Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, στον επιμνημόσυνο λόγο του στο Εθνικό Μνημόσυνο του ήρωα Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου στην κοινότητα Αμιάντου, τόνισε ότι η κύρια αιτία μη λύσης του Κυπριακού δεν είναι άλλη από τις βλέψεις, τις πολιτικές και τις νοοτροπίες της Τουρκίας.
Αυτούσιος ο επιμνημόσυνος λόγος του Προέδρου:
“Είναι πραγματικά με αισθήματα επιτακτικού χρέους και εθνικής υπερηφάνειας που παρευρίσκομαι σήμερα εδώ για να αποτίνω τον προσήκοντα φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στον ήρωα της κοινότητας Αμιάντου, Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου.
Καθοδηγούμενος από το παράδειγμα της οικογένειας του και φλεγόμενος από τα προαιώνια ιδανικά της φυλής μας, ο Ευαγόρας πρωταγωνίστησε του αγνού και ένδοξου Απελευθερωτικού Αγώνα του 1955-‘59, θεωρώντας την κατάταξη του στην ΕΟΚΑ και την προσφορά στην πατρίδα ύψιστη τιμή.
Από τη στιγμή της μύησης του, αφοσιωμένος ολόψυχα στον αγώνα, απέδειξε ότι ήταν ικανός να αναλάβει οποιαδήποτε θέση στην οργάνωση, έχοντας καθοριστική συμμετοχή και καταφέρνοντας να φέρνει εις πέρας με την ικανότητα, την τόλμη και την αυτοθυσία του ακόμη και τις δυσκολότερες των αποστολών οι οποίες του ανατίθεντο.
Έτσι είναι που κατάφερε να δραπετεύσει μαζί με άλλους έξι συγκρατούμενους του από τα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς, όπου υπέστη φρικτά βασανιστήρια, να ενωθεί με τις ανταρτικές ομάδες του Γρηγόρη Αυξεντίου στην Πιτσιλιά και αργότερα κατόπιν εντολής του Διγενή να αναλάβει την οργάνωση ανταρτικής ομάδας στην περιοχή Σολέας.
Η άνανδρη εν ψυχρώ δολοφονία του στο κρησφύγετο του τη νύχτα της 7ης Οκτωβρίου 1957 μαζί με τον ξάδελφο του Χρύσανθο Μυλωνά, από τον προδότη Μιχάλη Ασσιώτη, έμελλε να του στερήσει το όνειρο της ολοκλήρωσης του Αγώνας της Εθνικής απολύτρωσης. Αγώνα με του οποίου την επιτυχία συνταύτισε τη δική του ζωή.
Η 1η Απριλίου του 1955, αναμφίβολα αναγνωρίζεται ως κορυφαία πράξη αυτοθυσίας και προσφοράς προς την ελευθερία. Μια πράξη γενναία, η οποία κοσμεί την ιστορία όχι μόνο της Κύπρου, αλλά και ολόκληρου του Ελληνικού Έθνους.
Μπορεί η έκβαση του Αγώνος να μην οδήγησε στην ευόδωση του αρχικού στόχου, όχι με ευθύνη των αγωνιστών, αλλά οδήγησε στον τερματισμό της αγγλικής αποικιοκρατίας, θέτοντας τα θεμέλια για τη γέννηση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Και αυτό δε μπορεί να θεωρηθεί παρά νίκη της ελευθερίας έναντι της αυθαιρεσίας και της παντοδυναμίας.
Η πολυσχιδής δράση και η προσφορά στην πατρίδα και την κοινωνία του Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου, αλλά και των εκάστοτε αγωνιστών της ελευθερίας της πατρίδος, σε συνδυασμό με τα διδάγματα των αγώνων αυτών συνιστούν για όλους εμάς μία βαριά παρακαταθήκη.
Αποτελούν για εμάς φάρο και οδηγό για τον αγώνα που δίνουμε και τις προσπάθειες που κάνουμε για τη διασφάλιση του μέλλοντος στην πατρίδα μας.
Αυτό που θέλω να τονίσω είναι πως με έντονο το αίσθημα της ευθύνης καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, προκειμένου να εξευρεθεί επιτέλους μια λύση που θα τερματίζει την κατοχή και την εξάρτηση της πατρίδας μας από τις όποιες δεσμεύσεις ή εγγυήσεις τρίτης χώρας, και πιο συγκεκριμένα της Τουρκίας.
Εργαζόμαστε έτσι ώστε να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα κράτος βιώσιμο και λειτουργικό, στη βάση εκείνων των προνοιών που θα το απαλλάσσουν από τα κατοχικά στρατεύματα και τις εγγυήσεις αλλά και θα δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε να λειτουργούμε όπως οποιοδήποτε άλλο ευρωπαϊκό κράτος.
Ένα κράτος, με πλήρη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες του συνόλου των νομίμων πολιτών της Κύπρου, το οποίο θα τους δίνει το δικαίωμα να ζουν σε εκείνες τις συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας, ώστε ο κάθε πολίτης να αισθάνεται ασφαλής.
Βασική προϋπόθεση όλων αυτών, είναι επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε όσοι επιδιώκουν την επίλυση του Κυριακού ή όσοι εμπλέκονται στην επίλυση ότι επιτέλους η δημιουργία ενός πραγματικά ανεξάρτητου, κυρίαρχου και κανονικού κράτους στην Ευρώπη δεν μπορεί να συμβαδίζει με τη συνέχιση του αναχρονιστικού θεσμού των εγγυήσεων του ‘60 ή τα όποια επεμβατικά δικαιώματα ή την όποια εξάρτηση της μιας από τις δύο κοινότητες. Θέλουμε μια λύση που να επιτρέπει στους Κύπριους να αποφασίζουν για το μέλλον της πατρίδας στους και όχι τις πολιτικές που χαράσσει η οποιαδήποτε τρίτη χώρα και ίτερα η Τουρκία.
Δώσαμε σκληρές μάχες στο Κραν Μοντανά, προσπαθήσαμε όσο ποτέ, με την ελπίδα ότι από την ώρα που υιοθετούντο οι δικές μας θέσεις και από τον ΓΓ ότι για να υπάρξει λύση του Κυπριακού θα πρέπει πριν και πάνω απ’ όλα να λυθεί το θέμα των εγγυήσεων των επεμβατικών δικαιωμάτων και ο καθορισμός χρονοδιαγράμματος για αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων πιστεύαμε ότι θα ήταν δυνατόν να καταλήξουμε σε μια τέτοια συμφωνία που ο λαός μας να δεχθεί.
Δυστυχώς παρά τις προσπάθειες η Τουρκία για άλλη μια φορά τήρησε τη στάση που για 43 χρόνια τηρεί. Όποιος και να ήταν ο Πρόεδρος όποια και αν ήταν η πολιτική που ακολουθούσαμε.
Η συνέχιση της αδιάλλακτης τουρκικής θέσης και η εμμονή στη συνέχιση των εγγυήσεων και των τουρκικών στρατευμάτων, στην εσαεί παρουσία τουρκικών στρατευμάτων δεν επέτρεπε ούτε στην εθνική αξιοπρέπεια ούτε στα όρια μέσα στα οποία θα μπορούσε να κινηθούμε προκειμένου να εξευρεθεί ένας συμβιβασμός, να δεχθούμε τς τουρκικές αξιώσεις. Και αυτή ήταν ακριβώς η αιτία που κατέρρευσε μια προσπάθεια που τα τελευταία χρόνια απαίτησε και κόπους και θάρρος και τόλμη.
Πραγματοποιήθηκε πράγματι πρόοδος, δημιουργήθηκε η ελπίδα για να φτάσουμε στο σημείο διαπίστωσης ότι η κύρια αιτία μη λύσης του Κυπριακού δεν είναι άλλη από τις βλέψεις, τις πολιτικές και τις νοοτροπίες της Τουρκίας.
Σας βεβαιώ ότι θα συνεχίσω να εκφράζω αυτό που είναι η βούληση του Κυπριακού Ελληνισμού από την επομένη της κατοχής: να δημιουργηθούν οι συνθήκες που να μας επιτρέψουν να επανέλθουμε στον διάλογο, να κατοχυρώσουμε όσα έχουν συμφωνηθεί, να δούμε πριν και πάνω από όλα ότι κάποιοι που εμπλέκονται, κάποιοι που έχουν τη δύναμη της επιρροής στην Τουρκία θα προετοιμάσουν αυτή τη φορά τη σύνοδο για την Κύπρο με τέτοιο τρόπο και σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην αντιμετωπίσουμε φαινόμενα όπως στο Κραν Μοντανά που απαιτείτο σε μια νύκτα να διαπιστώσεις αν και κατά πόσο εννοούσαν αυτά που έλεγαν οι Τούρκοι προς τους όποιους συνομιλητές τους ή δημόσια, μέσα από μια θετική ρητορική.
Θέλω να σας βεβαιώσω ότι οι προσπάθειες μου είναι όλες οι δυνάμεις να είμαστε μαζί, γιατί ενωμένοι μπορεί να το πετύχουμε. Διχασμένοι είμαστε καταδικασμένοι να αποτύχουμε. Δεν μπορεί να ακούω ότι τα έδωσα όλα και από κάποιους άλλους ότι έπρεπε να δώσω περισσότερα. Δεν μπορώ να ακούω να ταυτίζονται με τις θέσεις της κριτικής οι θέσεις της Τουρκίας. Τις θέσεις της κριτικής που μου ασκείται στο εσωτερικό με τα όσα μου αποδίδει είτε ο κ. Τσαβούσογλου είτε ο κ. Ακκιντζί. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι μας παρακολουθούν και πρεσβείες και τρίτες χώρες και αντί που θα ενδυναμώσουν την προσπάθεια και θα ασκήσουν την επιρροή για να γίνουν οι αναγκαίες υποχωρήσεις, θα γίνει το αντίθετο, θα μας αποδίδεται και η αιτία ενδεχόμενα της μη προόδου έστω και αν ο παραλογισμός ανήκει στην άλλη πλευρά.
Σήμερα είναι μέρα μνήμης ενός ήρωα και αυτό που υπαγορεύει η θυσία του και οι αγώνες του είναι να τιμούμε τους ήρωες μας με την αρμόζουσα ευλάβεια, ευσέβεια, την αρμόζουσα τιμή μακριά από διχαστικές αναφορές, μακριά από εσωτερικές έριδες. Μόνο έτσι μπορεί πραγματικά και μέσα από την ενότητα, αν κατορθώσουμε να σταθούμε μπροστά τους όρθιοι και να τους πούμε ότι στην πράξη σάς έχουμε τιμήσει και ότι η πατρίδα μας είναι πια ελεύθερη.”