Βιώσιμη κατανάλωση είναι η χρήση προϊόντων, ενέργειας και υπηρεσιών με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, να επιτυγχάνεται ανάπτυξη η οποία να ικανοποιεί τις ανάγκες των σημερινών γενεών χωρίς να υποβαθμίζει φυσικά τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους. Η κατανάλωση αναφέρεται όχι μόνο σε άτομα και νοικοκυριά, αλλά και σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και άλλους φορείς. Η βιώσιμη κατανάλωση σχετίζεται στενά με την αειφόρο παραγωγή και με τον βιώσιμο τρόπο ζωής. Για να ζουν οι άνθρωποι με βιώσιμο τρόπο, οι φυσικοί πόροι της Γης πρέπει να χρησιμοποιούνται με ρυθμό τέτοιο ώστε να μπορούν να ανανεώνονται.
Πρέπει να θέσουμε τέλος στην πρόωρη απαξίωση των προϊόντων, συμπεριλαμβάνοντάς τη στη μαύρη λίστα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και καθιστώντας τη διάρκεια των νομικών εγγυήσεων ανάλογη με την εκτιμώμενη διάρκεια ζωής τους.
Πρέπει να κατοχυρωθεί το εμπράγματο δικαίωμα στην επισκευή και να εγγυηθεί η παροχή σαφών και συνεκτικών πληροφοριών για την ανθεκτικότητα και την επισκευή των προϊόντων, με υποχρεωτική σήμανση. Τέλος, πρέπει να εκμεταλλευτούμε τις νέες τεχνολογίες για να επιταχύνουμε την καθιέρωση μιας κυκλικής οικονομίας,” δήλωσε ο Νταβίντ Κορμάντ (Verts/ALE, Γαλλία)
Γιατί είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε τη βιώσιμη κατανάλωση;
Η έκθεση σημειώνει ότι το 2019, η Ημέρα Εξάντλησης Φυσικών Αποθεμάτων της ΕΕ (δηλαδή η ημέρα την οποία τα φυσικά αποθέματα του πλανήτη θα εξαντλούνταν, αν όλες οι χώρες κατανάλωναν όπως η ΕΕ , σημαίνει ότι θα χρειαζόμασταν 2,8 πλανήτες σαν τη Γη.
Η έκθεση αναφέρει , ότι το τρέχον σύστημα της προσχεδιασμένης απαξίωσης, της έλλειψης πρόσβασης σε ανταλλακτικά και σε πληροφορίες σχετικά με τις εγγυήσεις και τις δυνατότητες επισκευής, ωθεί τον κόσμο να αγοράζει νέα αγαθά αντί να επισκευάζει τα ήδη υπάρχοντα. Περίπου το 59% των καταναλωτών δε γνωρίζει ότι η νόμιμη ελάχιστη διάρκεια εγγύησης στην ΕΕ είναι τα δύο έτη
Είναι σαφής η ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη του κόσμου για ένα πιο βιώσιμο τρόπο ζωής. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 77% των Ευρωπαίων προσπαθεί να επισκευάσει τα προϊόντα που έχει ήδη στη διάθεσή του πριν αγοράσει καινούργια, ενώ και η μελέτη της Επιτροπής για τη συμπεριφορά των καταναλωτών του 2018, αναφέρει ότι οι καταναλωτές είναι τρεις φορές πιο πιθανό να αγοράσουν ένα προϊόν εάν έχει χαρακτηριστεί ως ανθεκτικό και επισκευάσιμο.
Περίπου το 79% των πολιτών της ΕΕ θεωρεί ότι οι κατασκευαστές ψηφιακών συσκευών πρέπει να διευκολύνουν την επισκευή των συσκευών ή την αντικατάσταση μεμονωμένων ανταλλακτικών.
Βασικό σημείο της έκθεσης αποτελεί η έκκληση για τη θέσπιση ενός πραγματικού “δικαιώματος στην επισκευή”. Οι επισκευές πρέπει να είναι απλές και προσιτές. Να υπάρχει καλύτερη παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες όσον αφορά τις επισκευές, προώθηση των κατ’ οίκων επισκευών, υποστήριξη τοπικών και ανεξάρτητων επισκευαστών και παροχή εγγύησης για την κάλυψη του κόστους των επισκευών.
Να υπάρχει θέσπιση της νομοθεσίας περί υποχρεωτικής σήμανσης προϊόντων που υποδεικνύει την ανθεκτικότητα και δυνατότητα επισκευής τους. Επιβάλλεται να υπάρχει προώθηση μιας νοοτροπία επαναχρησιμοποίησης. Για να μπορέσουν οι καταναλωτές να εμπιστευτούν μεταχειρισμένα προϊόντα, χρειάζονται διαφάνεια και εγγυήσεις που πιστοποιούν την κατάσταση των προϊόντων. Επιδοκιμάζουν επιχειρηματικά μοντέλα που βασίζονται στην ενοικίαση, αλλά δηλώνουν ότι πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους.
Η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση αφορά την προώθηση πόρων και την αποδοτικότητα της ενέργειας, την προώθηση βιώσιμων υποδομών και παροχών πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες καθώς τις πράσινες και αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, στοχεύοντας έτσι σε μία πιο ποιοτική ζωή για όλους.
Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας για την προώθηση μιας βιώσιμης αγοράς, μέσω της δημιουργίας μιας κοινής βάσης δεδομένων και ενός διαβατηρίου προϊόντων που θα επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση των προϊόντων και των ανταλλακτικών τους κατά μήκος της αλυσίδας αξιών, την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, αλλά και την πιο αποτελεσματική εποπτεία της αγοράς.
Απαιτείται σωστή ανάλυση για να κριθεί εάν μια συγκεκριμένη τεχνολογία είναι φιλική προς το περιβάλλον καθόλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της, από το στάδιο της εξόρυξης πρώτων υλών και της επαναχρησιμοποίησης δευτερογενών πρώτων υλών, έως εκείνο της επεξεργασίας στο τέλος του κύκλου της ζωής της, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής, της μεταφοράς και της χρήσης της.
Να υπάρχει μια πιο υπεύθυνη διαφήμιση, ζητώντας, μεταξύ άλλων, τη θέσπιση κανόνων για την εξαγωγή προσωπικών δεδομένων για εξατομικευμένες διαφημίσεις και κανόνων για το λεγόμενο “greenwashing”, το οποίο δίνει την ψευδή εντύπωση ότι ένα προϊόν είναι πιο φιλικό για το περιβάλλον από ό,τι είναι στην πραγματικότητα
Η εφαρμογή της βοηθά στη συνολική επίτευξη των σχεδίων ανάπτυξης, μειώνοντας μελλοντικά το οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος, ενισχύοντας ταυτόχρονα τον οικονομικό ανταγωνισμό ενώ συμβάλλει στη μείωση της φτώχειας.
Η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση αποβλέπει στο «να παράγει περισσότερα και καλύτερα με όσο το δυνατόν λιγότερα», αυξάνοντας τα καθαρά κέρδη ευημερίας από τις οικονομικές δραστηριότητες μέσω της μείωσης της χρήσης πόρων, της υποβάθμισης και της μόλυνσης του κύκλου ζωής. Η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Εμπλέκει διάφορους φορείς συμπεριλαμβανομένων επιχειρήσεων, καταναλωτών, ερευνητών, επιστημόνων, καταστημάτων λιανικού εμπορίου, μέσων ενημέρωσης, υπηρεσιών που συνεργάζονται για την ανάπτυξη καθώς και εκείνους που είναι υπεύθυνοι για τη χάραξη της πολιτικής.
Απαιτεί επίσης μία συστημική προσέγγιση και συνεργασία μεταξύ παραγόντων που δραστηριοποιούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα από τον παραγωγό έως τον καταναλωτή. Προϋποθέτει την εμπλοκή των καταναλωτών μέσω ενημέρωσης και μόρφωσης τους σχετικά με τη βιώσιμη κατανάλωση και τον βιώσιμο τρόπο ζωής. Αυτό καθίσταται δυνατό παρέχοντας τους επαρκή πληροφόρηση μέσω προτύπων και συστημάτων επισήμανσης και προτρέποντάς τους να συμμετάσχουν σε βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις μεταξύ άλλων.
Η αλλαγή στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε γίνεται κάθε μέρα και πιο αναγκαία. Στο πλαίσιο λοιπόν μιας πιο υπεύθυνης κατανάλωσης μπορούμε όλοι να συμβάλουμε με μόνο πέντε απλά βήματα. Να γίνουμε όλοι πιο σωστοί και πιο υπεύθυνοι καταναλωτές.
- Χρησιμοποίησε φιλικά προς το περιβάλλον Μέσα Μεταφοράς
Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ρύπων στην ατμόσφαιρα προκαλείται από την υπερβολική κατανάλωση ενέργειας. Γιατί λοιπόν να μη χρησιμοποιήσεις το ποδήλατό σου για τη μετακίνησή σου στην πόλη; Εναλλακτικά, δοκίμασε τα e-scooters, τα ηλεκτρικά πατίνια που λειτουργούν με μπαταρία και έχουν φέρει την επανάσταση στην αστική μετακίνηση.
- Κάνε συνειδητές αγορές
Τι προϊόντα θα έρθουν στο τραπέζι σου αυτή την εβδομάδα; Αν θέλεις να γνωρίζεις από που προέρχονται και με ποιο τρόπο έχουν παραχθεί, έλα και κάνε τις αγορές σου από μια ανοιχτή αγορά που υποστηρίζει τη φιλική στο περιβάλλον γεωργία και παραγωγή και την πρόσβαση σε ποιοτική και κοινωνικά δίκαιη τροφή.
- Δώσε μια…”δεύτερη ευκαιρία” σε ένα ρούχο
Οι περισσότεροι από εμάς αγοράζουμε περισσότερα ρούχα από όσα χρειαζόμαστε. Σε καταστήματα second hand ειδών, θα βρεις ‘νέα’ ρούχα για να ανανεώσεις τη γκαρνταρόμπα σου, δίνοντας μια δεύτερη ευκαιρία σε ρούχα σου που πλέον δεν χρειάζεσαι και θα κατέληγαν στα σκουπίδια. Παράλληλα, θα δώσεις μια δεύτερη ευκαιρία απασχόλησης για ανθρώπους με ψυχοκοινωνικά προβλήματα στηρίζοντας τις θέσεις εργασίας τους. Μάθε να κάνεις μεταποίηση τα ρούχα σου.
- Ανακύκλωσε, επαναχρησιμοποίησε, επισκεύασε
Συχνά όταν χαλάει ένα αντικείμενο συνηθίζουμε να το πετάμε και να αγοράζουμε ένα νέο. Τα τελευταία χρόνια όμως σε όλον τον κόσμο, εξαπλώνεται η καλή πρακτική επισκευής και επαναχρησιμοποίησης των αντικειμένων, αντί να μετατρέπονται σε σκουπίδια. Ανακύκλωσε τις χαλασμένες ηλεκτρονικές σου συσκευές, επισκεύασε αυτές που είναι ακόμη λειτουργικές και βοήθησε ώστε να μειωθούν τα ηλεκτρονικά απόβλητα, η περιβαλλοντική ρύπανση και η υπερκατανάλωση.
- Μη σπαταλάς το νερό
Αν αφήσεις ανοιχτή τη βρύση για πέντε λεπτά, η σπατάλη νερού μπορεί να φτάσει και τα 20 λίτρα! Κλείσε, λοιπόν, τη βρύση του νερού όταν πλένεις τα δόντια σου, προτίμησε το σύντομο ντους αντί να γεμίσεις τη μπανιέρα σου και μην αμελείς τις διαρροές στα υδραυλικά του σπιτιού σου. Και φυσικά, μη σταματάς να ενημερώνεσαι για τρόπους ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων, όπως το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Hydrousa, μια πρωτοβουλία που στοχεύει στην ανάκτηση νερού, υλικών και ενέργειας από τα υγρά απόβλητα, καθώς και στην αύξηση των υδάτινων αποθεμάτων των περιοχών της Μεσογείου που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα λειψυδρίας.
Χριστοφή Χρίστα