Εορτολόγιο: 8 Ιουλίου η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου Προκοπίου του Μεγαλομάρτυρα. Μεγάλη γιορτή της ορθοδοξίας σήμερα.
Βίος του Αγίου:
Ο Άγιος Προκόπιος, έζησε και μεγάλωσε στην Ιερουσαλήμ τα χρόνια που αυτοκράτορας των Ρωμαίων ήταν ο Διοκλητιανός (290 μ.Χ.).
Στην εποχή του Διοκλητιανού στην Αντιόχεια ζούσε μια πλούσια χήρα ευγενικής καταγωγής, η Θεοδοσία. Ο άνδρας της, που ήταν χριστιανός και ονομαζόταν Χριστόφορος, πέθανε αφήνοντας της ένα γιό τον Νεανία.
Ενώ ο αυτοκράτορας ήταν στη Αντιόχεια, επιστρέφοντας από την Αίγυπτο, η Θεοδοσία, καθώς ήταν από τις πρώτες αρχόντισσες της πόλης, επισκέφθηκε τον αυτοκράτορα και του ζήτησε να τιμήσει τον γιο της μ’ ένα υψηλό αξίωμα. Κι ο αυτοκράτορας τον διόρισε Δούκα σε όλη την Αλεξάνδρεια.
Ο Νεανίας αναχώρησε για την Αλεξάνδρεια, έχοντας λάβει από τον Διοκλητιανό τη διαταγή να βασανίζει ανελέητα όσους χριστιανούς αρνούνται να προσκυνήσουν τα είδωλα.
Κατά τη διάρκεια της πορείας από την Αντιόχεια στην Αλεξάνδρεια τα άλογα κινδύνευσαν να ψοφήσουν από την αφόρητη ζέστη και τη δίψα.
Γι΄ αυτό και αποφάσισαν να πεζοπορούν τη νύχτα. Όταν έφτασαν στην Απάμεια της Συρίας, έμειναν ώσπου νύχτωσε και μετά συνέχισαν την πορεία τους.
Την τρίτη ώρα της νύχτας, ένας ισχυρός σεισμός τράνταξε τη γη και ταυτόχρονα ένας φοβερός κεραυνός έσκισε τον ουρανό.
Μέσα από το φως της αστραπής ακούστηκε μια δυνατή φωνή που έλεγε: «Νεανία, που πας; και ποιόν καταδιώκεις;»
Ο Νεανίας με απορία απάντησε στην άγνωστη φωνή: «O αυτοκράτορας με διόρισε Δούκα στην Αλεξάνδρεια, όπου και με αποστέλλει να θανατώσω όλους τους χριστιανούς».
Τότε εμφανίστηκε στον κατάμαυρο ουρανό ένας ολόλαμπρος Σταυρός, που έμοιαζε σαν από κρύσταλλο.
Mέσα από το άπλετο και υπερκόσμιο φως του Σταυρού ακούσθηκε μια φωνή που έλεγε: «Εγώ είμαι ο εσταυρωμένος Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού, αυτός που καταδιώκεις».
Η οπτασία του άφησε μιά ανείπωτη χαρά, μαζί με μιά αίσθηση ασφάλειας και προστασίας από το σημείο του Τιμίου Σταυρού που είδε.
Συνεχίζοντας την πορεία του ο Νεανίας έφτασε στη Σκυθόπολη, εκεί αναζήτησε τον καλύτερο χρυσοχόο, ο οποίος ονομαζόταν Μάρκος και του παρήγγειλε έναν Σταυρό, όπως τον είδε στη Θεία οπτασία.
Κλειδωμένος μέσα στο σπίτι του Νεανία κατασκεύαζε κρυφά το σταυρό. Όταν τον τελείωσε είδε ένα παρόδοξο θέαμα: πάνω στον Σταυρό εμφανίσθηκαν τρεις εικόνες με εβραϊκά γράμματα.
Στο πάνω μέρος έγραφε: «Εμμανουήλ». Στο δεξί μέρος φαινόταν ένας άγγελος με το όνομα «Μιχαήλ» και στο αριστερό φαινόταν ένας Άγγελος, με το όνομα «Γαβριήλ».
Ο χρυσοχόος προσπάθησε με επιμoνή να τις εξαλείψει, αλλά δεν τα κατάφερε. Όταν ο Νεανίας αντίκρισε τον Σταυρό τελειωμένο, χάρηκε πολύ και τον προσκύνησε.
Ρώτησε τον Μάρκο για τις εικόνες, τι σημαίνουν. Αυτός του απάντησε ότι δεν γνώριζε, γιατί δεν το κατασκεύασε ο ίδιος, αλλά τυπώθηκαν μόνες τους.
Ο Νεανίας τότε κατάλαβε ότι έγιναν με Θεία ενέργεια και γονατιστός τον προσκύνησε με πολλή ευλάβεια. Έδωσε στο χρυσοχόο πολλά χρήματα όπως υποσχέθηκε και τον ευχαρίστησε.
‘Υστερα αφού τύλιξε με πολύτιμη πορφύρα το σταυρό, αναχώρησε με τους στρατιώτες του για την Αλεξάνδρεια.
Όταν έμαθε η μητέρα του ότι έγινε χριστιανός, τον κατήγγειλε στον αυτοκράτορα. Εκείνος διέταξε τον έπαρχο της Καισάρειας της Παλαιστίνης Ουλκίωνα να τον ανακρίνει και να τον συνετίσει.
Τότε ο Άγιος συνελήφθη και υπέστη σκληρά βασανιστήρια. Ο κόσμος άρχισε να κλαίει, αλλά ο Νεανίας τους έλεγε: «Μην κλαίτε για μένα, γιατί μου παραστέκεται τώρα ο Κύριος και Θεός μου και ευφραίνομαι».
Όταν νύχτωσε, οδηγήθηκε στη φυλακή, όπου ο δεσμοφύλακας Τερέντιος, είχε κάποτε ευεργετηθεί απ’ αυτόν και ήταν φίλος του.
Τα μεσάνυχτα επισκέφθηκαν τον Νεανία Άγγελοι Κυρίου, και αμέσως λύθηκαν τα δεσμά του και των άλλων καταδίκων. Ο Νεανίας τους ρώτησε ποιοι είναι και στην απάντησή τους ότι είναι Άγγελοι του Θεού, ο Άγιος είπε:
«Εάν είστε Άγγελοι, κάμετε το σταυρό σας». Αυτοί υπάκουσαν και μετά τον ρώτησαν: «Γιατί δε μας πίστεψες;».
Ο ταπεινός Νεανίας απάντησε: «Στους τρεις Παίδες έστειλε ο Κύριος αγγέλους και τους δρόσιζαν, γιατί αυτοί ήταν ριγμένοι στη φωτιά.
Εγώ τι έκαμα ώστε να αξιωθώ τέτοιας θεϊκής παρηγοριάς;». Στη συνέχεια εμφανίσθηκε ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός και ένα υπερκόσμιο φως περιέλουσε τον Νεανία και τη φυλακή.
Άρρητη ευωδία και υπερκόσμια αγαλλίαση πλημμύρισε το νεαρό μάρτυρα. Άκουσε δε και φωνή να του λέει:
«Προκόπιος θα ονομάζεσαι στο εξής, γιατί θα προκόψεις στην αρετή και θα προσφέρεις ποίμνιο στον Πατέρα μου, λοιπόν, πολέμα γενναία». Ο ταπεινός δούλος του Θεού, έπεσε στα γόνατα και είπε: «Κύριε μου σε παρακαλώ, δυνάμωσε την ασθενική ψυχή μου.
Γιατί φοβούμαι μήπως δεν αντέξω τα βάσανα». Και ο πολυεύσπλαχνος Κύριος του είπε: «Μη φοβάσαι, γιατί εγώ είμαι κοντά σου». Ο Χριστός έβαλε στην καρδιά του ανδρεία, κι ο Άγιος, που μετονομάστηκε Προκόπιος, γέμισε από θάρρος και αγαλλίαση.
Στο μεταξύ οι πληγές του θεραπεύτηκαν και όταν ο Ουλκίωνας έστειλε άνθρωπο για να δει, εάν έχει πεθάνει, τότε ο δεσμοφύλακας Τερέντιος του διηγήθηκε όλα όσα θαυμαστά είχαν συμβεί τη νύχτα μέσα στη φυλακή. Τότε πρόσταξε να φέρουν τον Προκόπιο μπροστά του. Το πρόσωπο του Αγίου Προκοπίου έλαμπε σαν τον ήλιο.
Έπειτα τον οδήγησαν στον ναό των ειδώλων για να θυσιάσει στα είδωλα. Προσευχόμενος όμως ο Προκόπιος, συνέτριψε τα είδωλα και παραδόξως μεταβλήθηκαν σε νερό και χύθηκαν έξω από την πόρτα. Το θαύμα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να πιστέψουν πολλοί.
Ο Προκόπιος οδηγήθηκε και πάλι στη φυλακή, όπου δίδασκε τους στρατιώτες, τους δικαστές, τις γυναίκες κι όσους πίστεψαν στον Ιησού Χριστό, τους εμψύχωνε με τη χριστιανική διδασκαλία του, ώστε να μην δειλιάσουν μπροστά στα βασανιστήρια, αλλά με χαρά να υπομείνουν το μαρτύριο και έτσι να αξιωθούν της Βασιλείας των Ουρανών.
Ο ηγεμόνας διέταξε να υποβληθούν σε φρικτά βασανιστήρια. Ανάμεσα στο λαό που παρακολουθούσε το μαρτύριο των δούλων του Χριστού, βρισκόταν και η Θεοδοσία, η μητέρα του θείου Προκόπιου.
Βλέποντας την ακλόνητη πίστη τους στον Χριστό και την υπομονή, την καρτερία και τη γενναιότητα των μαρτύρων, αισθάνθηκε η καρδιά της να πλημμυρίζει από την παρουσία του Χριστού.
Και ξαφνικά «θείω ζήλω κινουμένη» ορμά στο μέσo του θεάτρου και χωρίς τίποτα να υπολογίσει, ούτε και αυτή την ζωή της, φώναξε δυνατά: «Και εγώ είμαι δούλη του Εσταυρωμένου Χριστού!»
Κατ’ εντολήν του ηγεμόνα οδηγήθηκε στη συνέχεια στη φυλακή μαζί με τις υπόλοιπες γυναίκες μάρτυρες.
Η μεταστροφή της Θεοδοσίας στον Χριστό χαροποίησε ιδιαίτερα τον Προκόπιο, ο οποίος την οδήγησε με τη βοήθεια του δεσμοφύλακα στον επίσκοπο Λεόντιο για να βαπτισθεί.
Το πρωί η Θεοδοσία οδηγήθηκε στον Ουλκίωνα, ο οποίος προσπάθησε να τη συνετίσει. Η σταθερή της όμως πίστη εξαγρίωσε τον ηγεμόνα, ο οποίος την υπέβαλε σε σκληρά βασανιστήρια.
Τη χτυπούσαν αλύπητα με ραβδισμούς και της κατέσχιζαν τις πλευρές με σιδερένια νύχια.
Μετά από λίγες ημέρες οδηγήθηκε ο Προκόπιος ενώπιον του ηγεμόνος και υποβλήθηκε σε νέα βασανιστήρια.
Ο Προκόπιος έμεινε ακλόνητος στην πίστη του και υπέμεινε καρτερικά. Στο μεταξύ ο ηγεμόνας από την κακία του και τον θυμό του για το ότι δεν μπορούσε να νικήσει το χριστιανικό φρόνημα του Προκοπίου, προσβλήθηκε από θανάσιμο πυρετό σε τέτοιο βαθμό, ώστε ξεψύχησε. Τη θέση του αποβιώσαντος Ουλκίωνα κατέλαβε ο Φλαβιανός, όμοια σκληρόκαρδος και βάναυσος .
Η ακλόνητη πίστη του Προκοπίου στον Σωτήρα και Λυτρωτή Χριστό προκάλεσε μια σειρά από νέα φρικτά βασανιστήρια.
Ο Άγιος συνέχισε να προσεύχεται στον Κύριο για να τον ενισχύσει μέχρι τέλους. Πολλοί ήταν οι φυλακισμένοι που εύρισκαν κοντά του την σωτηρία.
Τελος ο βάναυσος ηγεμόνας αποφάσισε να αποκεφαλισθεί ο πολύαθλος Προκόπιος έξω από την πόλη. Ο ένδοξος μεγαλομάρτυς του Χριστού προσευχήθηκε για τη σωτηρία όλων.
Ύστερα έκλινε τον αυχένα και του έκοψαν την μακαρία κεφαλή του στις 8 Ιουλίου, παίρνοντας από το στεφανοδότη Χριστό, το στεφάνι της ουράνιας δόξας και μακαριότητας.
Στο μυστήριο του Γάμου μνημονεύεται ο άγιος Προκόπιος γιατί είναι ταυτόσημος με την προκοπή, ως τρόπον τινά η ενσάρκωση της προκοπής και ευχή για προκοπή, καθώς κατά το συναξάριο του, το όνομα «Προκόπιος» του το΄δωσε ο Κύριος κατά την εμφάνιση Του σ’αυτόν κατά την διάρκεια του μαρτυρίου του.
Ο βίος, η μεταστροφή στην αληθινή πίστη, το μαρτύριο, το Απολυτίκιο και το Μεγαλυνάριο του Αγίου Προκοπίου του Μεγαλομάρτυρα, από τον Αρχιμανδρίτη της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου, Αθανάσιο Μισσό.