Τη σημασία της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου για να επαναλειτουργήσει κανονικά η οικονομία της και να εισέλθει η χώρα σε τροχιά ανάπτυξης, τόνισε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) Βέρνερ Χόγιερ σε συνέντευξή του στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Χαρακτηρίζοντας την απόφαση του Γιούρογκρουπ για κούρεμα των καταθέσεων στην Κύπρο ως δύσκολη και επώδυνη, ο γερμανικής καταγωγής Πρόεδρος της ΕΤΕπ επεσήμανε την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι δεν θα χρειαστεί ξανά να υπάρξει κάτι παρόμοιο.
Ο κ. Χόγιερ, ξεκαθαρίζοντας πως δεν θέλει να παρουσιάσει μια ωραιοποιημένη κατάσταση στην Κύπρο, εξέφρασε την αισιοδοξία του για το μέλλον της οικονομίας, θέτοντας όμως ως προϋπόθεση την επιτυχή ολοκλήρωση της θαρραλέας, όπως την χαρακτήρισε, αναδιάρθρωσης της Τράπεζας Κύπρου και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα.
Κάλεσε, παράλληλα, το λαό να έχει υπομονή και επιμονή. Εξέφρασε την εκτίμησή του για τις προσπάθειες της Κυβέρνησης για διερεύνηση των αιτιών και υπευθύνων της δεινής οικονομικής κατάστασης, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι η προσοχή δεν πρέπει να παραμείνει στραμμένη στο παρελθόν, αλλά θα πρέπει να εστιαστεί στο μέλλον.
Στη συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, ο Βέρνερ Χόγιερ αναφέρθηκε στις επαφές του στην Κύπρο, χαρακτηρίζοντας τις εποικοδομητικές και σημειώνοντας πως οι ψηλές προσδοκίες που είχε έχουν ικανοποιηθεί. Μίλησε για τη συμφωνία δανειοδότησης που συνήψε η ΕΤΕπ με την Κύπρο, ύψους 100 εκ. ευρώ, τους πολύ ευνοϊκούς όρους που παρέχει η Τράπεζα λόγω της δύναμης που της δίνουν οι οικονομίες των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι η ΕΤΕπ δεν παρέχει χορηγίες αλλά δάνεια, και συνεπώς αναμένει την πλήρη εξόφλησή τους.
Ο κ. Χόγιερ αναφέρθηκε στο συνολικό ύψος της δανειοδότησης προς την Κύπρο από την ημέρα ένταξης της χώρας στην ΕΕ, το οποίο πλησιάζει τα 3 δις ευρώ, διαμηνύοντας ταυτόχρονα ότι η αποκατάσταση του τραπεζικού τομέα είναι σημαντική για την ΕΤΕπ καθώς οι συναλλαγές θα μπορούν γίνονται απευθείας με τις τράπεζες της χώρας. Έκανε, εξάλλου, αναφορά στους τομείς στους οποίους μπορούν να επενδυθούν τα χρήματα ώστε να ανακάμψει η οικονομία.
Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος έστειλε, επίσης, ισχυρό μήνυμα για το μέλλον της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της, λέγοντας ότι το κλειδί για να παραμείνει ανταγωνιστική σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον είναι η ενδυνάμωση της ιδέας και της ουσίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Χαρακτηριστικά, τόνισε ότι η λύση είναι «περισσότερη Ευρώπη, όχι λιγότερη».
Πώς αξιολογείτε το αποτέλεσμα των επαφών σας στην Κύπρο;
Είχαμε ψηλές προσδοκίες και έχω την αίσθηση ότι αυτές οι προσδοκίες έχουν ικανοποιηθεί. Οι συνομιλίες ήταν πάρα πολύ εποικοδομητικές και ουσιώδεις, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΤΕπ είναι αποφασισμένη να συνεχίσει και να επεκτείνει τις δραστηριότητες της στην Κύπρο, αυτό αποτελεί ξεκάθαρη δέσμευση της ΕΕ για βοήθεια, εκφραζόμενη μέσω της ΕΤΕπ.
Η ανάγκη είναι η μέγιστη και για αυτό υπογράψαμε μια πολύ σημαντική συμφωνία για επιπλέον 100 εκ. ευρώ, τα οποία έρχονται να προστεθούν στα 200 εκ. για το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ). Το ΕΣΠΑ έχει πλήρως διανεμηθεί και πήγε πολύ καλά και είμαι βέβαιος ότι η διάθεση των 100 εκατομμυρίων θα πάει εξίσου καλά.
Έτσι, (το δάνειο) πρόκειται να είναι μια σημαντική συμβολή για την αειφόρο ανάπτυξη, την ενέργεια, το ανθρώπινο κεφάλαιο, την καινοτομία και τους τομείς που είναι σημαντικοί για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας.
Είμαι πολύ χαρούμενος, καθώς και οι Αρχές εδώ θα έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν νέα πεδία δραστηριοτήτων, ενώ ιδιαίτερα ικανοποιημένος θα είμαι όταν η αναδιάρθρωση του τραπεζικού θα έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία, διότι θα ήταν ευχής έργο για εμάς να έχουμε τραπεζικούς εταίρους με τους οποίους θα μπορούμε να συναλλασσόμαστε άμεσα.
Με βάση τις επαφές σας και τις συζητήσεις που είχατε, καθώς και την εμπειρία σας, θεωρείτε ότι η Κύπρος θα μπορέσει να ανακάμψει οικονομικά και αν ναι, πόσο σύντομα μπορεί η χώρα να μπει σε τροχιά ανάπτυξης;
Δεν είμαι μόνο ‘δομικά αισιόδοξος’, αλλά είμαι αισιόδοξος για τη συγκεκριμένη περίπτωση (της Κύπρου). Δεν θέλω να παρουσιάσω μια εικόνα, η οποία είναι πολύ ωραία, γνωρίζω ότι χρειάζεται μεγάλη αντοχή και πολλή υπομονή από τους ανθρώπους.
Όμως, από μια συνολική οπτική γωνία, στην προκειμένη περίπτωση είναι εξαιρετικά κρίσιμο το κατά πόσον το τραίνο θα μπει στη σωστή τροχιά. Εάν η θαρραλέα διαδικασία αναδιάρθρωσης της Τράπεζας (Κύπρου) ολοκληρωθεί επιτυχώς, τότε νομίζω ότι η Κύπρος έχει πολύ καλές προοπτικές για να επιστρέψει σε μια καλή οικονομική κατάσταση.
Ποιοι κατά την άποψη σας είναι οι τομείς πάνω στους οποίους η Κύπρος θα μπορούσε να επικεντρωθεί για να επιτύχει ανάπτυξη, με δεδομένη τη συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα ως αποτέλεσμα της απόφασης του Γιούρογκρουπ;
Αυτός ο τραπεζικός τομέας αποτέλεσε την πηγή της μεγάλης προόδου στην Κύπρο για πολλές δεκαετίες καθώς και την πηγή του πλούτου που έχει συσσωρευτεί εδώ, και αυτό κατέστησε την Κύπρο ελκυστική. Όλοι γνωρίζουμε τώρα ότι αυτός ο τομέας ήταν αλόγιστα παραφουσκωμένος, γι’ αυτό και υπήρξε η ανάγκη να καταλήξουμε σε ένα οδυνηρό τέλος.
Είμαστε εκεί τώρα (στο τέλος), γι’ αυτό και πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα. Ένα από τα διδάγματα είναι ότι πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στις τράπεζες, επειδή οι τράπεζες αποτελούν τα θεμέλια για οποιαδήποτε οικονομία.
Συνεπώς, η εκπόνηση ενός σοβαρού επιχειρηματικού πλάνου και πάλιν για τον τραπεζικό τομέα θα είναι το κλειδί και στη συνέχεια, οι τομείς των υπηρεσιών και αγαθών είναι σημαντικοί. Ας ελπίσουμε ότι μια μέρα θα είναι εφικτή και η αύξηση στην παραγωγή των αγαθών στην Κύπρο.
Ο τομέας του τουρισμού έχει επίσης τεράστιες δυνατότητες, οι οποίες παραμένουν ακόμα αναξιοποίητες, ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ο οποίος συγκεκριμένα υποφέρει, έχει επίσης πολλές προοπτικές. Ας μην είμαστε υπερβολικά απαισιόδοξοι από την αρχή και ας σταματήσουμε να κοιτάμε συνεχώς το παρελθόν.
Εκτιμώ ιδιαίτερα τις έντονες προσπάθειες της Κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το χάος του παρελθόντος, κάτι που πρέπει να γίνει γιατί δεν είναι μόνο νομικό το θέμα αλλά και ηθικό και ο κόσμος που έχασε τις καταθέσεις του, ή αυτοί που υποφέρουν περισσότερο, μπορούν να αναμένουν την Κυβέρνηση να είναι σκληρή στην εξυγίανση του παρελθόντος. Όμως, κατόπιν, ας κοιτάξουμε προς το μέλλον.
Η ΕΤΕπ ενέκρινε το δάνειο των 100 εκ. ευρώ για την Κύπρο. Σε ποιους τομείς θα πρέπει κατά τη γνώμη σας η Κυβέρνηση να επενδύσει αυτά τα χρήματα;
Θέτοντας το σε γενικούς όρους, στο τέλος της ημέρας είναι απόφαση της Κυβέρνησης ποιες είναι οι προτεραιότητες. Είναι απαραίτητο να τεθούν οι προτεραιότητες που θα ενισχύσουν την οικονομική δραστηριότητα και ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Φυσικά, ένα σημαντικό μέρος για μια γερή βάση στην οικονομία είναι και οι γερές υποδομές και τότε ερχόμαστε σε τομείς που κανείς δεν ασχολείται όπως η διαχείριση λυμάτων. Αυτό είναι ένα σημαντικό μέρος και, συνεπώς, δεν μιλάμε μόνο για τομείς υψηλής τεχνολογίας κλπ.
Πώς επιβλέπει η ΕΤΕπ την ορθή διαχείριση των δανείων που παραχωρεί στην Κύπρο;
Αυτό αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο γιατί, για εμάς, η λογοδοσία αποτελεί προτεραιότητα. Είμαστε μια δημόσια Τράπεζα, ιδιοκτησία των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, είμαστε μέρος των Συνθηκών της ΕΕ από τη Συνθήκη της Ρώμης. Έτσι, είμαστε υπόλογοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Δικαστήριο της ΕΕ, το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ, και φυσικά είμαστε υπόλογοι στα 27 κράτη-μέλη της Ένωσης.
Συνεργαζόμαστε πολύ καλά με την Κομισιόν, συνδυάζοντας τις επιχορηγήσεις της Κομισιόν με τα δάνεια της Τράπεζας και τις τεχνικές συμβουλές που παρέχουμε. Συνεπώς, αυτό μας κάνει υπόλογους. Όταν δανείζουμε σε κάποιον στην Κύπρο θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα λεφτά καταλήγουν στην κατεύθυνση, στην οποία έχουμε συμφωνήσει. Αυτό σημαίνει ότι δεν σταματάμε μόλις υπογράψουμε μια συμφωνία.
Η πίεση συνεχίζει, το σύστημα παρακολούθησης, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα της τράπεζας, συνεχίζει μέχρι το δάνειο χρησιμοποιηθεί στο έπακρο και φυσικά, μέχρι να εξοφληθεί πλήρως. Θέλουμε τα χρήματα πίσω, είμαστε μια Τράπεζα η οποία ανήκει στους πολίτες των 27 κρατών μελών της ΕΕ, οι οποίοι αναμένουν τα χρήματα πίσω.
Ποιο είναι το συνολικό ποσό που έχει δανείσει η ΕΤΕπ στην Κύπρο, με τι επιτόκιο και ποια η περίοδος αποπληρωμής; Θα μπορούσε να παραχωρήσει και άλλα χρήματα στην Κύπρο στο μέλλον;
Από την ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, η Τράπεζα έχει διαχύσει 2,7-2,8 δις ευρώ στην Κύπρο. Τα τελευταία πέντε χρόνια υπογράψαμε και διοχετεύσαμε 1.3 δις ευρώ και νομίζω πως η κατάσταση θα είναι διαφορετική μόλις αναδιαρθρωθεί ο τραπεζικός τομέας και θα έχουμε την ευχέρεια να δανείζουμε κατευθείαν τις τράπεζες. Όσον αφορά την περίοδο αποπληρωμής και το επιτόκιο μπορούμε να μιλήσομε σε πολύ γενικούς όρους καθώς το κάθε δάνειο συμφωνείται σε διαφορετική βάση.
Το δανειστικό επιτόκιο της ΕΤΕπ είναι λογικά 1,5-2,5% χαμηλότερο από τα επιτόκια που επιβάλλονται από άλλες πηγές δανεισμού καθότι, ως Τράπεζα της ΕΕ, μπορούμε να απευθυνθούμε στις διεθνείς αγορές και να πωλήσουμε ομόλογα της ΕΤΕπ ύψους 70-80 εκ. ευρώ το χρόνο και να περάσουμε το χρηματοπιστωτικό πλεονέκτημα, το οποίο και έχουμε, στους τελικούς δανειολήπτες, και στην προκειμένη περίπτωση στην Κύπρο. Αυτό είναι το επιχειρηματικό μοντέλο της Τράπεζας και το οποίο σημαίνει ότι στηριζόμαστε στη δύναμη των οικονομιών των 27 κρατών μελών της ΕΕ.
Η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας βρίσκεται σε οριακό επίπεδο. Αν ζητηθεί από την Κυβέρνηση, είναι εφικτή μια αλλαγή στους όρους του δανείου, και συγκεκριμένα στο ύψος του επιτοκίου και στην περίοδο αποπληρωμής;
Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τα δάνεια αυτά (της ΕΤΕπ) με τα δάνεια άλλων διεθνών οργανισμών. Αυτά είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία, δεν προβαίνουμε σε εικασίες, δεν συνάπτουμε συμφωνίες με ερωτηματολόγια, υποβάλλουμε ξεκάθαρους και ακριβείς δανειοδοτικούς όρους, και λαμβάνουμε υπόψη τις δυσκολίες των χωρών και των οικονομιών, όπως αυτές της Κύπρου.
Όμως, το κλειδί των εργασιών και της επιτυχίας μας είναι πως από τη μια πλευρά εξυπηρετούμε δημόσιους σκοπούς όπως καθορίστηκαν στη Συνθήκη της Ρώμης, και τώρα στη Συνθήκη της Λισαβόνας, αλλά και όπως τίθενται στα συμπεράσματα των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων.
Την ίδια, όμως, στιγμή, πρέπει να είμαστε πλήρως αναχρηματοδοτούμενοι, είμαστε αυστηρώς προσανατολισμένοι στις αγορές και είμαστε πολύ ανταγωνιστικοί όσον αφορά την τραπεζική μας πρακτική. Συνεπώς, είμαστε εδώ γιατί μπορούμε να παρέχουμε ελκυστικά δάνεια και όχι χρηματοδοτήσεις.
Πώς σχολιάζετε την απόφαση του Γιούρογκρουπ για την Κύπρο αναφορικά με το κούρεμα των καταθέσεων;
Καθόλου δεν την σχολιάζω. Δεν είναι η δουλειά μου γιατί ήταν μια πολύ δύσκολη και επώδυνη απόφαση, που λήφθηκε από τους Υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης ομόφωνα. Θα παραμείνω μακριά από το σχολιασμό.
Νομίζω κανείς δεν ήταν ευτυχής για την αναγκαιότητα να ληφθεί μια τέτοια απόφαση και το κύριο συμπέρασμα, το οποίο όλοι πρέπει βγάλουμε από αυτή την απόφαση είναι ότι πρέπει να διδαχθούμε από το παρελθόν και να διασφαλίσουμε ότι κάτι παρόμοιο δεν θα συμβεί ποτέ ξανά.
Λέγοντας αυτό, θεωρείτε δηλαδή ότι επρόκειτο για μια κακή απόφαση;
Εάν ένας τραπεζικός τομέας, ένας χρηματοπιστωτικός τομέας είναι τόσο παραφουσκωμένος και διαφεύγει τόσο πολύ του ελέγχου, όπως είναι η περίπτωση εδώ, και ολόκληρη η χώρα βασίζεται σε αυτόν τον τομέα της οικονομίας, τότε πρέπει να κάνουμε κάτι για αυτό.
Από την άλλη, είναι ζωτικής σημασίας να αποκαταστήσουμε την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη του τραπεζικού τομέα και μόνον όταν οι πολίτες θα αισθανθούν σίγουροι ότι οι τραπεζίτες δεν κατευθύνονται από απληστία αλλά από στέρεα ηθική για την τραπεζική δραστηριότητα, μπορούμε να αναμένουμε ότι αυτή η εμπιστοσύνη θα επιστρέψει. Και όλοι οφείλουμε να εργαστούμε για να επιστρέψει αυτή η εμπιστοσύνη γιατί χωρίς τη έναν λειτουργικό τραπεζικό τομέα καμία οικονομία μπορεί να λειτουργήσει.
Πώς μπορεί η Ευρωζώνη να εξέλθει της κρίσης ενισχυμένη; Ποιο πρότυπο είναι το καλύτερο;
Πέραν των επώδυνων αποφάσεων και την έκκληση για υπομονή και επιμονή του λαού που υποφέρει στην Κύπρο και σε άλλες χώρες όπου η οικονομική κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, δεν πρέπει να χάσουμε τη συνολική εικόνα. Και η συνολική εικόνα περιλαμβάνει την Ευρώπη σε έναν ανταγωνιστικό παγκοσμιοποιημένο κόσμο.
Πρέπει να ενδυναμώσουμε την Ευρώπη σε όλα τα μέρη της, και αυτό σημαίνει να μην κοιτάμε μόνο το παρελθόν αλλά να στραφούμε μπροστά και να δούμε ποια είναι τα ανταγωνιστικά όρια της Ευρώπης, τα οποία μπορούμε ακόμα να φτάσουμε και να ενδυναμωθούμε γιατί ο υπόλοιπος κόσμος δεν κοιμάται και η πρόοδος που έχει επιτευχθεί σε χώρες τις οποίες η Ευρώπη θα έβλεπε αλαζονικά μερικές δεκαετίες πριν, είναι αξιοσημείωτη. Στις επόμενες δεκαετίες θα έχουμε πληθυσμό μόλις 500 εκ. στο σύνολο των 8-10 δις πληθυσμού ανά τον κόσμο.
Εάν θέλουμε να επιβιώσουμε σε αυτό το ανταγωνιστικό πλαίσιο παγκοσμίως, τότε πρέπει να ενδυναμώσουμε την Ευρώπη και αυτό σημαίνει επίσης πως ακόμα και οι μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ δεν θα είναι σε θέση να σταθούν από μόνες τους. Συνεπώς, η ενδυνάμωση της ιδέας και της ουσίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αποτελεί κλειδί. Θέλουμε περισσότερη Ευρώπη, όχι λιγότερη.
Του Θωμά Κεττένη