Η πανδημία της τηλεργασίας και τα δικαιώματα των εργαζομένων
του Γιώργου Γεωργίου*
Η πανδημία του Covid-19 και η ανακήρυξη «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» αποτέλεσε μια χρυσή ευκαιρία για όσους επιδίωκαν, εδώ και χρόνια, πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, με μείωση του κόστους της εργασίας και καθιέρωση νέων ευέλικτων μορφών εργασίας, όπως η τηλεργασία,. Ως ΑΚΕΛ, μαζί με την ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς, ανέκαθεν προειδοποιούσαμε για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τις εν λόγω πολιτικές και, δυστυχώς, επιβεβαιωθήκαμε.
Παρόλο που η τηλεργασία παρουσιάστηκε ως «αναγκαίο μέτρο προστασίας» των εργαζομένων από τον κορωνοϊό, χιλιάδες τηλεργαζόμενοι, τον τελευταίο χρόνο, υπέστησαν με ιδιαίτερα βίαιο και δραματικό τρόπο τις επιπτώσεις της. Αρχικά, η εργοδοσία άδραξε την ευκαιρία να εκτοξεύσει την εντατικοποίηση της εργασίας, με επέκταση του ωραρίου και των εργάσιμων ημερών, κατάργηση της πληρωμής των υπερωριών και μείωση των απουσιών, λόγω ασθένειας ή άλλων εξωγενών παραγόντων.
Έπειτα, η συντήρηση των εγκαταστάσεων και διάφορα λειτουργικά έξοδα του εργοδότη μετακύλησαν στις πλάτες των εργαζομένων. Πέραν όμως, του οικονομικού κόστους, εξίσου οδυνηρές ήταν οι συνέπειες της τηλεργασίας στην υγεία των εργαζομένων, σωματική και ψυχική.
Οι γυναίκες, δε, υπέστησαν ένα επιπλέον βάρος, καθώς κλήθηκαν να συνδυάσουν την τηλεργασία με άλλες δραστηριότητες που, ελέω πατριαρχίας, θεωρούνται δική τους υποχρέωση. Έτσι οξύνθηκε, ακόμη περισσότερο, η εκμετάλλευση των γυναικών και η ανισότητα των φύλων.
Ιδιαίτερα επικίνδυνο, όμως, είναι και το φαινόμενο της αποξένωσης των εργαζομένων. Η τηλεργασία επηρεάζει τον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας, βάζοντας εμπόδια στην κοινωνική συμμετοχή και, κατ’ επέκταση, στη συνδικαλιστική οργάνωση του εργαζομένου.
Με ψήφισμα που υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο στις 21 Ιανουαρίου, καλεί την Κομισιόν να καταθέσει νομοθετική πρόταση, η οποία να διασφαλίζει στους τηλεργαζομένους το δικαίωμα στην “αποσύνδεση”, δηλαδή το δικαίωμα να απενεργοποιούν όλα τα συνδεόμενα με την εργασία εργαλεία και να μην αποκρίνονται σε αιτήματα των εργοδοτών εκτός του χρόνου εργασίας, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος δυσμενών συνεπειών, π.χ απόλυσης ή άλλων αντιποίνων.
Ωστόσο, δυστυχώς, οι μεγάλες πολιτικές ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου, μεταξύ των οποίων το ΕΛΚ και οι Σοσιαλδημοκράτες, έγιναν φερέφωνα των εργοδοτών, για ακόμη μια φορά, και ενσωμάτωσαν στο κείμενο τροπολογία, η οποία παγώνει για τρία έτη την προτεινόμενη εφαρμογή του δικαιώματος στην “αποσύνδεση”, αφήνοντας έτσι χωρίς κανόνες την τηλεργασία.
Δεν παρατάμε, όμως, τον αγώνα. Μαζί με την ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς, συνεχίζουμε να παλεύουμε, μέχρις ότου διασφαλιστεί νομοθετικά το δικαίωμα της “αποσύνδεσης” για όλους τους εργαζομένους. Ωστόσο, το δικαίωμα στην “αποσύνδεση” δεν αποτελεί πανάκεια για το πολυπαραγοντικό ζήτημα της τηλεργασίας. Ο καπιταλισμός και οι φιλελεύθερες πολιτικές του μεταλλάσσονται με ταχύτητα… ιού, με μόνιμο στόχο την κερδοσκοπία εις βάρος των εργαζομένων. Γι’ αυτό θέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις, ώστε να επιλυθούν όλα τα προβλήματα που επιφέρει η τηλεργασία, λαμβάνοντας υπόψη τις ευρύτερες κοινωνικές πολιτικές και τα κενά στη νομοθεσία που καθιστούν τον εργαζόμενο έρμαιο της ασυδοσίας των εργοδοτών.
Μεταξύ άλλων, ζητάμε να ενισχυθεί η νομοθεσία και οι έλεγχοι ώστε οι επιχειρήσεις να υλοποιούν, στο πλαίσιο της τηλεργασίας, όλες τις υποχρεώσεις τους π.χ. για εξασφάλιση των όρων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων, οικονομική κάλυψη των λειτουργικών εξόδων και σεβασμό του προσωπικού χρόνου των εργαζομένων. Τονίζουμε πως πρέπει να ενισχυθεί ουσιαστικά το κοινωνικό κράτος, ώστε να επιτευχθεί πραγματικά εξισορρόπηση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Επίσης, υπογραμμίζουμε πως πρέπει, επιτέλους, να πάψει η προχειρότητα των κυβερνώντων, η οποία δημιούργησε μια τραγική κατάσταση στην τηλεκπαίδευση, φέρνοντας εκπαιδευτικούς και μαθητές αντιμέτωπους με ανυπέρβλητα προβλήματα.
Ως ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της νέας ψηφιακής εποχής, εντείνουμε τον αγώνα για ισχυροποίηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, κατάργηση της ευέλικτης εργασίας, και διασφάλιση σταθερού ημερήσιου εργάσιμου χρόνου με λιγότερες ώρες δουλειάς, αξιοποιώντας τις σύγχρονες επιστημονικές δυνατότητες και την τεχνολογική επανάσταση.
Συνεχίζουμε τη μάχη, από κάθε μετερίζι αγώνα, μέσα και έξω από τα Κοινοβούλια, για διασφάλιση ποιοτικών θέσεων εργασίας, με ενισχυμένα εργασιακά δικαιώματα. Το χρωστάμε σ’ αυτούς που έδωσαν το αίμα τους, διεκδικώντας το οχτάωρο και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Έχουμε χρέος έναντι της νέας γενειάς.
*Ευρωβουλευτή ΑΚΕΛ