Η εικόνα παλιών ελαστικών να στοιβάζονται σε συνεργεία σε όλη την Κύπρο δεν είναι απλώς ένα αισθητικό πρόβλημα. Είναι μια ακόμη υπενθύμιση ότι η χώρα μας δεν έχει ακόμη θεσμοθετήσει ένα ολοκληρωμένο, αξιόπιστο και διαφανές σύστημα για τη διαχείριση ειδικών αποβλήτων.
Σήμερα λειτουργούν μόλις δύο συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, ενώ στην πράξη το μεγαλύτερο μέρος των ελαστικών φαίνεται να καταλήγει σε μία μόνο μονάδα, πιθανότατα στον Βασιλικό. Αυτό δημιουργεί περιορισμένες επιλογές, αυξάνει το κόστος για τους επαγγελματίες και αφήνει τους συνεργειακούς χώρους με βουνά από παλιά λάστιχα — εκτεθειμένα σε ήλιο, βροχή και κινδύνους πυρκαγιάς.
Η συσσώρευση ελαστικών σε μη αδειοδοτημένους χώρους δεν είναι απλώς παράβαση. Είναι μια σιωπηλή περιβαλλοντική απειλή:
• κίνδυνος τοξικών πυρκαγιών,
• εκπομπές μικροπλαστικών,
• υποβάθμιση γειτονιών,
• επιβάρυνση για δήμους και κοινότητες.
Δεν είναι λύση να μεταφέρουμε την ευθύνη στα συνεργεία. Η ευθύνη είναι θεσμική.
Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να διασφαλίσει ότι υπάρχουν υποδομές και κανόνες που τηρούνται.
Την ώρα που καλείται η κοινωνία να στραφεί προς τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, παραμένει θολό το πιο κρίσιμο ερώτημα:
Τι κάνουμε με τους ηλεκτρικούς συσσωρευτές (τις μπαταρίες) όταν τελειώσει ο κύκλος ζωής τους;
Μιλάμε για μπαταρίες λιθίου, υλικών υψηλής ενεργειακής πυκνότητας, οι οποίες:
- χρειάζονται ειδικούς χώρους αποθήκευσης,
- απαιτούν τεχνογνωσία στον χειρισμό,
- σε περίπτωση φωτιάς παράγουν άκρως τοξικό καπνό και αέρια,
- σε περίπτωση πυρκαγιάς η φωτιά δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση κοινών πυροσβεστήρων
- και απαγορεύεται να καταλήξουν σε κοινούς χώρους αποβλήτων.
Στην Κύπρο, όμως, δεν υπάρχει ένα οργανωμένο, κρατικό ή ημικρατικό κέντρο διαχείρισης μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων.
Και το ερώτημα μένει αναπάντητο:
Αν καεί μια μπαταρία, πού καταλήγει; Ποιος έχει την ευθύνη; Ποια πρωτόκολλα υπάρχουν;
Η πραγματικότητα είναι ότι η χώρα δεν έχει προετοιμαστεί για τα νέα ρεύματα αποβλήτων της πράσινης μετάβασης. Η απουσία στρατηγικής δεν πρέπει να συγκαλύπτεται με επικοινωνιακά κόλπα. Χρειάζονται λύσεις.
Η Κύπρος χρειάζεται μια εθνική στρατηγική διαχείρισης ειδικών αποβλήτων, με ξεκάθαρες υποδομές, ελέγχους και στόχους. Συγκεκριμένα:
Δημιουργία δημόσιων υποδομών για ελαστικά και μπαταρίες
Περιφερειακοί σταθμοί συλλογής, καλυμμένοι χώροι προσωρινής αποθήκευσης και σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας.
Διαφάνεια και εποπτεία των συλλογικών συστημάτων
Έλεγχος στις εισφορές, στις ποσότητες, στις παραλαβές και στο τελικό αποτέλεσμα.
Το περιβάλλον δεν μπορεί να εξαρτάται από ένα μοντέλο που λειτουργεί ως de facto μονοπώλιο.
Οδηγίες και στήριξη στα συνεργεία
Τεχνικές προδιαγραφές και οικονομική ενίσχυση για νόμιμη αποθήκευση.
Οι μικρές επιχειρήσεις δεν πρέπει να σηκώνουν μόνες το βάρος.
Σειρά πρωτοκόλλων για τις μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων
Ποιος παραλαμβάνει, με ποιο τρόπο, πού αποθηκεύονται, πώς αντιμετωπίζεται μια φωτιά;
Χωρίς αυτά, η ηλεκτροκίνηση κινδυνεύει να δημιουργήσει νέα προβλήματα.
Επενδύσεις στην ανακύκλωση και στην ανάκτηση υλικών
Ελαστικά και μπαταρίες μπορούν να μετατραπούν σε νέα προϊόντα, μειώνοντας την εξάρτησή μας από πρώτες ύλες και ενεργοβόρες εισαγωγές.
Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να μιλά για βιώσιμη ανάπτυξη όταν βασικά ρεύματα αποβλήτων μένουν ανεξέλεγκτα.
Δεν μπορεί να προωθεί την ηλεκτροκίνηση χωρίς να γνωρίζει πού πηγαίνουν οι μπαταρίες.
Δεν μπορεί να ζητά από τους πολίτες και τους επαγγελματίες να συμμορφωθούν όταν το ίδιο το κράτος δεν προσφέρει τις ελάχιστες προϋποθέσεις για ασφαλή για το περιβάλλον και τον άνθρωπο πράσινη μετάβαση.
Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι υπόθεση «όποιος προλάβει».
Είναι υπόθεση κράτους, ευθύνης και διαφάνειας.
Και γι’ αυτό χρειάζεται πολιτικές δυνάμεις που να επιμένουν — όχι να ακολουθούν.
Σταυρούλα Δημητρίου
Περιβάλλοντολόγος Msc, Συντονίστρια Θεματικής Περιβάλλοντος
Υποψήφια Βουλεύτρια Λευκωσίας