Ο διακεκριμένος χειρουργός οφθαλμίατρος Ιωάννης Μάλλιας αναλύει μία νέα θεραπευτική προσεγγίση για την αντιμετώπιση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ξηρού τύπου.
Η ωχρά κηλίδα αποτελεί ένα κύριο λειτουργικά ανατομικό μέρος του ματιού μας. Βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού, τον αμφιβληστροειδή και είναι υπεύθυνη για την κεντρική μας όραση. Η Ηλικακή Εκφύλιση της ωχράς είναι μία εκφυλιστική νόσος που προσβάλλει άτομα συνήθως άνω των 50 ετών. Η νόσος διαχωρίζεται σε δύο μορφές, την ξηρού τύπου ή μη-εξιδρωματική και την υγρού τύπου ή εξιδρωματική. Η ηλικιακή εκφύλιση μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή απώλεια όρασης και σε προχωρημένο στάδιο ο ασθενής παύει να βλέπει κεντρικά παρά μόνο περιφερικά.
Παράγοντες που επιβαρρύνουν την εξέλιξη της νόσου είναι το κάπνισμα, η έλλειψη άσκησης και η κακή ποιότητα διατροφής. Η πλέον σύγχρονη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της υγρού τύπου ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι η θεραπεία με ενδουαλοειδικές ενέσεις με αντι-VEGF (Lucentis, Eylea), με την οποία επιτυγχάνεται σταθεροποίηση αλλά και βελτίωση της κεντρικής όρασης. Η θεραπεία γίνεται αρχικά μια φορά το μήνα για τρεις μήνες και στη συνέχεια εξατομικεύεται.
Για την ξηρού τύπου εκφύλιση δεν υπάρχουν εγκεκριμένες θεραπείες μέχρι στιγμής εκτός από τα συμπληρώματα διατροφής ψευδαργύρου, λουτεϊνης και διάφορων άλλων βιταμινών. Ωστόσο μία νέα μελέτη των Hakan Kaymak και Hartmut Schwahn βρίσκεται υπό εξέλιξη για την θεραπευτική προσέγγιση της ξηρού τύπου εκφύλισης.
Η φωτοβιοδιαμόρφωση (PBM) είναι μία θεραπευτική προσέγγιση βασισμένη σε συγκεκριμένο μήκος φωτός το οποίο διεγείρει στοχευμένους ιστούς. Επιλεγμένα μήκη κύματος φωτός (λ=500-1000 nm) διαμορφώνουν την βιολογική λειτουργία των κυτταρικών στοιχείων μέσω άμεσων και έμμεσων επιδράσεων. Ο αμφιβληστροειδής είναι από τους πιο πολυσύνθετους ιστούς και αποτελείται απο κυτταρικά στοιχεία, τους φωτουποδοχείς. Η ενεργοποίηση της φωτοβιοδιαμόρφωσης των φωτουποδοχέων βελτιώνει την παραγωγή τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) ενώ παράλληλα ρυθίζει την παραγωγή χημικών μορίων όπως νιτρικού οξειδίου (NO). Με αυτόν τον τρόπο προκαλλούνται συνεχείς αλλαγές στην λειτουργία και την βιωσιμότητα των κυττάρων. Αυτές οι αλλαγές δρουν θεραπευτικά στα κυτταρικά στοιχεία.
Οι προκλινικές ενδείξεις υποστηρίζουν τη χρήση της φωτοβιοδιαμόρφωσης ως αποτελεσματική θεραπεία για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ξηρού τύπου. Βέβαια οι μελέτες είναι ακόμα πειραματικές όμως πολλά υποσχόμενες.
Το πιο σημαντικό είναι οι ασθενείς που πάσχουν από ηλικακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας να εξετάζονται συχνά και να τηρούν έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής. Αν η νόσος παραμεληθεί υπάρχει δυνητικά η πιθανότητα η ξηρού τύπου εκφύλιση να μεταπέσει σε υγρού. Για τον λόγο αυτό αλλά και για την ασφάλεια των ασθενών και την έγκαιρη διάγνωση της νόσου μπορούν και οι ασθενείς να αυτοεξετάζονται. Ένας εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος να εξεταστεί η όραση και πιθανό να ανιχνευτούν οι πρώτες διαταραχές που εμφανίζονται εξαιτίας της υγράς μορφής της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι ο πίνακας του Amsler.
Σε περίπτωση που κάποια περιοχή του πίνακα εμφανίζεται θολή ή με κενά, ή αν οι γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες, καμπυλωτές ή μπερδεμένες μεταξύ τους (όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα) θα πρέπει ο ασθενής να επισκεφθεί τον οφθαλμίατρό του επειγόντως.
Σε κάθε περίπτωση, ο πίνακας του Amsler δεν μπορεί να αντικαταστήσει την οφθαλμολογική επίσκεψη σε εξειδικευμένο οφθαλμίατρο για τη σωστή διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Ιωάννης Α. Μάλλιας,
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημíου Αθηνών,
ClinicalFellow της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης