Ένα νέο διεθνές πρότυπο για την καταπολέμηση της Δωροδοκίας έρχεται να βοηθήσει τους Οργανισμούς, τις Επιχειρήσεις αλλά και τις Κυβερνήσεις
του Διαμαντή Ζαφειριάδη*
Η δωροδοκία είναι μια παράνομη πράξη προσφοράς ή αποδοχής πάσης φύσεως ωφελημάτων οποιασδήποτε αξίας με σκοπό την επιρροή αποφάσεων ή ενεργειών κάποιου υπαλλήλου ή άλλου προσώπου σε θέση ευθύνης. Η δωροδοκία προκαλεί σοβαρές ηθικές, οικονομικές και πολιτικές αναταράξεις, υπονομεύει την καλή διακυβέρνηση, εμποδίζει την ανάπτυξη και στρεβλώνει τον ανταγωνισμό. Διαβρώνει τη δικαιοσύνη, υπονομεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και αποτελεί εμπόδιο στην ανακούφιση της φτώχιας. Αυξάνει το κόστος της εκτέλεσης εργασιών, αυξάνει το κόστος των προσφερόμενων αγαθών και υπηρεσιών, εξανεμίζει την εμπιστοσύνη απέναντι στις επιχειρήσεις και παρεμποδίζει τη δίκαιη και αποδοτική λειτουργία της αγοράς.
Παρά τις εθνικές και διεθνείς προσπάθειες για την καταπολέμησή της, εξακολουθεί να είναι ευρέως διαδεδομένη. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι πάνω από 1 τρισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο δαπανούνται σε δωροδοκίες, με καταστροφικές συνέπειες όπως η αναταραχή της πολιτικής σταθερότητας, με συνέπεια την αύξηση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων και της παγκόσμιας φτώχειας.
Τα τελευταία χρόνια, η δωροδοκία βρίσκεται ψηλά στην πολιτική ατζέντα των σοβαρών προβλημάτων των διαφόρων κυβερνήσεων ενώ έχουν γίνει πολυάριθμες προσπάθειες να αντιμετωπιστείμέσω εθνικών νομοθεσιών, καθώς και διεθνών συμφωνιών, όπως η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πωςμπορούν να γίνουν ακόμα περισσότερα προς αυτή την κατεύθυνση. Η αλλαγή νοοτροπίας εντός των οργανισμών μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην καταπολέμηση της δωροδοκίας και στην ενίσχυση των εθνικών και διεθνών μέτρων.
Τι είναι ένα σύστημα διαχείρισης καταπολέμησης της δωροδοκίας
Το ISO 37001, είναι ένα διεθνές πρότυπο που θέτει τις απαιτήσεις για έναν Οργανισμό να αναπτύξει ένα Συστήμα Διαχείρισης της καταπολέμησης της Δωροδοκίας με σκοπόνα καλλιεργήσει μία κουλτούρα εντός τουοργανισμού για την καταπολέμηση της δωροδοκίας και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων, τα οποία με τη σειρά τους θα αυξήσουν την πιθανότητα εντοπισμού της δωροδοκίας και τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης εξαρχής.Συγκεκριμένα, το Σύστημα Διαχείρισης καταπολέμησης της Δωροδοκίας μπορεί να καθοδηγήσει έναν Οργανισμό να δημιουργήσει, να εφαρμόσει και να διατηρήσει ένα σύστημα το οποίο θα εντοπίζει και θα αποτρέπει κινδύνους δωροδοκίας εντός του οργανισμού και θα ενισχύει τους υφιστάμενους ελέγχους καταπολέμησης της δωροδοκίας που εφαρμόζονται ήδη στη λειτουργία του Οργανισμού.Το σύστημα μπορεί να εφαρμοστεί από μόνο τουσε υφιστάμενες διαδικασίες και ελέγχους που προϋπάρχουν στην εταιρεία, ή να διασυνδεθεί με τα υπόλοιπα συστήμα διαχείρισης (π.χ ISO 9001, ISO 14001, ISO 27001) που μπορεί να εφαρμόζει ο οργανισμός.
Τι απαιτεί το πρότυπο
Ο Οργανισμός θα πρέπει να εφαρμόσει μια σειρά από κατάλληλα μέτρα και ελέγχους, με σκοπό την πρόληψη, την ανίχνευση και την αντιμετώπιση της δωροδοκίας. Οι κύριες απαιτήσεις συμπεριλαμβάνουν την υιοθέτηση πολιτικής κατά της δωροδοκίας, τη δέσμευση της διοίκησης για εφαρμογή του προτύπου, τα μέτρα ελέγχου και εκπαίδευσης του προσωπικού, την εκτίμηση κινδύνων, την αξιολόγηση της εφαρμογής σχετικών νομοθεσιών κατά την εκτέλεση έργων ή κατά τη συνεργασία με επιχειρηματικούςσυνεργάτες. Επίσης ο οργανισμόςθα πρέπει να εισάγει μέτρα ελέγχου κατά τις οικονομικές, εμπορικέςδραστηριότητες αλλά και κατά τη σύναψη συμβολαίων ώστε να διασφαλίζεται η αποφυγή της δωροδοκίας. Τέλος θα πρέπει να εφαρμόσει διαδικασία για την διερεύνηση περιστατικών δωροδοκίας αλλά και τις διορθωτικές και βελτιωτικές ενέργειες που πρέπει να εφαρμόσει.
Τα οφέλη που προσφέρει
Ένα Σύστημα Διαχείρισης κατά της Δωροδοκίας βοηθά έναν Οργανισμό να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει έγκαιρατους κινδύνους δωροδοκίας. Τον καθιστά πιο αξιόπιστο με αποτέλεσμα να υπογράφει ευκολότερα συμφωνίες με άλλους οργανισμούς. Αυξάνει την ικανότητά του Οργανισμού να ανιχνεύει κάποια απάτη και να βελτιώνει τις οικονομικές του επιδόσεις με το να αρνείται να πληρώσει δωροδοκίες, να μην χρειάζεται να πληρώσει πρόστιμα και να εφαρμόζει αποτελεσματικούς μηχανισμούς για την παρακολούθηση των συναλλαγών. Επίσης βελτιώνει την απόδοση των εργαζομένων, προωθώντας την νοοτροπία καταπολέμησης της δωροδοκίας. Ένα σημαντικό όφελος είναι ηαποφυγή δυσφήμισης που μπορεί να προκληθεί από τη συμμετοχή του Οργανισμού σε κάποια δωροδοκία και έτσι να συμβάλλει στην διατήρηση της καλής του φήμης. Τέλος αυξάνει τη διεθνή αναγνώριση με την επίδειξη της συμμόρφωσης του με τα διεθνή πρότυπα και τη νομοθεσία.
Ποιος μπορεί να εφαρμόσει το ISO 37001
Οι απαιτήσεις του ISO 37001 είναι γενικού χαρακτήρα και διαμορφωμένες έτσι ώστε να εφαρμόζονται σε οποιοδήποτε Οργανισμό (ή κάποια τμήματα ενός οργανισμού), ανεξάρτητα από το είδος, το μέγεθος και τη φύση της δραστηριότητας και μπορεί να ανήκουν στο δημόσιο, ή ιδιωτικό τομέα και σε μη κερδοσκοπικούς Οργανισμούς. Επίσης συμπεριλαμβάνει κρατικές επιχειρήσεις, μεγάλες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις καθώς και μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Τι γίνεται με την πιστοποίηση
Μετά την ανάπτυξη και εφαρμογή στον Οργανισμόενός Συστήματος διαχείρισης για την καταπολέμηση της Δωροδοκίαςακολουθεί η φάση της πιστοποίησης του συστήματοςβάση του πρότυπου ISO 37001:2016. Η πιστοποίηση ενός Συστήματος Διαχείρισης πραγματοποιείται από Φορείς Πιστοποίησης (Certification Bodies).
Η πιστοποίηση ενός Οργανισμού είναι ένας τρόπος διαβεβαίωσης ότι ο πιστοποιημένος οργανισμός έχει εφαρμόσει ένα σύστημα για τη καταπολέμηση της δωροδοκίας με βάση το πρότυπο ISO 37001:2016. Θα πρέπει να σημειωθεί πως η πιστοποίηση δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα υπάρξει δωροδοκία στον οργανισμό, αλλά έχει ως στόχο να εφαρμοστούν αποτελεσματικά μέτρα τα οποία να μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο δωροδοκίας και την αντιμετώπιση της εάν αυτή συμβεί.
Το ISO 37001, αναπτύχθηκε από τη Διεθνή Τεχνική Επιτροπή Τυποποίησης ISO/PC 278 «Anti-bribery management systems» και δημοσιεύτηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016. Ο Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης (CYS) ο οποίος είναι ο αρμόδιος φορέας για την υιοθέτηση και εφαρμογή των Ευρωπαϊκών και Διεθνών Προτύπων στην Κύπρο παρακολουθεί στενά το εν λόγω θέμα και θα ενημερώνει όλους τους ενδιαφερόμενους για οποιεσδήποτε εξελίξεις.
*Λειτουργός Τυποποίησης του
Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS)