Χαιρετισμός Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη στην Ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Δήμων Κύπρου
Θεωρώ ιδιαίτερη τιμή και προνόμιο που μου δίνετε την ευκαιρία, και τη χαρά να παρευρίσκομαι και να χαιρετίσω την 32 η Ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Δήμων Κύπρου.
Είχα πάντα την ισχυρή πεποίθηση πως ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα έπρεπε να στηριχθεί πολύπλευρα γιατί διαδραματίζει κεντρικό και αποφασιστικό ρόλο στον καθορισμό των όρων και των προϋποθέσεων ανάπτυξης και αναζωογόνησης των τοπικών κοινωνιών. Όλες οι πολιτικές πλέον, προσαρμόζονται και ευθυγραμμίζονται στη λογική της περιφερειακής ανάπτυξης, υποχρεώνοντας έτσι, συχνά, τις κεντρικές διοικήσεις, σε ουσιαστική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων.
Η παρουσία μου εδώ αντικατοπτρίζει την κοινή θέληση για μια ανανεωμένη και ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μια Τοπική Αυτοδιοίκηση της οποίας η προωθούμενη αναδιάρθρωση θα αποτελέσει την απαρχή μιας νέας πορείας στην ανασύνταξη των δυνάμεων της χώρας μας.
Έχουμε πλήρη επίγνωση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στις οικονομικές δυνατότητες των Τοπικών Αρχών.
Γνωρίζουμε ότι έχουν σήμερα να αντιμετωπίσουν τη μείωση των Προϋπολογισμών τους, που οφείλεται τόσο στη μείωση της κρατικής χορηγίας, όσο και στη μείωση των εσόδων που προκύπτουν από τέλη και φορολογίες, αφού οι οικονομικές δραστηριότητες έχουν μειωθεί, επιχειρήσεις έχουν τερματίσει τη λειτουργία τους, ενώ πολίτες δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Παράλληλα, οι τοπικές αρχές είναι φανερό ότι έχουν ένα αναβαθμισμένο κοινωνικό ρόλο, για να καλύψουν όσο το δυνατόν καλύτερα τις κοινωνικοοικονομικές ανάγκες των δημοτών τους.
Όμως, δεν θα χρησιμοποιήσουμε – και το τονίζω – την οικονομική κρίση ως δικαιολογία για να αποφύγουμε την αποκέντρωση και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από την κεντρική Κυβέρνηση προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τώρα, μας δίνεται η δυνατότητα να το πράξουμε ή να το αποδείξουμε εμπράκτως. Ούτε και θα επιχειρήσουμε τη μεταφορά ευθυνών και αρμοδιοτήτων χωρίς την παράλληλη διασφάλιση των δυνατοτήτων για ανάληψή τους από μέρους των Τοπικών Αρχών, περιλαμβανομένης και της διασφάλισης των αναγκαίων προς τούτο οικονομικών πόρων.
Αναγνωρίζουμε ότι μια επιτυχημένη αποκέντρωση υπηρετεί καλύτερα και αποτελεσματικότερα τον πολίτη και μπορεί να στοχεύσει καλύτερα στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη. Οι Τοπικές Αρχές γνωρίζουν καλύτερα τις ιδιαιτερότητες και ανάγκες των τοπικών κοινωνιών τους. Κατά συνέπεια, βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση για να δράσουν πιο άμεσα και πιο αποτελεσματικά, αξιοποιώντας ταυτόχρονα στον βέλτιστο δυνατόν βαθμό τους διαθέσιμους πόρους, αλλά και διασφαλίζοντας προς τον πολίτη τη βέλτιστη διαφάνεια και λογοδοσία.
Είναι ευνόητο ότι οι όποιες αλλαγές και αναδιαρθρώσεις κριθούν σκόπιμες, θα σέβονται απόλυτα – και το υπογραμμίζω – τις πρόνοιες της Ευρωπαϊκής Χάρτας για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θα σέβονται, επίσης, και το αντίστοιχο Πρωτόκολλο, αναφορικά με τη συμμετοχή των πολιτών στις υποθέσεις των Τοπικών Αρχών, τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υπογράψει, επικυρώσει και θέσει σε ισχύ, καθώς και άλλα ευρωπαϊκά πρότυπα όπως οι σχετικές Συστάσεις του Συμβουλίου Υπουργών.
Κυρίως, όμως, σας διαβεβαιώνω ότι στόχος της Κυβέρνησης είναι ο εκσυγχρονισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με φιλοδοξία την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, την αποτελεσματικότερη λειτουργία της και την στήριξη πρωτοβουλιών και δράσεων που θα ενδυναμώσουν τις σχέσεις κεντρικής και τοπικής διοίκησης.
Επιβάλλεται η προσαρμογή στα νέα δεδομένα αν θέλουμε πραγματικά βιώσιμη Τοπική Αυτοδιοίκηση. Και αυτό θα επιτευχθεί μέσω του διαλόγου, της εποικοδομητικής συζήτησης, του αναγκαίου προβληματισμού, αλλά, επίσης, της πραγματικής θέλησης και αποδοχής καινοτόμων μεταρρυθμίσεων.
Είμαι βέβαιος πως ο εν εξελίξει διάλογος με τον Υπουργό Εσωτερικών θα δώσει τα προσδοκώμενα και από εσάς και από την Κυβέρνηση αποτελέσματα, έτσι ώστε μέσα από τις μεταρρυθμίσεις από τη μια να ενισχύσουμε διοικητικά, αλλά και οικονομικά την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Χρειάζονται τομές, τόλμη στις αποφάσεις για εξυγίανση των οικονομικών των Δήμων για να βελτιωθεί και η προοπτική ουσιαστικής εμπλοκής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ενίσχυσης των προσπαθειών της Κυβέρνησης για την ανάκαμψη της οικονομίας και της ανάπτυξης, που ο τόπος μας έχει τόση ανάγκη.
Ευημερούν οι αριθμοί, υπάρχουν όμως ακόμη προβλήματα. Ουδέποτε αρνηθήκαμε ότι τα προβλήματα είναι δεδομένα. Αλλά προηγείται η αποκατάσταση της αξιοπιστίας του κράτους, της αξιοπιστίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, προκειμένου να ενθαρρυνθούν επενδύσεις που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, που θα δημιουργήσουν την πραγματική ανάπτυξη της αγοράς, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και η ανεργία και τα προβλήματα που οι ευάλωτες ομάδες αντιμετωπίζουν. Απλώς χρειάζεται υπομονή, και είμαι βέβαιος ότι γνωρίζετε πως μια υπό χρεοκοπία εταιρεία δεν είναι δυνατόν να κατορθώσει τα πάντα είτε με μαγική ράβδο είτε σε χρόνο μηδέν. Θέλω να πιστεύω και να ελπίζω ότι σύντομα θα είμαστε σε θέση να μιλάμε και για την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων που οι πολίτες αντιμετωπίζουν.
Οι συνθήκες έχουν πλέον ωριμάσει και επιβάλλεται η λήψη ριζικών μέτρων προς αντιμετώπιση της κατάρρευσης του θεσμού και αναβάθμιση του μέσα από την τριπλή αποκέντρωση: των εξουσιών και αρμοδιοτήτων, των οικονομικών πόρων και του προσωπικού.
Και εξ όσων γνωρίζω και παρά την οικονομική κρίση, τα συναρμόδια Υπουργεία Οικονομικών και Εσωτερικών τα επεξεργάζονται (μέτρα) και θέλω να πιστεύω ότι εν συνεχεία θα εμπλακείτε και στον διάλογο, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της οικονομικής ενίσχυσης των Δήμων, ανεξάρτητα αν ακόμα αντιμετωπίζουμε ή έχουμε δρόμο να καλύψουμε για να ολοκληρωθεί αυτό που επιδιώκουμε που είναι η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, η οποία φαίνεται να προδιαγράφουμε, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας.
Η σημερινή μορφή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο σίγουρα ήταν ένας χρήσιμος θεσμός εξυπηρέτησης του πολίτη, σε μια άλλη εποχή, με λιγότερες υποχρεώσεις και λιγότερες απαιτήσεις. Σήμερα, που η Κύπρος αποτελεί μέλος της ενωμένης Ευρώπης, στην εποχή όπου κυριαρχεί η τεχνολογία, η γνώση, και ο πολίτης έχει αυξημένες προσδοκίες, ο υφιστάμενος θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπως τον γνωρίζουμε, δεν μπορεί να διαδραματίσει τον αναπτυξιακό ρόλο που ο Κύπριος Ευρωπαίος πολίτης προσδοκά να έχει. Ταυτόχρονα, καθίσταται ανεπαρκής να διαδραματίσει τον παραδοσιακό του ρόλο στην εξυπηρέτηση των πολιτών, ένεκα της οικονομικής κρίσης και της κακής οικονομικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται.
Η οργάνωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κρίνεται, επίσης, ανεπαρκής και λόγω ελλιπούς διάθρωσης και ακαταλληλότητας των δομών της. Το κυπριακό μοντέλο Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει ξεπερασθεί από την εξέλιξη των πραγμάτων και την ίδια τη ζωή. Πρόκειται, ασφαλώς, για αναντίλεκτη διαπίστωση – και το τονίζω – και όχι κατ´ ανάγκη έκφραση κριτικής για οποιονδήποτε ή για οτιδήποτε. Διαπιστώσεις προβλημάτων που πρέπει να διορθωθούν.
Καταλήγοντας, εκφράζω την ειλικρινή εκτίμησή μου και τις θερμές μου ευχαριστίες στην Ένωση Δήμων για την εποικοδομητική και παραγωγική συνεργασία με τις Κρατικές Αρχές. Δεν έχω καμιά αμφιβολία πως αυτή η συνεργασία θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο, προς όφελος του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των φορέων της, αναβαθμίζοντας ακόμη περισσότερο την ποιότητα ζωής των πολιτών.
Σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για επίλυση του Κυπριακού θα πρέπει να πω ότι παρατηρείται συναντίληψη σε σημαντικό αριθμό θεμάτων. Υπήρξε πρόοδος σε ένα αριθμό θεμάτων. Όμως, την ίδια ώρα θα πρέπει να ομολογήσω ότι ακόμη αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Αλλά ήταν και παραμένει αυτονόητο ότι 41 χρόνια μετά, κάποιες πραγματικότητες προκαλούν και τα προβλήματα. Και πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά τρόπο αποτελεσματικό. Θέλω να πιστεύω ότι μέσα από την αποφασιστικότητα και τη βούληση – που θέλω να πιστεύω υπάρχει και στις δύο πλευρές – αλλά και τη συμβολή και τη συνδρομή της Άγκυρας που πρέπει να ενθαρρύνει αλλά και να στηρίξει αποφάσεις της τουρκοκυπριακής ηγεσίας, ελπίζω να μπορέσουμε το 2016 να είμαστε σε θέση να πούμε στον κυπριακό λαό ότι απαλλασσόμαστε πια από την κατοχή, επανενώνουμε την πατρίδα μας, δημιουργούμε συνθήκες ενός σύγχρονου, ευρωπαϊκού, λειτουργικού κράτους, αλλά ιδιαίτερα διασφαλίζουμε την προοπτική και το μέλλον του συνόλου του λαού μας, είτε Τουρκοκυπρίων είτε Ελληνοκυπρίων. Θέλω να παρακαλέσω για τη συμβολή και τη συνδρομή όλων. Δεν είναι κανένας που στοχεύει στην κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό που επιδιώκουμε είναι τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας με βάση τις Συμφωνίες Κορυφής του ’77 και ’79, την κοινή δήλωση Παπαδόπουλου – Ντενκτάς της 8 ης Ιουλίου του 2006, τη Συμφωνία της 11 ης Φεβρουαρίου του 2014 μιας συμφωνίας και βάσης για λύση του Κυπριακού που καθορίζεται και μέσα από σωρεία ψηφισμάτων και αποφάσεων του ΟΗΕ είτε της Γενικής Συνέλευσης είτε του Συμβουλίου Ασφαλείας και που προνοεί πως η λύση ή η μετεξέλιξη θα μας οδηγήσει σε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.
Αυτό που θέλω να σας πω είναι αυτό που δεν αμφισβητείται και είναι ότι το ευρωπαϊκό κεκτημένο, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι τέσσερεις βασικές ελευθερίες θα διασφαλίζοντα απαραιτήτως. Όπως θέλω να πιστεύω ότι στο τέλος θα καταλήξουμε και σε μια συμφωνία που δεν θα επιτρέπει πλέον την ύπαρξη αναχρονιστικών θεσμών ή συμφωνιών, όπως είναι οι Συνθήκες Εγγυήσεως, γεγονός που θεωρείται από τους συνομιλητές μας, εννοώ τους τρίτους, ότι αποτελεί και βεβαίως έναν αναχρονισμό, διπλό αναχρονισμό αν ληφθεί υπόψη ότι η Κύπρος είναι και βεβαίως θα παραμείνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τελειώνοντας θέλω να πω πως τόσο η Κυβέρνηση όσο και εγώ προσωπικά, θα είμαστε ενεργοί συμμέτοχοι και σταθεροί συνοδοιπόροι στις συλλογικές προσπάθειες ενίσχυσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Με αυτές τις σκέψεις εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας και στον καθένα από σας προσωπική και επαγγελματική καταξίωση, ευχόμενος τα φετινά να είναι τα τελευταία Χριστούγεννα που θα περάσουμε με διαιρεμένη την πατρίδα μας.