Τα δολάρια και τα ευρώ στη Ρωσία γίνονται ολοένα και πιο δυσεύρετα. Ο Boris, ιατρός με έδρα τη Μόσχα ο οποίος έψαχνε απεγνωσμένα για ξένο συνάλλαγμα, αποφάσισε να ακολουθήσει τις συμβουλές ενός φίλου του και να στραφεί στη μαύρη αγορά. Μέσω εφαρμογής κρυπτογραφημένων μηνυμάτων, ο γνωστός του μετέφερε ρούβλια ηλεκτρονικά και έλαβε ως αντάλλαγμα ένα barcode με το οποίο απέκτησε πρόσβαση σε θυρίδα ασφαλείας εμπορικού κέντρου της ρωσικής πρωτεύουσας. Μέσα στη θυρίδα, ο Boris βρήκε τα 1.000 ευρώ ($1.040) τα οποία είχε παραγγείλει μέσω του γνωστού του.
«Οι τράπεζες δεν έχουν καθόλου ξένο συνάλλαγμα ή απλά χρεώνουν υπέρογκα ποσά για τις συναλλαγές», ανέφερε ο 35χρονος Boris στο Bloomberg. «Η μαύρη αγορά αποτελεί ύστατη λύση και δε θα το πρότεινα σε κανέναν».
Σοβιετική οικονομία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία κινδυνεύει να βυθίσει τη ρωσική οικονομία σε ύφεση-ρεκόρ, αλλά η ισοτιμία του ρουβλίου έναντι του δολαρίου έχει καταγράψει αύξηση της τάξης του 25% από την αρχή της εισβολής.
Παρά τις δηλώσεις του Putin πως το «Blitzkrieg» των οικονομικών κυρώσεων της Δύσης απέτυχε, οι απλοί Ρώσοι πολίτες απλά δεν έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν την αύξηση της ισοτιμίας αυτή. Οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, όπως και τα capital controls έχουν παραμορφώσει την επίσημη ισοτιμία, με το ρούβλι, στην πραγματικότητα, να έχει καταγράψει πτώση της τάξης του 20% τόσο στα επίσημα ανταλλακτήρια συναλλάγματος όσο και στη μαύρη αγορά, θυμίζοντας σε πολλούς εικόνες της Σοβιετικής εποχής.
«Είναι σα να διαβάζουμε την εφημερίδα Izvestia το 1982 όταν η ισοτιμία του δολαρίου υποτίθεται πως βρισκόταν επισήμως στα 64 κοπεκ τη στιγμή που κανείς δε μπορούσε να αγοράσει δολάρια», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ρώσος καθηγητής οικονομικών Sergey Khestanov.
Όπως έκαναν και κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής εποχής, οι μεσάζοντες οι οποίοι συνεργάζονται πολλές φορές με τους τραπεζικούς υπαλλήλους προσελκύουν πιθανούς αγοραστές προσφέροντας καλύτερη αναλογία συναλλάγματος από την επίσημη.
Όπως και στο παρελθόν, όμως, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα αγοράς πλαστών χαρτονομισμάτων, σύμφωνα με τον Boris.
Η ισοτιμία της μαύρης αγοράς κυμαίνεται στα 73-75 ρούβλια ανά δολάριο, τη στιγμή που η επίσημη ισοτιμία βρίσκεται στα 63,4 ρούβλια/δολάριο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα των ιστοσελίδων RBC και Banki.ru, ακόμα και ορισμένες ρωσικές τράπεζες ανταλλάσουν δολάρια με αναλογία αυξημένη κατά 20%.
Capital controls και κυρώσεις
Βάσει των νέων κανονισμών της κεντρικής τράπεζας της χώρας, οι τράπεζες μπορούν να ανταλλάξουν δολάρια και ευρώ τα οποία έχουν παραλάβει από τις 9 Απριλίου και ύστερα. Οι ιδιώτες μπορούν να αντλήσουν ξένα νομίσματα μόνο από λογαριασμούς που άνοιξαν πριν τις 9 Μαρτίου, με ανώτατο όριο ανάληψης τα $10.000. Το πλαφόν μεταφοράς μετρητών σε περίπτωση ταξιδιών στο εξωτερικό έχει επίσης τεθεί στα $10.000.
Οι κυρώσεις της Δύσης, τα capital controls και η απομάκρυνση της Ρωσίας από το διεθνές σύστημα SWIFT, έχουν περιορίσει τις εξαγωγές από τη χώρα και την πιθανότητα εκροής κεφαλαίων. Παράλληλα, οι κυρώσεις επιτρέπουν την εισαγωγή πετρελαίου, φυσικού αερίου και λοιπών εμπορευμάτων από τη Δύση, τροφοδοτώντας το Κρεμλίνο με δισεκατομμύρια ξένου συναλλάγματος.
Βιωσιμότητα και επιπτώσεις
Τόσο ο Αμερικανός ΥΠΕΣ Antony Blinken όπως και ο Tatha Ghose της Commerzbank AG υποστηρίζουν πως το ράλι της ισοτιμίας του ρουβλίου δεν είναι βιώσιμο λόγω της ανισορροπίας της ρωσικής οικονομίας.
Ακόμα και η ίδια η Τράπεζα της Ρωσίας παραδέχθηκε σε πρόσφατη ανακοίνωσή της πως οι κυρώσεις έχουν μετατρέψει την ισοτιμία σε μία αμβλεία απεικόνιση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας.
Σύμφωνα με τον Ghose, η ισοτιμία του ρουβλίου θα καταγράψει πτώση κατά 10% μέχρι το τέλος του 2022 και 20% μέχρι το τέλος του 2023, λόγω των εμπάργκο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τέλος, σύμφωνα με τον Christopher Granville και τη Madina Khrustaleva της TS Lombard, «η Ρωσία δε θα έχει τη δυνατότητα αντιστάθμισης της οικονομικής ύφεσης που θα δημιουργηθεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία».