Παγκόσμια ημέρα DNA
Το γενετικό υλικό DNA περιέχει τον κώδικα για τη δημιουργία και τη ζωή του ανθρώπου. Η 25η Απριλίου έχει ανακηρυχθεί από τον ΟΗΕ ως Ημέρα του DNA.
Στις 25 Απριλίου, 1953, οι βιολόγοι Φράνσις Κρικ και Τζέιμς Γουότσον δημοσίευσαν την πρωτοποριακή εργασία τους για τη χημική δομή του DNA, τη σημαντικότερη ανακάλυψη του 20ου αιώνα.
Ο εορτασμός ξεκίνησε το 2003 από τις ΗΠΑ και από το 2012 έλαβε διεθνή χαρακτήρα.
Τι είναι το DNA;
Το DNA είναι η χημική γενετική ουσία που διαιωνίζεται στο χρόνο αφού κληρονομείται από γενιά σε γενιά.
Το γενετικό υλικό DNA περιέχει τον κώδικα για τη δημιουργία και τη ζωή του ανθρώπου. Οι κωδικοποιημένες οδηγίες που περιέχονται στο DNA είναι αυτές που χρειάζονται από ένα κύτταρο για να λειτουργεί και δημιουργούν τα πρώτα κύτταρα σε έναν καινούργιο οργανισμό, την ανάπτυξη και τη συντήρησή του.
Η κατανόηση της δομής του DNA και της αποκωδικοποίησής του βοήθησε τον άνθρωπο να κατανοήσει τα μυστικά της κληρονομικότητας που διέπουν τους ζωντανούς οργανισμούς και άνοιξε τον δρόμο για διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία πολλών γενετικών παθήσεων.
Είναι γνωστό ότι οι πλείστες ασθένειες στον άνθρωπο έχουν γενετική βάση.
Οι διάφορες παραλλαγές στη σύνθεση του DNA ευθύνονται για, μεταξύ άλλων, την εξωτερική εμφάνιση ενός οργανισμού, κάποιες ιδιαίτερες δεξιότητες που έχουν κάποιοι και για γενετικές παθήσεις.
Υπάρχουν κληρονομικές ασθένειες όπου ευθύνεται 100% κάποιο λάθος στο DNA και άλλες παθήσεις που ευθύνεται εν μέρει το περιβάλλον όπου ζει ο οργανισμός και εν μέρει το DNA.
Πρόκειται για τη χημική ουσία δεσοξυριβονουκλεϊκό οξύ (DNA), που βρίσκεται μέσα στα 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων κάθε κυττάρου. Το DNA περιέχει ολόκληρο το γενετικό αποτύπωμα των έμβιων όντων. Ταυτόχρονα μπορεί όχι μόνο να μεταφέρει πληροφορίες, αλλά και να τις αντιγράφει, επιτρέποντας τη μεταβίβασή τους από κύτταρο σε κύτταρο.
Το DNA έχει τη μορφή δύο κλώνων, σαν ελικοειδής σκάλα (η διπλή έλικα του DNA), όπου τα «σκαλοπάτια» της είναι ζεύγη βάσεων. Η αλληλουχία των ζευγών βάσεων αποτελεί τον γενετικό κώδικα. Οι βάσεις είναι τέσσερις: αδενίνη (Α), θυμίνη (Τ), κυτοσίνη (C) και γουανίνη (G). Η αδενίνη συνδυάζεται πάντα με τη θυμίνη και η κυτοσίνη με τη γουνίνη. Αυτά τα τέσσερα ζεύγη (ΑΤ, ΤΑ, CG, GC) αποτελούν τα «γράμματα» του κώδικα του DNA.
Και τα γονίδια; Γονίδιο είναι εκείνο το τμήμα του DNA που δίνει τη «συνταγή» για την παραγωγή πρωτεϊνών. Ενα μόριο DNA μπορεί να περιέχει εντολές για χιλιάδες διαφορετικές πρωτεΐνες. Το κάθε γονίδιο συμβάλλει στη δημιουργία πάρα πολλών πρωτεϊνών. Τα γονίδια αν και αποτελούν λιγότερο από το 2% του συνολικού DNA περιέχουν κρίσιμες πληροφορίες για τη συγκρότηση των πρωτεϊνών.
Τι ρόλο παίζουν οι πρωτεΐνες;
Οι πρωτεΐνες είναι οι κύριες δομικές ουσίες του σώματος. Αποτελούν τα δομικά συστατικά του δέρματος, των μυών, των οστών (μαζί με ανόργανα άλατα) και πολλών άλλων ανατομικών μορίων.
Οι πρωτεΐνες επίσης σχηματίζουν τα ένζυμα, τους οργανικούς καταλύτες που ρυθμίζουν τις χημικές αντιδράσεις του σώματος. Αποτελούνται από μονάδες που ονομάζονται αμινοξέα. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 250.000 πρωτεΐνες στον άνθρωπο.