Άρθρο γνώμης του Βασιλάκη Γεώργιου*
Με τον διαγωνισμό για την απόδοση φάσματος ασύρματων δικτύων πέμπτης γενιάς (5G) να έχει προγραμματιστεί το ερώτημα που τίθεται είναι ποιες και πόσο μεγάλες αλλαγές θα φέρει στην καθημερινότητα και στο επιχειρείν η νέα αυτή τεχνολογία.
Την απάντηση δίνει παραστατικά η Αμερικανίδα δημοσιογράφος τεχνολογίας Τζοάνα Στερν που ζει στo Τζέρσεϊ Σίτι, όπου οι πάροχοι τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών AT&T, Τ Mobile και Verizon έχουν ξεκινήσει από το καλοκαίρι να καλύπτουν τη δεύτερη πολυπληθέστερη πόλη των ΗΠΑ με δίκτυο 5G. Προκειμένου να εξετάσει πόσο γρήγορο είναι το δίκτυο 5G, η Στερν μετατρέπει ένα φορτηγάκι βαν σε σπίτι, εγκαθιστώντας σε αυτό 15 διαφορετικές συσκευές, όπως ταμπλέτες, κινητά τηλέφωνα, «έξυπνη τηλεόραση», ασύρματα ηχεία. Ολες –συμπεριλαμβανομένου ενός ασύρματου κουδουνιού με κάμερα– διασυνδέονται με δίκτυο 5G. Επιλέγει να σταθμεύσει σε πολύ κοντινή απόσταση σε μία από τις κεραίες που έχει εγκαταστήσει η Verizon. Οχι τυχαία, αλλά επειδή το 5G χρησιμοποιεί ζώνες χιλιοστομετρικού μήκους κύματος. Απαιτείται, δηλαδή, η συσκευή να βρίσκεται κοντά στην κεραία, καθώς όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση από τον «πομπό» τόσο περισσότερες –ιδίως αν μεσολαβούν εμπόδια– είναι οι απώλειες για μία ασύρματη συσκευή. Αυτή είναι η αιτία για την οποία το 5G, που είναι 10 φορές πιο γρήγορο, σε σχέση με το 4G, έχει ανάγκη από συστοιχία κεραιών μικρότερης εμβέλειας προκειμένου να εξασφαλίζεται η κάλυψη.
Τι διαπιστώνει, όμως, η Στερν; Οτι το ασύρματο δίκτυο 5G στο κινητό αποτελεί, ώς ένα βαθμό, είδος πολυτελείας, καθώς σπανιότερα ο κάτοχός του θα έπρεπε να κατεβάσει, ταυτόχρονα, πέντε ταινίες σε διάστημα μερικών λεπτών (χρειάζονται μέχρι 30 δευτερόλεπτα για καθεμία). Με άλλα λόγια, οι υπερταχύτητες του ασύρματου δικτύου πέμπτης γενιάς είναι, ως επί το πλείστον, απαραίτητες για τη διασύνδεση ενός μεγάλου αριθμού συσκευών είτε σε ένα νοικοκυριό είτε σε μία επιχείρηση. Ωστόσο, με το Τζέρσεϊ Σίτι να ανήκει στο πενιχρό 2% του πλανήτη που καλύπτεται με 5G και με τα κεραιοσυστήματα να μην έχουν ακόμη τόσο μεγάλη πύκνωση, η ταχύτητα του Ιντερνετ στο σπίτι της Αμερικανίδας δημοσιογράφου είναι περισσότερο από 10 φορές χαμηλότερη –περίπου 100 Mbps– σε σχέση με αυτήν στη συσκευή του κινητού τηλεφώνου της. Απαιτούνται, δηλαδή, περισσότερες κεραίες για να απολαμβάνουν οι κάτοικοι της αμερικανικής πόλης τα οφέλη του 5G χωρίς να χρειάζεται να… μετακομίσουν σε ένα βαν.
Το πρώτο βήμα
Αν μεταφερθούν τα παραπάνω στην ελληνική πραγματικότητα, γίνεται κατανοητό γιατί στελέχη των τηλεπικοινωνιών εξηγούν ότι η ανάπτυξη του δικτύου 5G παρότι θα ξεκινήσει το 2021 στη χώρα μας, θα απαιτήσει αρκετά χρόνια, προκειμένου να φτάσει σε ικανοποιητικά επίπεδα. Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, εκτιμά ότι η πληθυσμιακή κάλυψη από τα δίκτυα 5G θα φθάσει το 60% σε τρία χρόνια και το 94% σε έξι χρόνια, ενώ ήδη από τα μέσα του 2021 θα υπάρχει πολύ μεγάλη κάλυψη. Η Ελλάδα εισέρχεται και επίσημα στην εποχή του 5G σε μερικά εικοσιτετράωρα, την επόμενη Τετάρτη, οπότε θα πραγματοποιηθεί ο διαγωνισμός που διενεργεί η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων για τη χορήγηση δικαιωμάτων χρήσης ραδιοσυχνοτήτων στις ζώνες των 700 MHz, 2 GHz, 3.400-3.800 MHz και 26 GHz.
Στον διαγωνισμό, που αναμένεται να ολοκληρωθεί αυθημερόν, το «παρών» θα δώσουν η Cosmote, η Vodafone και η Wind, έχοντας τη δυνατότητα, σε κάθε γύρο της δημοπρασίας, να διεκδικήσουν μέχρι και έξι τμήματα (ανώτατο όριο φάσματος). Από τη διαδικασία αυτή το Δημόσιο εκτιμάται ότι θα εισπράξει το ποσό των 367,3 εκατ. ευρώ.
Τα έσοδα
Στην Ελλάδα το 2025 οι συνδέσεις 5G αναμένεται να πλησιάσουν τα 3 εκατ. (μερίδιο 18% των συνολικών συνδέσεων κινητών επικοινωνιών) σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ευρωπαϊκου think tank IDATE DigiWorld. Tα έσοδα από υπηρεσίες 5G στην Ελλάδα το 2025 τοποθετούνται σε 260 εκατ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 15% των συνολικών εσόδων από υπηρεσίες κινητών επικοινωνιών. Το 97% αυτών των εσόδων θα προέρχεται από υπηρεσίες ενισχυμένης κινητής ευρυζωνικότητας, με την ψυχαγωγία, τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας, τον αγροτικό τομέα και τις έξυπνες πόλεις να ανήκουν στους τομείς όπου αναμένεται μεγαλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας 5G στην Ελλάδα.
Το κόστος της σύνδεσης και των συσκευών
Οι πάροχοι έχουν δηλώσει ότι θα ξεκινήσουν την εμπορική διάθεση υπηρεσιών ασύρματου δικτύου πέμπτης γενιάς μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2021, χωρίς αυτό να αποκλείει ότι δεν θα υπάρξει νωρίτερα κάλυψη. Για την ανάπτυξη των δικτύων 5G, που συνεπάγεται επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, οι εγχώριοι πάροχοι έχουν συμπράξει με την Ericsson, ενώ η Cosmote έχει γνωστοποιήσει, ήδη από τον περασμένο Μάρτιο, ότι θα συνεργαστεί με τη σουηδική πολυεθνική για τον εκσυγχρονισμό του δικτύου πρόσβασης κινητής. Θα υπάρχει χρέωση για τη χρήση 5G; Η απάντηση που δίνουν οι αρμόδιοι είναι αρνητική, καθώς «ούτε κατά τη μετάβαση στο 4G από το 3G δεν προβλέφθηκε χρέωση». Ωστόσο, το κόστος των απεριόριστων δεδομένων 5G αναμένεται να είναι υψηλότερο σε σχέση με το 4G. Επίσης, στην περίπτωση του δικτύου πέμπτης γενιάς, υπάρχει μία ειδοποιός διαφορά που σχετίζεται με την πύκνωση των κεραιοσυστημάτων, ώστε οι κατοικίες και τα διαμερίσματα να έχουν πρόσβαση στο 5G. Οπως δηλαδή προκύπτει από τη διεθνή πρακτική, η απόκτηση δικτύου 5G στο σπίτι, υπηρεσία που προσφέρει για παράδειγμα η Verizon σε συγκεκριμένες περιοχές των ΗΠΑ, συνοδεύεται με επιπρόσθετη χρέωση.
Παρά τις προοπτικές ανάπτυξης των πέμπτης γενιάς ασύρματων δικτύων, ακόμη στην Ελλάδα οι πωλήσεις κινητών που να είναι συμβατές με το 5G είναι περιορισμένες, γεγονός που είναι εύλογο, δεδομένου ότι οι εταιρείες δεν έχουν ακόμη λανσάρει τις σχετικές υπηρεσίες. Αυτή τη στιγμή, στην εγχώρια αγορά διατίθεται προς πώληση ένας σημαντικός αριθμός συσκευών κινητής 5G, σε τιμές που ξεκινούν από 340 ευρώ και αγγίζουν τις 2.000 ευρώ. Παγκοσμίως, εκτιμάται ότι έχουν πωληθεί περισσότερες από 200 εκατ. (χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι όλες αυτές οι συσκευές συνδέονται με το 5G), με τον μεγαλύτερο αριθμό αυτών να αφορά την Κίνα. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τους ειδικούς, το διάστημα είναι μακρύ ωσότου να αναπτυχθεί μια κρίσιμη μάζα εφαρμογών κινητής που να λειτουργεί μόνον με δίκτυο 5G.
Δημιουργούνται επιχειρηματικές ευκαιρίες
Το 5G βασίζεται σε υψηλότερες συχνότητες και πολύ μεγαλύτερο τμήμα του ραδιοφάσματος, σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές δικτύων, επιτρέποντας την αποστολή δεδομένων σε υψηλότερο αριθμό συσκευών, σε σχέση με το παρελθόν. Στο γεγονός αυτό, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, θα στηριχθούν καινούργια επιχειρηματικά μοντέλα, όπου ασύρματα διασυνδεδεμένες συσκευές μέσω αισθητήρων παραλαμβάνουν και στέλνουν δεδομένα.
Ο πολύ μικρότερος χρόνος απόκρισης, σε σχέση με το 4G, δηλαδή ο χρόνος που απαιτείται για να ταξιδέψει η πληροφορία από το σημείο «Α» στο σημείο «Β» και να επιστρέψει, απελευθερώνει την επικοινωνία των μηχανών και κατ’ επέκταση δημιουργεί νέες δραστηριότητες. Για παράδειγμα, απαιτείται δίκτυο 5G για την πύκνωση των δρομολογίων λεωφορείων χωρίς οδηγό, που έχει πραγματοποιήσει πιλοτικά ο Δήμος Τρικκαίων, όπου τον Δεκέμβριο του 2019 η Vodafone Greece πραγματοποίησε παρουσίασε ορισμένες από τις εφαρμογές του 5G στην ιατρική (τηλεχειρουργική μέσω ρομποτικού συστήματος εξ αποστάσεως), την εκπαίδευση (μάθημα μέσω ολογραφικής κλήσης) και τις μεταφορές (οδήγηση αυτοκινήτου από απόσταση).
Η έλευση των δικτύων πέμπτης γενιάς θα μετασχηματίσει, σύμφωνα με τους ειδικούς, ολόκληρους επιχειρηματικούς κλάδους και θα δημιουργήσει άπειρο αριθμό καινούργιων. Από τον περασμένο Μάιο, η Cosco έχει μετατρέψει σε «έξυπνο» το λιμάνι του Ξιαμέν στην Κίνα, έχοντας εγκαταστήσει τεχνολογία 5G που επιτρέπει τον απομακρυσμένο έλεγχο των εγκαταστάσεων, την αυτόνομη οδήγηση και τη βελτίωση της ασφάλειας.
Στην Ελλάδα, δραστηριοποιείται, ήδη σημαντικός αριθμός εταιρειών που αναπτύσσει εφαρμογές και αισθητήρες οι οποίοι επιτρέπουν πλήρως την απομακρυσμένη διαχείριση και έλεγχο μιας εγκατάστασης. Σε αυτές ανήκει η διασυνδεδεμένη έξυπνη συσκευή «Coolio» που έχει αναπτύξει η Vodafone Innovus για τη διαχείριση της λεγόμενης «ψυχρής» εφοδιαστικής αλυσίδας της υγείας, δηλαδή χώρων όπου η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή. Ο ελάχιστος χρόνος απόκρισης του 5G και οι πολύ μικρότερες, έως και 60%, απαιτήσεις σε ενέργεια, σε σχέση με το 4G, αναμένεται να απελευθερώσουν τις επενδύσεις για τη δημιουργία «ψηφιακών» πύργων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, όπως και σε κέντρα δεδομένων (data centers).
Ωθηση, όμως, σε νέες εφαρμογές, στηριγμένης στα δίκτυα πέμπτης γενιάς αναμένεται να παράσχει το Ταμείο «Φαιστός». Με κεφάλαια της τάξεως των 92 εκατ. ευρώ –το 25% των εσόδων από τη δημοπρασία του φάσματος 5G– το Ταμείο θα έχει ως αντικείμενο τη χρηματοδότηση καινοτόμων εφαρμογών που βασίζονται στα δίκτυα πέμπτης γενιάς.
Για να καταλήξουμε σε συμπέρασμα θα κάνω μια σύντομη περιγραφή τι είναι και τι σημαίνει 5G
α ασύρματα συστήματα 5ης γενιάς, με συντομογραφία 5G, είναι βελτιωμένες τεχνολογίες ασύρματων δικτύων. Οι πρωτογενείς τεχνολογίες περιλαμβάνουν: Οι ζώνες χιλιοστομετρικών κυμάτων (26, 28, 38 και 60 GHz) προσφέρουν απόδοση έως και 20 gigabits ανά δευτερόλεπτο. Το μαζικό MIMO προσφέρει απόδοση έως και δέκα φορές γρηγορότερο δίκτυο από τα 4G.
Τα συστήματα χιλιοστομετρικών κυμάτων έχουν σχεδιαστεί για λήψεις αιχμής 20 gigabit. Το εκτιμώμενο μέσο εύρος ζώνης τους είναι 3,5 gigabits. Το εκτιμώμενο διάμεσο εύρος ζώνης για τη ζώνη των 3,5 GHz-4,2 GHz με πρόσθετες κεραίες MIMO είναι 490 megabits. Στις συχνότητες μεσαίας ζώνης, η ταχύτητα 5G με προσομοίωση είναι πολύ παρόμοια με την ταχύτητα 4G LTE, υποθέτοντας την ίδια διαμόρφωση εύρους ζώνης και κεραίας.
Τα περισσότερα μεγάλα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας δοκιμάζουν και τις τρεις προσεγγίσεις. Η Verizon και η AT & T ανακοίνωσαν τις εμπορικές αναπτύξεις σε χιλιοστά κύματα για το 2018. Η Softbank χρησιμοποίησε το Massive MIMO ξεκινώντας από το 2016. Η Sprint θα αναπτύξει επίσης 5G στα 2.5 GHz (midband) το 2018. Το 2018 η T-Mobile ανακοίνωσε χαμηλή ζώνη 5G για 30 πόλεις. Η αρχική ανάπτυξη 5G της China Telecom θα είναι μεσαία ζώνη.
Από το 2017, η ανάπτυξη του 5G διευθύνεται από αρκετές εταιρείες, όπως η Samsung, η Intel, η Qualcomm, η Nokia, η Huawei, η Ericsson, η ZTE και άλλοι. Παρόλο που το 5G σχεδιάζεται να είναι εμπορικά διαθέσιμο σε όλο τον κόσμο μέχρι το 2020, η Νότια Κορέα παρείχε 5G στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2018 για τους επισκέπτες. Το 2018, η Verizon σχεδιάζει να κυκλοφορήσει 5G FWA σε 4 πόλεις στις Η.Π.Α., στο Sacramento, LA, στην Indianapolis και στο Houston.
Οι κλάδοι που αναμένεται να επηρεαστούν από την ανάπτυξη της τεχνολογίας 5G είναι οι λεγόμενες “κάθετες” αγορές (Β2Β Verticals) όπως η Αυτοκινητοβιομηχανία, οι Μεταφορές και η Εφοδιαστική Αλυσίδα, η Βιομηχανία, τα Δίκτυα Υποδομών και η Υγεία.
Η πρώτη πόλη στην Ελλάδα με δίκτυο 5G είναι τα Τρίκαλα από τις 16 Μαρτίου 2018 ενώ η επόμενη θα είναι η Πάτρα.
Η ζωή αλλάζει το ίδιο πρέπει να κάνουμε και εμείς να προσαρμόσουμε και να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα οι προκλήσεις του να κατακτήσουμε το μέλλον είναι μπροστά μας .
«Ο καλύτερος τρόπος να προβλέψεις το μέλλον είναι να το εφεύρεις». John Sculley .Αλλά όπως συμβαίνει πάντα με τα αναπάντεχα «Το πρόβλημα με το μέλλον είναι ότι συνήθως φτάνει προτού να είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό». Arnold H. Glasow
Υπάρχουν κάποια ραντεβού στην ιστορία που είναι πρόκληση και ευκαιρία καιρός λοιπόν για επιβίβαση στο τρένο της τεχνολογίας για να μην βλέπουμε απλά το πίσω μέρος του συρμού των άλλων κοινωνιών που μας προσπέρασε.
*Οικονομολόγου ΕΚΠΑ