Τις προάλλες, η Σουηδική Ακαδημία Επιστημών απένειμε το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών για το 2022, στους οικονομολόγους Bernanke, Diamond και Dybvig, για τις «έρευνές τους (ξεκινούν από την δεκαετία του 1980) για τις τράπεζες και τις χρηματο-οικονομικές κρίσεις». To έργο τους «βελτίωσε σημαντικά την κατανόηση για το ρόλο των τραπεζών στην οικονομία, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια χρηματοπιστωτικών κρίσεων», με μεγάλη πρακτική σημασία στην αντιμετώπιση των χρηματοπιστωτικών κρίσεων και την κατάρρευση των τραπεζών, αλλά η Σουηδική Ακαδημία προφανώς δεν γνώριζε πόσο αφορούσε την Κύπρο κι όσα συνέβηκαν το 2013 με την τραπεζική κρίση και το κούρεμα καταθέσεων.
Οι μελέτες των τριών καταδεικνύουν ότι λόγω περιορισμένου ποσού ρευστότητας μιας τράπεζας, σε περίοδο αστάθειας κάθε καταθέτης «τρέχει» να προλάβει να αποσύρει τα χρήματά του προτού εξαντληθεί η περιορισμένη ρευστότητα, διαφορετικά κινδυνεύει να τα χάσει όλα, όπως στις ΗΠΑ προ του 1930. Για αυτό, ορθολογικά ενεργώντας, υπάρχει πλέον κρατική εγγύηση καταθέσεων στις ΗΠΑ, όπως και στην Ευρ. Ένωση. Το 2013, βάσει νομοθεσίας της Ευρ. Ένωσης, υπήρχε και στην Κύπρο κρατική εγγύηση των καταθέσεων μέχρι €100.000 με υποχρέωση του κράτους να προστατεύει το ποσό. Ταυτοχρόνως, επειδή τότε κινδύνευε το ευρώ, η εγγύηση των καταθέσεων για σταθερότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, ήταν κυρίαρχη προτεραιότητα.
Στην Κύπρο του 2012-13, λόγω υπερδιογκωμένου τραπεζικού τομέα και αδυναμία στήριξής του από το κυπριακό κράτος, επικράτησε πρωτοφανής έλλειψη εμπιστοσύνης με επίκεντρο την 2η μεγαλύτερη τράπεζα (Λαϊκή Τράπεζα), με τους καταθέτες να ανησυχούν και να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Εκ των προτέρων και προτού οδηγηθούμε στο κούρεμα καταθέσεων, επίμονα υποδεικνύαμε το ποσό των εγγυημένων καταθέσεων μέχρι €100.000 ανά τράπεζα, όπως υποχρεωτικά προνοούσε η ευρωπαϊκή νομοθεσία και το εξηγούσαμε ως το μόνο βέβαιο για τους καταθέτες που αναζητούσαν ασφάλεια (π.χ. με διασπορά των καταθέσεων σε διάφορες τράπεζες ανά €100.000 κ.ά.). Αρκετοί το ακολούθησαν και διασώθηκαν.
Καθώς τον Μάρτιο του 2013, η Κυπριακή Κυβέρνηση δεχόταν πιέσεις από την Ευρωπ. Ένωση («Eurogroup»), εισηγήθηκε η ίδια το (πρώτο) κούρεμα καταθέσεων περιλαμβάνοντας και τις εγγυημένες καταθέσεις! Αντί να επιβεβαιώσει στους καταθέτες και στις αρχές της ΕΕ, ότι το εγγυημένο ποσό είναι πλήρως προστατευμένο, πρότεινε το ανάποδο και κατά τρόπον που θα απορριπτόταν. Την επόμενη μέρα που η Κύπρος ανακοίνωσε το κούρεμα περιλαμβάνοντας τις εγγυημένες καταθέσεις, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ξεκαθάρισε ότι οποιαδήποτε πρόταση «αγγίζει» το ποσό των εγγυημένων καταθέσεων απορρίπτεται. Την μεθεπόμενη μέρα το απέρριψε και η Βουλή της Κύπρου.
Μετά την απόρριψη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε την Κυπριακή Κυβέρνηση να υποβάλει νέα πρόταση που να προστατεύει τις εγγυημένες καταθέσεις, αλλά δεν πρότεινε οτιδήποτε και καταλήξαμε στο (δεύτερο) καταστροφικό κούρεμα καταθέσεων με συντριβή της 2ης μεγαλύτερης τράπεζας (απώλεια όλων των καταθέσεων πέραν των εγγυημένων) και περίπου 50% απώλεια καταθέσεων στην Τράπεζα Κύπρου, με τεράστιο οικονομικό κόστος και ανθρώπινο πόνο που ουδέποτε καταμετρήθηκε.
Κώστας Μαυρίδης,
Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D),
Πρόεδρος Πολιτικής Επιτροπής για την Μεσόγειο