Του Δρ. Ανδρέα Ν. Μασούρα
«Ο Οδυσσέας Ελύτης θεωρητικοποίησε τον ίδιο τον πολιτισμό. Μέσα από το έργο του ανέδειξε και κατηγοριοποίησε τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν τον πολιτισμό μας σε σχέση με τους «άλλους». Δηλαδή θεωρητικοποίησε το αξιακό μας είναι».
Οι εντεινόμενες εισοδηματικές ανισότητες είναι ένα από τα κύρια πλήγματα της οικονομίας εκείνης η οποία ως παραδοσιακή καπιταλιστική δεν ενδιαφέρεται για την ποιότητα της καθημερινότητάς μας αλλά εξυπηρετεί μόνο την διόγκωση της κερδοσκοπικής δραστηριότητας προς όφελος λίγων και συγκεκριμένων.
Μια τέτοια οικονομική αντίληψη των πραγμάτων έχει άμεσες επιπτώσεις πάνω στην ίδια την κοινωνία μέσα από συγκεκριμένες αρνητικές – για τον άνθρωπο – αποτυπώσεις. Για παράδειγμα, η αύξηση του κοινωνικού / καθημερινού κόστους σε συνάρτηση, μάλιστα, με την άνοδο της παραγωγικότητας. Σε ένα υγιές οικονομικό μοντέλο θα ανέμενε κανείς να υπήρχε πλήρης συνταύτιση της αύξησης της παραγωγικότητας με την αύξηση και βελτίωση της ευημερίας των ανθρώπων. Δυστυχώς, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Το βλέπουμε και το μετράμε στην πράξη αν κοστολογήσουμε, για παράδειγμα, το «καλάθι της νοικοκυράς».
Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεί η συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας. Αυτό που θα ήταν πιο λογικό είναι ότι σε μια οικονομία όπου υπάρχει αύξηση παραγωγικών πόρων, θα βελτιωνόταν σημαντικά και η ποιότητα του κράτους πρόνοιας. Δυστυχώς, όχι μόνο συμβαίνει το αντίθετο, αλλά πλέον φαντάζει ως ένα μακρινό όνειρο. Που είναι για παράδειγμα η δωρεάν πρόσβαση του πολίτη στην υγεία;
Βέβαια, αυτά είναι μόνο ορισμένα παραδείγματα για να αντιληφθεί κανείς το μέτρο της ανισότητας σε κοινωνίες σαν και την δική μας. Ανισότητα, η οποία αποτυπώνεται στην κορυφή της με τους υψηλούς δείκτες της ανεργίας.
Και είναι ακριβώς σε αυτό το σημείο που εισέρχεται στην συζήτηση ο ρόλος του αξιακού μας συστήματος: Η ενδυνάμωση των ιδεών και αξιών εκείνων που θα ενισχύσουν και θα αναδομήσουν τους ήδη σάπιους θεσμούς και θα κτίσουν ένα δημοκρατικό μοντέλο διαχείρισης, ικανό να διαμοιράζει αναλογικά ισότιμα τους παραγωγικούς πόρους και να οδηγήσει έτσι την οικονομία – από οικονομία για λίγους – σε οικονομία της ίδιας της κοινωνίας. Χωρίς ανισότητες και χωρίς φτώχεια.
Η αξιοποίηση του αξιακού μας «είναι» αποτελεί βασική προϋπόθεση για να εκδημοκρατίσουμε τόσο τις οικονομικές, όσο και τις πολιτικές δομές του τόπου μας.
*Ακαδημαϊκός. Τμήμα Οικονομικών και Διοίκησης Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου.