Ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Ιωνάς Νικολάου, παρουσίασε σήμερα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, ολοκληρωμένη πρόταση ώστε η εκτέλεση των ενταλμάτων να μην καταλήγει στη φυλάκιση προσώπων τα οποία αδυνατούν να καταβάλουν το οφειλόμενο πρόστιμο
Σε δηλώσεις του μετά το πέρας της συνεδρίας της Επιτροπής, ο κ. Νικολάου ανέφερε:
«Στην Επιτροπή Νομικών εκφράσαμε τις απόψεις μας όσον αφορά τον χειρισμό ενταλμάτων φυλακιστηρίων για την είσπραξη χρηματικών ποινών και έχουμε καταθέσει ολοκληρωμένη πρόταση, η οποία είναι αποτέλεσμα μελέτης, την οποία διεξάγουμε αξιολογώντας όλες τις νομοθεσίες και δυνατότητες που προσφέρονται ώστε η εκτέλεση των ενταλμάτων να μην καταλήγει στη φυλάκιση προσώπων τα οποία αδυνατούν να καταβάλουν το οφειλόμενο πρόστιμο. Καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια να τηρήσουμε την βασική αρχή, η οποία για μας αποτελεί προϋπόθεση για σκοπούς απονομής της δικαιοσύνης, όπου ουδείς φυλακίζεται λόγω της αδυναμίας του να ανταποκριθεί σε οφειλόμενο ποσό προστίμου, αξιολογήσαμε τις διαδικασίες από τη στιγμή της επιβολής του προστίμου μέχρι και τις δυνατότητες εκτέλεσης των ενταλμάτων.
Σήμερα καταθέσαμε συγκεκριμένες εισηγήσεις που αφορούν την τροποποίηση της διαδικασίας κατά την οποία το δικαστήριο καλείται να επιβάλει χρηματική ποινή. Δηλαδή το δικαστήριο θα έχει την υποχρέωση να εξετάζει την οικονομική κατάσταση του κατηγορουμένου προτού του επιβάλει χρηματικό πρόστιμο για να διαπιστώσει εάν ο συγκεκριμένος κατηγορούμενος έχει τη δυνατότητα να πληρώσει το συγκεκριμένο πρόστιμο και σε περίπτωση που ο κατηγορούμενος αδυνατεί να πληρώσει το μέγεθος του προστίμου που προτίθεται να επιβάλει το δικαστήριο, είτε να επιβάλει συνδυασμό ποινής φυλάκισης με λιγότερο πρόστιμο, είτε να επιβάλει εναλλακτική ποινή, η οποία θα είναι η ένταξη σε πρόγραμμα κοιν oτικής εργασίας χωρίς αμοιβή. Πρόσθετα, αξιολογήσαμε τη δυνατότητα το δικαστήριο να μπορεί στις περιπτώσεις όπου έχει επιβληθεί χρηματικό πρόστιμο να μετατρέψει την ποινή, μετά από αίτημα που μπορεί να γίνει από τον ίδιο τον κατηγορούμενο, ή ακόμα και από τον Γενικό Εισαγγελέα, ώστε να μπορεί ο κατηγορούμενος να ενταχθεί σε πρόγραμμα κοινοτικής εργασίας που ουσιαστικά να καταλήγει στην είσπραξη χρημάτων από κοινοτική εργασία με αμοιβή, ώστε μέρος των χρημάτων που εισπράττονται να καταβάλλονται για την εξόφληση της χρηματικής ποινής.
Επίσης, έχουμε αξιολογήσει τις σημερινές νομοθετικές ρυθμίσεις που σχετίζονται με την αντιστοιχία του χρηματικού προστίμου με την ποινή φυλάκισης. Μελετήσαμε την ανάγκη να υπάρξει ειδική ρύθμιση που να μπορεί το δικαστήριο να έχει ουσιαστική κατεύθυνση για το πώς μπορεί να εκτιμήσει τον χρόνο της κοινοτικής εργασίας στη βάση του χρηματικού προστίμου που έχει επιβάλει. Όλα αυτά είναι ρυθμίσεις, οι οποίες θα ενταχθούν στον περί Ποινικής Δικονομίας Νόμο και οι οποίες αφορούν το κεφάλαιο των Άρθρων 111-130. Αναφερόμαστε πάντοτε στις περιπτώσεις όπου ο κατηγορούμενος παρουσιάζεται ενώπιον του δικαστηρίου γιατί στις περιπτώσεις που δεν παρουσιάζεται σίγουρα το δικαστήριο δεν θα μπορεί να εξετάσει την οικονομική του κατάσταση.
Περαιτέρω, εξετάσαμε τον τρόπο εκτέλεσης των ποινικών ενταλμάτων, η οποία σήμερα γίνεται από την Αστυνομία. Στο πλαίσιο των νομοθετικών ρυθμίσεων, στην ποινική δικονομία, εξηγήσαμε την πρόθεσή μας να εντάξουμε συγκεκριμένες ρυθμίσεις που θα αφορούν τη μεταχείριση των καθ’ ου το ένταλμα οφειλετών και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούν τα εντάλματα να εκτελεστούν από την Αστυνομία. Δηλαδή, θα ρυθμίσουμε τη δυνατότητα ώστε η Αστυνομία κατά την εκτέλεση του εντάλματος να μπορεί να αξιολογεί την οικονομική κατάσταση κάποιου και εάν το άτομο δεν μπορεί να πληρώσει το συγκεκριμένο ποσό ή έχει τη δυνατότητα να πληρώνει με δόσεις το ποσό, να του δοθεί η ευκαιρία είτε να το αποπληρώσει με δόσεις είτε να τον παραπέμψει στον Γενικό Εισαγγελέα για τις ανάλογες διευθετήσεις. Στη δε περίπτωση όπου αδυνατεί να πληρώσει, το άτομο αυτό θα μπορεί είτε να αποταθεί στο δικαστήριο για να ζητήσει ακύρωση του εντάλματος, είτε στον Γενικό Εισαγγελέα για να ζητήσει την απονομή χάριτος ή αναστολή του.
Οι ρυθμίσεις αυτές κρίνονται αναγκαίες για να υπάρχουν ρητές εξουσιοδοτήσεις σε όλα τα όργανα τα οποία ασχολούνται με την εκτέλεση των ενταλμάτων.
Εξετάσαμε, ταυτόχρονα, και την δυνατότητα παραχώρησης ρύθμισης ορισμένων από τις αρμοδιότητες που σήμερα ασκεί ο Γενικός Εισαγγελέας, όχι με σκοπό να περιορίσουμε το εύρος της εξουσίας του, που δεν έχουμε έτσι κι αλλιώς τέτοια αρμοδιότητα με νόμο, αλλά για να γίνουν σαφείς οι διαδικασίες και να γνωρίζει ο κάθε ενδιαφερόμενος τι είναι εκείνο το οποίο μπορεί να επιτύχει με το να αποταθεί στον Γενικό Εισαγγελέα. Επίσης, και για να παραχωρήσουμε εξουσία στον Γενικό Εισαγγελέα ώστε να μπορεί να παραπέμψει κάποιο πρόσωπο για να ενταχθεί σε πρόγραμμα κοινοτικής εργασίας, με σκοπό την εξασφάλιση ποσού από την εργασία αυτή για την αποπληρωμή του οφειλόμενου προστίμου».
Ο κ. Νικολάου επεσήμανε ότι αυτές είναι διαδικασίες που θα μας διευκολύνουν να αντιμετωπιστούν πιο σφαιρικά τα ζητήματα αυτά, σημειώνοντας ότι παράλληλα εξετάστηκε και η δυνατότητα τροποποίησης του νόμου που αφορά τις φυλακές. Και πρόσθεσε: «Εισηγηθήκαμε ότι θα πρέπει οι περιπτώσεις των οφειλετών προστίμων, οι οποίοι οδηγούνται στη φυλακή με ένταλμα, πέραν του ότι εντάσσονται στην Ανοικτή Φυλακή βάσει του ισχύοντος κανονισμού, να έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν στο Κέντρο Εξωιδρυματικής Απασχόλησης, και εκεί να τους προσφέρεται η ευκαιρία είτε με εργασία την οποία οι ίδιοι θα εξασφαλίσουν, είτε με εργασία που θα τους προσφερθεί από ιδιώτη, να εισπράττουν χρήματα με σκοπό την αποπληρωμή του οφειλόμενου προστίμου, αλλά και τη δυνατότητα να παραπέμπονται σε πρόγραμμα κοινοτικής εργασίας ώστε να εισπράττουν ένα ποσό για εξόφληση του προστίμου».
Η εξέταση της διαδικασίας στις Φυλακές γίνεται γιατί σε περίπτωση που κάποιος δεν επιτύχει στα προηγούμενα στάδια – στο στάδιο ενώπιον του δικαστηρίου ή στο στάδιο εκτέλεσης του εντάλματος – να εξασφαλίσει την αποπληρωμή του ποσού είτε με δόσεις είτε με κοινοτική εργασία, να μπορεί να έχει την ευκαιρία ακόμη και όταν βρίσκεται εντός φυλακών με την εκτέλεση του εντάλματος, συμπλήρωσε.
Ο κ. Νικολάου είπε ότι κατατέθηκε και η εισήγηση να γίνει τροποποίηση του περί Κηδεμονίας και άλλων Αδικοπραγούντων Νόμου, που είναι ο νόμος που ρυθμίζει την άσκηση κοινοτικής εργασίας, αφού σήμερα ο συγκεκριμένος νόμος ρυθμίζει την άσκησή της χωρίς αμοιβή γιατί προνοείται ως εναλλακτική ποινή. «Σε συνεννόηση με την αρμόδια Υπουργό θα εξετάσουμε τη δυνατότητα παραχώρησης προγράμματος κοινοτικής εργασίας με αμοιβή», σημείωσε, εξηγώντας ότι έτσι ένας Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ένας Δημόσιος Οργανισμός θα μπορούν να προσφέρουν προγράμματα κοινοτικής εργασίας σε ανθρώπους οι οποίοι έχουν αυτή την ανάγκη και μέρος από τα έσοδα που προκύπτουν συνεπεία αυτής της εργασίας να καταβάλλεται για την εξόφληση χρηματικού προστίμου.
Ο κ. Υπουργός σχολίασε ότι σίγουρα προκύπτουν θέματα εποπτείας για την εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων που σήμερα ασκείται από τους κηδεμονευτικούς λειτουργούς, οι οποίοι είναι τόσο περιορισμένοι σε αριθμό ώστε δεν επιτρέπεται η ουσιαστική ανάπτυξη των προγραμμάτων. Για τον σκοπό αυτό, επεσήμανε, πρόθεση είναι η άμεση εποπτεία του κηδευομένου στο πλαίσιο του προγράμματος κοινοτικής εργασίας να γίνεται από τον ίδιο τον οργανισμό που προσφέρει το πρόγραμμα και ο κηδεμονευτικός λειτουργός του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων να εποπτεύει γενικά την εφαρμογή του. «Προσπάθειά μας είναι να δώσουμε λύσεις σε προβλήματα που έχουμε εντοπίσει ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί ένα σύστημα που θα δώσει ευκαιρίες στον κάθε συνάνθρωπό μας που αδυνατεί να καταβάλει ολόκληρο το ποσό να το καταβάλλει είτε σε δόσεις, είτε να του δίνεται χρόνος για να το εξοφλήσει στη συνέχεια», συμπλήρωσε.
Ερωτηθείς για ποιο ποσό θα μπορεί κάποιος να εκτελεί κοινοτική εργασία, ο κ. Νικολάου είπε ότι αυτό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 3000 ευρώ. Σε περίπτωση που κάποιος εντάσσεται σε πρόγραμμα ιδιωτικής απασχόλησης τα πράγματα θα είναι διαφορετικά, σημείωσε. «Για το θέμα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, όπου είναι μεγαλύτερα τα ποσά, μετά από εισήγησή μας και απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, θα υιοθετηθούν ανάλογες ρυθμίσεις που εφαρμόζονται και σήμερα σε σχέση με τις εισπράξεις οφειλών του ΦΠΑ και του Φόρου Εισοδήματος, όπου αντί της έκδοσης εντάλματος φυλάκισης να μπορεί να εγγραφεί μέμο ή να γίνει οποιαδήποτε διαδικασία είσπραξης με την εκποίηση κινητής ή ακίνητης περιουσίας».
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο κ. Νικολάου διευκρίνισε ότι κανένας αστυνομικός δεν θα κάνει έρευνα, αλλά με βάσει τις πληροφορίες του καθ’ ου το ένταλμα εάν διαπιστώσει ότι υπάρχει ζήτημα θα τον παραπέμψει στον Γενικό Εισαγγελέα. Σε περίπτωση που μπορεί να πληρώσει σε μηνιαίες δόσεις το ποσό για μια συγκεκριμένη περίοδο, τότε θα δίνεται η ευκαιρία να πληρώνει στην Αστυνομία το ποσό μηνιαίως, επεσήμανε. Καταλήγοντας, ο κ. Υπουργός είπε ότι ζήτησε χρόνο για προετοιμασία ώστε το εν λόγω νομοσχέδιο να είναι έτοιμο για να κατατεθεί μέχρι το τέλος του χρόνου.