Είναι γεγονός ότι ένας ή δύο σε περίπου χίλιους ασθενείς που περνάνε από το χειρουργικό τραπέζι έχουν τη συνείδησή τους κατά τη διάρκεια της επέμβασης, παρά την ολική αναισθησία.Σύμφωνα με τις επιστημονικές εκτιμήσεις, περίπου ένας έως δύο στους χίλιους ανθρώπους παγκοσμίως, οι οποίοι κάνουν γενική αναισθησία για χειρουργική επέμβαση, κάποια στιγμή, εν μέσω της εγχείρισης, επανακτούν με κάποιον τρόπο, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, τη συνείδησή τους και μπορούν μετά να θυμηθούν και σχετικά περιστατικά. Μερικοί ανακαλούν απλώς εικόνες ή ήχους, όμως ορισμένοι, ευτυχώς όχι πολλοί, διηγούνται -μετά την επέμβαση- στους γιατρούς τους ιστορίες πόνου και τρόμου σε φάση πλήρους ακινησίας.
Μια νέα μελέτη φέρνει ξανά στο προσκήνιο το επίμαχο -και επιστημονικά πολυσυζητημένο- θέμα του πώς ακριβώς δουλεύει η γενική αναισθησία στον εγκέφαλο και κατά πόσο όντως όλοι οι ασθενείς μένουν χωρίς συνείδηση. Στην όλη διαδικασία παραμένουν ακόμα ερωτήματα και σκοτεινά σημεία, που οι αναισθησιολόγοι δεν είναι σε θέση να απαντήσουν.
Οι ερευνητές προσάρτησαν μια συσκευή ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος με 64 ηλεκτρόδια στο κεφάλι δέκα ενηλίκων εθελοντών, προκειμένου να καταγράψουν τις αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, καθώς άρχιζε να ενεργεί η γενική αναισθησία. Οι εθελοντές καλούνταν να πιέζουν ένα πλήκτρο, όταν ένιωθαν ότι έχαναν τη συνείδησή τους ή την ξανάβρισκαν.
Οι ερευνητές, μ’ αυτό τον τρόπο, πιστεύουν ότι ανακάλυψαν ένα αξιόπιστο πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι (κάτι σαν «νευρωνική υπογραφή»), που καταγράφεται στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και δείχνει ότι επανέρχεται η συνείδηση του ναρκωμένου ασθενούς.
Από τα μέσα του 19ου αιώνα όταν άρχισε να εφαρμόζεται η γενική αναισθησία και μέχρι σήμερα, οι γιατροί χρησιμοποιούν έμμεσους δείκτες για να παρακολουθούν κατά πόσο ο ασθενής στο χειρουργικό κρεβάτι έχει ή όχι τη συνείδησή του, όπως τις μεταβολές στο ρυθμό της καρδιάς, στην πίεση του αίματος και στον μυϊκό τόνο, όμως πιο αξιόπιστοι και άμεσοι δείκτες δεν υπάρχουν προς το παρόν.
«Οι μηχανισμοί με βάση τους οποίους λειτουργεί η γενική αναισθησία, παραμένουν ένα μυστήριο», δήλωσε ο Ραμ Αντάπα του πανεπιστημίου Κέμπριτζ. Όπως είπε, η νέα μελέτη ενισχύει την εντύπωση ότι η γενική αναισθησία επηρεάζει την επικοινωνία και τον συγχρονισμό μεταξύ των διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου.
Πρόσθεσε, όμως, ότι θα πάρει χρόνο, έως ότου εφαρμοστεί ως πρακτική ρουτίνας στα χειρουργεία των νοσοκομείων η καταγραφή με ειδικό εγκεφαλογράφημα (κι όχι αυτό που γίνεται σήμερα) της κατάστασης συνείδησης κάθε ασθενούς, καθώς εξελίσσεται η επέμβαση.