Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα αποτελεί κρίσιμη επιδίωξη στην σύγχρονη εποχή. Η χρήση και εφαρμογή της τεχνολογίας blockchain στις αγορές άνθρακα προσφέρει σημαντική προοπτική για την επίτευξη της ανάγκης για πραγματική βιωσιμότητα. Το blockchain συνιστά τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (distributed ledger technology) και δημιουργεί ουσιαστικές συνθήκες για αποτελεσματικότητα και διαφάνεια στα συστήματα συναλλαγής άνθρακα. Με την αξιοποίηση της τεχνολογίας blockchain, εκτιμάται μείωση του κόστους συναλλαγών κατά περίπου 30%, αύξηση της αποτελεσματικότητας της αγοράς και ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών.
Aρκετές πρωτοβουλίες παγκοσμίως εξετάζουν τη χρήση τεχνολογιών blockchain στις αγορές άνθρακα. Για παράδειγμα, η Κοινοπραξία Αλυσίδας Κλίματος (Climate Chain Coalition – CCC), μια πλατφόρμα βασισμένη σε blockchain, ιδρύθηκε το 2017 από το Γραφείο της Συνθήκης-Πλαισίου των “Ηνωμένων Εθνών της Σύμβασης του Κλίματος (UNFCCC)”, σε συνεργασία με αρκετούς οργανισμούς με σκοπό την χρήση blockchain και άλλων τεχνολογιών κατανεμημένου καθολικού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των εδραίωση μιας οικονομίας φιλικής προς το κλίμα, με επίκεντρο την βιωσιμότητα.
Σε αντίστοιχη κατεύθυνση, το 2019, η Παγκόσμια Τράπεζα ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα με το όνομα Climate Warehouse . Το πρόγραμμα στοχεύει να συμβάλει στην ακεραιότητα, τη διαφάνεια και την αξιοπιστία διεθνώς μεταφερόμενων αποτελεσμάτων μείωσης (ITMOs), σύμφωνα με το άρθρο 6.2 της Συμφωνίας του Παρισιού. Το πρόγραμμα καταγράφει τις λεπτομέρειες κάθε συναλλαγής άνθρακα, συμπεριλαμβανομένων του πωλητή, του αγοραστή και της τιμής των πιστώσεων, και χρησιμοποιεί έξυπνα συμβόλαια για να αυτοματοποιήσει τη διαδικασία εκκαθάρισης και πληρωμής, μειώνοντας το κόστος συναλλαγών και αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα.
Τα έξυπνα συμβόλαια αποτελούν προγράμματα κώδικα που εκτελούνται αυτόματα με την πλήρωση ή τέλεση συγκεκριμένων προκαθορισμένων όρων ή κριτηρίων. Μέσω της χρήσης έξυπνων συμβολαίων, οι συναλλαγές αναφορικά με τα πιστοποιητικά άνθρακα μεταξύ αγοραστών και πωλητών μπορεί να πραγματοποιηθούν αυτόματα μέσω ενός κώδικα υπολογιστή μόλις πληρούνται τα προκαθορισμένα κριτήρια χωρίς την ανάγκη για ενδιάμεσο μεσολαβητή. Τα έξυπνα συμβόλαια λαμβάνουν την πληρωμή των τελών αερίου από τον χρήστη και αυτοεκτελούνται για να μεταδώσουν τη συναλλαγή σε όλους τους σχετικούς κόμβους του δικτύου, κάπως σαν ένα αυτόματο μηχάνημα πώλησης προϊόντων (vending machines).
Mέσα σε ένα σύστημα blockchain, οι συναλλαγές μεταξύ χρηστών είναι αναγνωρίσιμες ως ανταλλαγές δεδομένων, των οποίων οι βασικές μονάδες αναπαριστώνται από κρυπτογραφημένες μάρκες (cryptographic tokens).
Σε τεχνικούς όρους, αυτές οι μάρκες ή tokens, είναι απλά καταχωρίσεις σε μια βάση δεδομένων και μπορούν να κυκλοφορούν μόνο εντός του blockchain, λειτουργώντας ως μέσο ανταλλαγής πληροφοριών. Η δομή και οι λειτουργίες που σχετίζονται με τα tokens περιέχονται στο λογισμικό πρωτόκολλο, το οποίο διέπει τους κανόνες που κωδικοποιούνται σε έξυπνα συμβόλαια για τη δημιουργία και τη μεταφορά των tokens, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο τα tokens προγραμματιζόμενες μονάδες.
Παρά την τεράστια προοπτική της τεχνολογίας blockchain, η επιτυχία της εφαρμογής της στις αγορές άνθρακα εξαρτάται από τη δημιουργία διεθνών προτύπων για την λειτουργία των πρωτοκόλλων. Τα πρότυπα πρέπει να καλύπτουν διάφορες πτυχές λειτουργίας συμπεριλαμβανομένων μορφών δεδομένων, διαλειτουργικότητας, μεθοδολογιών επαλήθευσης και διακυβέρνησης. Χωρίς την υποστήριξη των προτύπων, η δυναμική και προοπτική της τεχνολογίας blockchain στον επανασχεδιασμό και μετασχηματισμό των αγορών άνθρακα, μάλλον θα περιοριζόταν σε διασπασμένα και ασύμβατα συστήματα και βάσεις δεδομένων.
Η χρήση της τεχνολογίας blockchain σε συνδυασμό με τη θέσπιση προτύπων αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς ανθρακικών πιστοποιητικών, ενισχύοντας τη διαφάνεια, την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη στις συναλλαγές που αφορούν τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Σε εξέλιξη, βρίσκονται ήδη πολλές πρωτοβουλίες για τη δημιουργία προτύπων blockchain για τις αγορές άνθρακα. Η Διεθνής Επιτροπή Τυποποίησης ΙSO TC 307 ‘’Blockchain and Distributed Ledger technologies’’ εργάζεται ενεργά για τη δημιουργία διεθνών προτύπων τα οποία θα καθορίσουν τα πρωτοκόλλα αλλά και την ταξινόμηση των έξυπνων συμβολαίων με ενεργή συμμετοχή της Κύπρου στη εκπόνηση αυτών των προτύπων μέσω της Εθνικού Αντιπροσώπου Χριστιάνας Αριστείδου και η οποία ηγείται του έργου αυτού εκ μέρους της επιτροπής. Σε μια άλλη πρωτοβουλία η Διεθνής ‘Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ΙTU) μέσω της τεχνικής επιτροπής ‘’Focus Group on Distribute Ledger Technologies’’ εκπονεί πρότυπα σχετικά με τη διαχείριση και μεταφορά δεδομένων και ενέργειας για δίκτυα μεταφοράς ενέργειας και τον τρόπο με τον οποίο το blockchain μπορεί να επιδράσει καταλυτικά στη λειτουργεία των δικτύων ενέργειας ( smart grids). Επίσης η τεχνική επιτροπή τυποποίησης “ETSI TC Permissioned Distribute Ledgers ‘’ έχει εκπονήσει πρότυπα όσο αφορά την αρχιτεκτονική και την ασφάλεια των έξυπνων συμβολαίων αλλά και τη χρήση του blockchain σε πλατφόρμες (Ιnternet of Things) κάτι που θα συμβάλει στις αγορές άνθρακα αλλά και τη νέα ψηφιακής βιομηχανίας.
Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τα πρότυπα ή επιτροπές στον τομέα των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) επικοινωνήστε με τα γραφεία του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS) στο τηλέφωνο 22411411 ή και στο cystandards@cys.org.cy .
Ο Ιωσήφ Καρής εργάζεται στον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης(CYS) ως Λειτουργός Τυποποίησης στον τομέα της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών.