισαχθούν στο ΧΑΚ. Σκοπός θα είναι να αναπτυχθεί ένας αξιοσημείωτος ενεργειακός τομέας στην αγορά του ΧΑΚ, προσφέροντας στη διεθνή επενδυτική κοινότητα νέες ελκυστικές επιλογές και προϊόντα, όπως άμεσες επενδύσεις (μετοχές, ομόλογα), μέσω παραγώγων προϊόντων, ως επίσης και έμμεσες επενδύσεις μέσω συλλογικών ταμείων (funds) κ.α.
3. Οι εταιρείες που θα προκύψουν βάσει ενός προγράμματος που θα καταρτιστεί από τις μετοχοποιήσεις να εισαχθούν στο ΧΑΚ, ώστε το Δημόσιο να αποκομίσει τα σχετικά οφέλη και οι αξίες αυτές να είναι εύκολα προσβάσιμες και αναγνωρίσιμες στη διεθνή επενδυτική κοινότητα.
4. Πρέπει να αναπτυχθούν νέοι τομείς επενδύσεων όπως αυτός των Συλλογικών Επενδυτικών Σχεδίων (Funds) και αυτά να εισαχθούν στο ΧΑΚ, να αναπτυχθούν οι τομείς των Παραγώγων Προϊόντων και της Αγοράς Προϊόντων και να προωθηθεί η εισαγωγή περαιτέρω εταιρειών στην Νέα Αγορά του ΧΑΚ – ΝΕΑ (που απευθύνεται κυρίως σε μικρομεσαίες και καινοτόμες επιχειρήσεις).
5. Ενθάρρυνση εισαγωγής στο ΧΑΚ καινοτόμων επιχειρήσεων, επιχειρήσεων ενεργειακής δραστηριότητας, π.χ. φωτοβολταικά, αιολικά πάρκα, κ.α.
6. Στο Χρηματιστήριο θα μπορούσε να εισαχθούν αξίες που θα εκδοθούν από το Εθνικό Ταμείο Κρατικής Περιουσίας ή το επενδυτικό όχημα των μετοχοποιήσεων, ώστε να επιδιωχθεί η προσέλκυση νέων επενδυτών.