Του Γιάννη Βασιάδη *
Οι μεταφορές και ειδικότερα αυτές των εμπορευμάτων, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Δισεκατομμύρια τόνοι φορτίων μεταφέρονται σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο με φορτηγά αυτοκίνητα, αεροπλάνα, πλοία και τραίνα, απαιτώντας τεράστιες ποσότητες ενέργειας και επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα με πολλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
Σύμφωνα με σχετική έρευνα που έγινε από το Massachusetts Institute of Technology Supply Chains Initiative, οι μεταφορές αυτές συμβάλλουν περίπου στο 8% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αν ληφθούν υπόψη και οι παρεμφερείς εργασίες αποθήκευσης, τότε το ποσοστό αυτό διογκώνεται στο 11%!
Πρόσφατα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι πολλές χώρες μειώνουν τις εκπομπές τους σε CO2, εν μέρει ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι, ο τομέας των μεταφορών ήδη αντιμετωπίζει το ανθρακικό του αποτύπωμα. Στην πραγματικότητα, πολλές μεταφορικές εταιρείες στοχεύουν στις μηδενικές καθαρές εκπομπές έως το 2050 ή και νωρίτερα. Όλα όμως πηγάζουν από τη διεθνή πρωτοβουλία και αποτελεσματικότητα να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σε συλλογικό επίπεδο ομοσπονδιών μεταφορέων της εφοδιαστικής αλυσίδας, υπάρχει το παράδειγμα του Smart Freight Center (SFC). Το SFC είναι ένας διεθνής μη-κερδοσκοπικός οργανισμός ο οποίος στοχεύει στη μείωση των επιπτώσεων από τις εκπομπές που προέρχονται από τις μεταφορές εμπορευμάτων. Για να βοηθήσει τις πολυεθνικές να παρακολουθούν, να ετοιμάζουν αναφορές και τελικά να μειώνουν τις εκπομπές τους σε CO2, δημιούργησε το δίκτυο Global Logistics Emissions Council (GLEC) και ανέπτυξε μια σχετική μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εκπομπών αυτών. Η μεθοδολογία αφού χρησιμοποιήθηκε ευρέως από πάρα πολλές πολυεθνικές, αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία ενός νέου διεθνούς προτύπου: του ISO 14083 “Greenhouse gases – Quantification and reporting of greenhouse gas emissions arising from transport chain operations”. Η ανάπτυξη του προτύπου αυτού είναι ένα ουσιαστικό βήμα για την οικοδόμηση της αξιοπιστίας της μεθοδολογίας και την προώθηση της παγκόσμιας αποδοχής και της συνεπούς εφαρμογής της από τις κυβερνήσεις, τους επενδυτές και τις πολυεθνικές. Αναμένεται να κλιμακώσει τις συλλογικές προσπάθειες παρέχοντας ένα μοναδικό εργαλείο σε όλους τους σημαντικούς παράγοντες των μεταφορών να ενδυναμώσουν τη δράση ενάντια στην κλιματική αλλαγή, να δημιουργήσουν πολιτικές και να μεθοδεύσουν τη μείωση των εκπομπών και την παρακολούθηση της προόδου.
Το ISO 14083 αναπτύχθηκε μέσω μιας διαφανούς συναινετικής διαδικασίας με τη συμμετοχή πολλών ενδιαφερομένων εμπειρογνωμόνων από πολλές χώρες του κόσμου υπό την αιγίδα του διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης ISO. Καθιερώνει μια κοινή μεθοδολογία για την ποσοτικοποίηση και την ετοιμασία αναφοράς για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG) που προκύπτουν από τη λειτουργία των αλυσίδων μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων. Λαμβάνει υπόψη ότι οι μεταφορικές δραστηριότητες ποικίλλουν πολύ, από πολυεθνικούς οργανισμούς που χρησιμοποιούν πολλαπλούς τρόπους για την παροχή υπηρεσιών μεταφοράς σε όλο τον κόσμο μέχρι μικρούς τοπικούς φορείς που παρέχουν μια απλή υπηρεσία σε έναν μόνο χρήστη. Ως εκ τούτου, το πρότυπο έχει υιοθετήσει τέτοια δομή ώστε να είναι ευρέως εφαρμόσιμο. Για να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται υπόψη οι τιμές για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη λειτουργία τόσο των οχημάτων όσο και των κόμβων υπηρεσιών καθώς και η σχετική παροχή ενέργειας, το πρότυπο λαμβάνει υπόψη τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την παραγωγή και τη διανομή ενέργειας (συμπεριλαμβανομένης για παράδειγμα της παραγωγής και διανομής υγρών καυσίμων ή της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας από το δίκτυο). Έτσι τα αποτελέσματα του υπολογισμού επιτρέπουν σε φορείς εκμετάλλευσης υπηρεσιών μεταφορών, σε χρήστες αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο ενδιαφερόμενο μέρος, να συγκρίνουν πιθανές διαφορετικές πηγές ενέργειας.
Το πρότυπο καλύπτει όλους τους τρόπους μεταφοράς (χερσαίους, πλωτούς ή εναέριους, ανεξάρτητα από το μέσο μεταφοράς, δηλ. όχημα, σκάφος ή αγωγό) και περιλαμβάνει τις λειτουργικές εκπομπές GHG από κόμβους υπηρεσιών που διευκολύνουν τη μεταφορά εμπορευμάτων ή επιβατών από το ένα στοιχείο της αλυσίδας μεταφοράς στο επόμενο. Λαμβάνει επίσης υπόψη τη διενέργεια των κενών διαδρομών που απαιτούνται για την επακόλουθη μεταφορά εμπορευμάτων ή επιβατών, και εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια κατά μήκος ολόκληρης της αλυσίδας μεταφορών.
Η ετοιμασία αναφοράς (reporting) που ορίζεται στο πρότυπο, αντικατοπτρίζει την αναγκαιότητα αναφοράς πληροφοριών μεταξύ των μερών σε μια αλυσίδα μεταφοράς, επειδή πληροφορίες που είναι γνωστές στον μεταφορέα ή τον χειριστή του κόμβου υπηρεσιών, βοηθά τους τελευταίους να ποσοτικοποιήσουν, να διαχειριστούν καλύτερα και να μειώσουν τις επιπτώσεις τους από τις δραστηριότητες μεταφοράς ή κόμβου υπηρεσιών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πρότυπο δεν καταπιάνεται με οποιαδήποτε αντισταθμιστικά μέτρα και μεθόδους, αφού εστιάζει αποκλειστικά στον υπολογισμό των εκπομπών GHG. Αναμένεται ότι θα συγκεντρώσει μεγάλη υποστήριξη από τις κυβερνήσεις παγκοσμίως, γεγονός που με τη σειρά του θα ενισχύσει την ευθυγράμμιση μεταξύ κυβερνήσεων και εταιρειών, υπολογίζοντας και καταγράφοντας τις εκπομπές από τις μεταφορές.
Το πρότυπο ISO 14083 διατίθεται από το Κέντρο Εξυπηρέτησης και Πληροφόρησης του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS).
* Ο Γιάννης Βασιάδης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός και εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης στον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης (CYS)