Το Γραφείο του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας ανακοινώνει ότι η Ειδική Έκθεση με θέμα «Έλεγχος Αστυνομίας Κύπρου» που ετοιμάστηκε από την Ελεγκτική Υπηρεσία, έχει αναρτηθεί σήμερα στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας.
Η Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή
Στη βάση του άρθρου 116 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) και του άρθρου 81 του περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(I)/2014), η Ελεγκτική Υπηρεσία διεξήγαγε έλεγχο επί των οικονομικών καταστάσεων της ΚΔ, στο πλαίσιο του οποίου ελέγχθηκε δείγμα συναλλαγών εισπράξεων και πληρωμών της Αστυνομίας για το έτος 2022. Επίσης, στο πλαίσιο ελέγχου συμμόρφωσης των πράξεων και αποφάσεων της εκτελεστικής εξουσίας, εξετάσαμε διάφορα άλλα θέματα αρμοδιότητας της Αστυνομίας.
Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο αναφέρονται επιγραμματικά πιο κάτω:
Εξώδικα πρόστιμα και ανεκτέλεστα εντάλματα
Ζητήσαμε κατάλογο των εξώδικων προστίμων που δεν έχουν εισπραχθεί εντός προθεσμίας και τα οποία προωθήθηκαν για λήψη δικαστικών μέτρων, αλλά στη συνέχεια η υπόθεση αποσύρθηκε χωρίς να εισπραχθεί οποιοδήποτε ποσό. Η Αστυνομία μας παρείχε μερική πληροφόρηση ωστόσο, κατά παράβαση του Συντάγματος,, για τα πρόσωπα που απαλλάχθηκαν της υποχρέωσης εξόφλησης του εξωδίκου, αρνήθηκε να μας δώσει ονομαστικές πληροφορίες και στοιχεία για την αξία των εξωδίκων ανά κατηγορία ταξινόμησης, για το αδίκημα που αφορά το κάθε εξώδικο. Ως αποτέλεσμα, δεν κατέστη δυνατή η διενέργεια του ελέγχου μας στον τομέα αυτό.
Πολλές εξώδικες κλήσεις εκδίδονται λανθασμένα, λόγω τεχνικών προβλημάτων στον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται, με αποτέλεσμα να προκύπτει ανάγκη για την εκ των υστέρων ακύρωσή τους.
Μεγάλος αριθμός εξωδίκων παραμένει απλήρωτος για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να προωθούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες για προσαγωγή των οφειλετών στο δικαστήριο. Πολλά από αυτά αφορούν σε εξώδικα που εκδόθηκαν από το νέο σύστημα φωτοεπισήμανσης.
Το 35% των εξωδίκων που εκδόθηκαν από το σύστημα φωτοεπισήμανσης δεν έχουν ακόμη παραληφθεί από τους παραβάτες. Από το πιο πάνω ποσοστό, περισσότερα από τα μισά έχουν εκδοθεί το πρώτο εξάμηνο του 2022.
Για ορισμένους παραβάτες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, εκκρεμεί η παραλαβή μεγάλου αριθμού εξωδίκων, με αποτέλεσμα να μην τους έχουν επιβληθεί οι προβλεπόμενοι βαθμοί ποινής, που σωρευτικά θα είχαν ως συνέπεια τη στέρηση της άδειας οδήγησής τους.
Σε διάστημα 13 μηνών, καταγράφηκαν από το σύστημα φωτοεπισήμανσης, συνολικά 164 παραβάσεις του κώδικα οδικής κυκλοφορίας από αστυνομικά οχήματα. Το 93% των περιπτώσεων κρίθηκαν ως δικαιολογημένες από το Τμήμα Τροχαίας του Αρχηγείου, χωρίς ωστόσο να επισυνάπτεται πάντοτε η αναγκαία τεκμηρίωση για τη μη δίωξη των εμπλεκόμενων μελών. Για τις περιπτώσεις όπου αποφασίστηκε η ποινική δίωξη μελών της Δύναμης (7%), δεν έχει εκδοθεί μέχρι στιγμής κανένα εξώδικο χρηματικό πρόστιμο.
Μετά τους διαχειριστικούς ελέγχους της Υπηρεσίας μας το 2017 και το 2021, παρουσιάζεται σχετική σταθεροποίηση στον αριθμό των ανεκτέλεστων ενταλμάτων και μικρή μείωση στην αξίας τους, ωστόσο τόσο ο αριθμός τους, όσο και η αξία τους παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Υπηρεσιακά οχήματα
Κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας (ΚΔΠ 504/2014), χρησιμοποιούνται υπηρεσιακά οχήματα για τις μετακινήσεις των παιδιών του Προέδρου της Δημοκρατίας. Για την Υπηρεσία μας είναι σαφές ότι, οι όποιοι λόγοι ασφάλειας προβάλλονται, δεν μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα να διακινούνται ιδιώτες με έξοδα του κράτους. Υποδείξαμε ότι, κατά την άποψή μας, η μεταφορά των παιδιών του Προέδρου της Δημοκρατίας με υπηρεσιακό αυτοκίνητο είναι παράνομη και συνιστά κατάχρηση εξουσίας.
Από σύνολο 455 τροχαίων συγκρούσεων στις οποίες ενεπλάκησαν αστυνομικά οχήματα κατά την περίοδο 2015 – 2022, οι 231 προκλήθηκαν με ευθύνη των μελών της Αστυνομίας. Σε καμία περίπτωση μέχρι σήμερα δεν προωθήθηκαν διαδικασίες για καταλογισμό της ευθύνης του κόστους αποκατάστασης των ζημιών που προξένησαν, καθότι τους αποδίδεται ο χαρακτηρισμός «Συνήθεις τροχαίες συγκρούσεις».
Από δείγμα έντεκα υπηρεσιακών οχημάτων/δίκυκλων που επιλέξαμε για έλεγχο, εντοπίσαμε τρία οχήματα για τα οποία δεν τηρούνταν τα απαιτούμενα διατακτικά καυσίμων (αποδείξεις πρατηρίων καυσίμων).
Κατά το 2022 διατέθηκαν, σε 12 συνεργεία επιδιόρθωσης αμαξωμάτων οχημάτων, της επαρχίας Λευκωσίας, συνολικά €127.730, επιπλέον ο Φ.Π.Α, με απευθείας ανάθεση χωρίς τη διενέργεια του απαιτούμενου δημόσιου διαγωνισμού και χωρίς τη σύναψη οποιασδήποτε γραπτής συμφωνίας με τους συμβαλλόμενους.
Τα μέλη της Αστυνομίας δεν γνωρίζουν ή/και δεν είναι επαρκώς καταρτισμένα ως προς όλες τις δυνατότητες του συστήματος Διαχείρισης Στόλου (Σ.Δ.Σ.).
Οπλισμός και πυρομαχικά
Ζητήσαμε από την Αστυνομία όπως μας κοινοποιήσει όλες τις σχετικές Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου (μαζί με τις αντίστοιχες Προτάσεις), στη βάση των οποίων διενεργήθηκαν χορηγήσεις σε ιδιώτες, υπηρεσιακού οπλισμού, που αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της Δημοκρατίας. Η Αστυνομία, κατά παράβαση του Συντάγματος, επικαλέστηκε λόγους δημόσιας τάξης και ασφάλειας και αρνήθηκε να μας τις παραχωρήσει, αποτρέποντας με τον τρόπο αυτό, τη διενέργεια του ελέγχου μας στον τομέα αυτό. Στη συνέχεια αποταθήκαμε στη Γραμματεία του Υπουργικού Συμβουλίου, η οποία δεν απάντησε στην επιστολή μας.
Διαπιστώσαμε ότι ο έλεγχος/καταμέτρηση του οπλισμού και πυρομαχικών που φυλάσσονται εντός τριών αποθηκών οπλισμού πυρομαχικών που ελέγξαμε, διενεργείται κάθε εξάμηνο, ενώ με βάση οδηγίες της Ηγεσίας της Δύναμης θα πρέπει να διενεργείται κάθε δύο μήνες.
Επίσης, για τις δύο από τις τρεις, δεν ετοιμάστηκε το προβλεπόμενο πιστοποιητικό παράδοσης/παραλαβής κατά την αλλαγή του αποθηκάριου.
Σε συγκεκριμένη αποθήκη οπλισμού/πυρομαχικών, καταμετρήθηκαν από τον αποθηκάριο συνολικά 112 πιστόλια συγκεκριμένου τύπου, ενώ η συνολική ποσότητά τους σύμφωνα με τα διατακτικά εκδόσεων, ανέρχεται στα 114. Το εν λόγω έλλειμμα δεν διερευνήθηκε από τους Υπευθύνους κατά τον ουσιώδη χρόνο, αλλά εντοπίσθηκε για πρώτη φορά κατά τον έλεγχο της Υπηρεσίας μας. Σημειώνεται ότι αυτό οφειλόταν σε αριθμό διαχειριστικών σφαλμάτων και όχι στην απώλεια οπλισμού.
Καμία από τις τρεις αποθήκες οπλισμού/πυρομαχικών δεν διαθέτει διπλό σύστημα ασφαλείας με κλειδαριές, όπου το ένα κλειδί τηρείται από τον αποθηκάριο και το δεύτερο από τον Διευθυντή/Διοικητή του αντίστοιχου Τμήματος της Αστυνομίας. Σε μία από αυτές εντοπίσαμε επιπρόσθετες αδυναμίες/ελλείψεις στα τηρούμενα μέτρα ασφάλειας.
Για καμία από τις υπό αναφορά αποθήκες, δεν εντοπίσαμε την έκδοση σχετικών διαταγών από τους οικείους Διευθυντές/Διοικητές, που να δίνουν σαφείς οδηγίες για την ασφαλή αποθήκευση του οπλισμού/πυρομαχικών, καθώς επίσης για τις συγκεκριμένες ενέργειες που πρέπει να ακολουθηθούν από το προσωπικό σε περίπτωση συναγερμού, λόγω έκτακτης ανάγκης.
Στο παρελθόν είχαν απολεσθεί ή κλαπεί από μέλη της Αστυνομίας, συνολικά 13 υπηρεσιακά πιστόλια, σε παγκύπρια κλίμακα. Το ένα από αυτά ανευρέθηκε, αφότου χρησιμοποιήθηκε για διάπραξη ποινικού αδικήματος στην Επαρχία Λάρνακας.
Σε απόσταση δέκα μέτρων από αποθήκη πυρομαχικών/εκρηκτικών, υπάρχουν εννέα εμπορευματοκιβώτια και τέσσερα κουβούκλια, που χρησιμοποιούνται ως αποθηκευτικοί χώροι από διάφορα Τμήματα της Αστυνομίας. Ο Υπεύθυνος του Κλάδου Πυροτεχνουργών δεν ήταν ενήμερος για το ακριβές περιεχόμενό τους και δεν ακολουθήθηκε η ενδεδειγμένη διαδικασία αξιολόγησης από μέρους του, της καταλληλόλητας των υλικών που πρόκειται να αποθηκευτούν.
Σε απόσταση 12 μέτρων από την πιο πάνω αποθήκη υπάρχει υπέργεια αποθήκη (ντεπόζιτο) πετρελαιοειδών χωρητικότητας δύο τόνων, η οποία συνορεύει με εύφλεκτα υλικά χωρίς την ύπαρξη πυροσβεστικού σημείου.
Ποσότητα πυρομαχικών που κρίθηκε ακατάλληλη για χρήση και αποθήκευση, στη βάση φυσικοχημικών εξετάσεων, παραμένει εντός της αποθήκης οπλισμού/πυρομαχικών, αντί να προωθηθεί άμεσα προς καταστροφή και χωρίς να ληφθούν οι επιβαλλόμενες ασφαλιστικές δικλείδες για αποφυγή πρόκλησης ατυχήματος.
Η Αστυνομία τοποθέτησε προσωρινά, εντός αποθήκης οπλισμού/πυρομαχικών, μηχανοκίνητο όχημα φορτωμένο με 303.000 κροτίδες που είχαν κατασχεθεί, παραβιάζοντας θεμελιώδεις κανόνες/οδηγίες ασφάλειας των πυρομαχικών/εκρηκτικών υλών.
Εντοπίσαμε επτά μέλη της Δύναμης που κατέχουν όπλο σε 24ώρη βάση, χωρίς ωστόσο να διαθέτουν το αναγκαίο πιστοποιητικό ικανότητας. Για τρία από αυτά, η εκτέλεση των υπηρεσιακών τους καθηκόντων συνεπάγεται τη συνεχή κατοχή/χρήση αυτόματου τυφεκίου.
Επίσης, από 76 μέλη της Αστυνομίας που κλήθηκαν να προσέλθουν στην εκπαίδευση και εξέτασή τους στις βολές, τα 14 από αυτά (ποσοστό 18%) δεν παρουσιάστηκαν.
Βάσει της Αστυνομικής Διάταξης (Α.Δ.) 5/26, τα μέλη που κατέχουν επί 24ώρης βάσης, υπηρεσιακό όπλο και πυρομαχικά, σε περίπτωση που αναχωρούν με άδεια απουσίας στο εξωτερικό, ή βρίσκονται με άδεια ασθενείας πέραν των 15 ημερών, οφείλουν να τα παραδίδουν για φύλαξη στον Αποθηκάριο του Τμήματός τους. Διαπιστώσαμε ότι δεν τηρείται το αντίστοιχο βιβλίο προσωρινής φύλαξης οπλισμού.
Κτηριακές εγκαταστάσεις
Η Αστυνομία συνεχίζει να χρησιμοποιεί κτήρια που δεν διαθέτουν πιστοποιητικά έγκρισης, κάτι που αποτελεί ποινικό αδίκημα, τόσο για τον ιδιοκτήτη όσο και για τον ενοικιαστή.
Παρά τη μεταστέγαση του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) σε γραφεία του Υπουργείου Άμυνας από το 2019, οι κενωθέντες χώροι δίπλα από το Αρχηγείο Αστυνομίας παραμένουν ανεκμετάλλευτοι. Η ετοιμασία μελέτης για τη στατική επάρκεια του κτηρίου από το Τμήμα Δημοσίων Έργων (ΤΔΕ) ετοιμάστηκε με σημαντική καθυστέρηση, ενώ η υλοποίηση των απαραίτητων εργασιών για τη συνέχιση, της έστω προσωρινής χρήσης του κτηρίου, προχωρούν με αργούς ρυθμούς.
Η προώθηση της ανέγερσης νέου, καταλληλότερου κτηρίου, το οποίο θα μπορεί να καλύψει και άλλες υπηρεσίες της Αστυνομίας που σήμερα στεγάζονται σε ενοικιαζόμενα υποστατικά, προχωρεί με αργούς ρυθμούς. Παρόλο που λήφθηκε σχετική απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο το 2008, η διαδικασία διακόπηκε, αναμένοντας τη μεταστέγαση του ΓΕΕΦ και επανήρχισε το 2021.
Το κτήριο του νέου Κεντρικού Αστυνομικού Σταθμού Πάφου παρουσιάζει πρόβλημα εισροής των νερών της βροχής από την οροφή, από την παραλαβή του, τον Μάιο του 2010, χωρίς ακόμη να έχει επιλυθεί.
Παρόλο που τερματίστηκε ο θεσμός παραχώρησης Αστυνομικών κατοικιών για διαμονή των μελών της, υφίστανται ακόμη κατοικίες που είτε κατακρατούνται παράνομα, είτε παραχωρήθηκαν με ή χωρίς συμβόλαιο. Αριθμός κατοικιών παραμένουν εγκαταλελειμμένες και άλλες θα παραχωρηθούν προς εκμετάλλευση από αστυνομικούς συνδέσμους. Ανακύπτει ζήτημα ενδεχόμενης αστικής ευθύνης και πρόκλησης ιδιωτικής οχληρίας από μέρους της Αστυνομίας, δεδομένης της παλαιότητας των κατοικιών και έλλειψης στοιχειώδους συντήρησής τους.
Μετά τη λήξη της περιόδου προσωρινής μείωσης των ενοικίων που συμφωνήθηκε με τους ιδιοκτήτες των υποστατικών, η Αστυνομία ορθά μεν προχώρησε σε διαδικασία επαναδιαπραγμάτευσης του ύψους του ενοικίου, ωστόσο ακόμη και εκεί που δεν υπήρξε συμφωνία, συνέχισε να καταβάλλει μονομερώς τα μειωμένα ενοίκια, παραβιάζοντας πρόνοιες ενοικιαστήριων συμβολαίων που βρίσκονται σε ισχύ. Αυτό προκάλεσε πολλαπλά προβλήματα, όπως δικαστικές διαμάχες, έξωση από ένα ιδιοκτήτη, άρνηση συντήρησης των υποστατικών και άρνηση είσπραξης ενοικίου από ένα ιδιοκτήτη μέχρι να συμφωνηθεί το ποσό του ενοικίου.
Ανάδοχος κυλικείου της Αστυνομίας, συστηματικά δεν κατέβαλλε το ενοίκιο και έξοδα κοινής ωφελείας. Η Αστυνομία αποδέχθηκε την παραχώρηση, έναντι της οφειλής, επαγγελματικού εξοπλισμού (που δεν εντοπίσαμε, τόσο στα κατάστιχα κυβερνητικής περιουσίας, όσο και με φυσική παρουσία) και τη συνέχιση λειτουργίας του κυλικείου από μέρους του, χωρίς ανανέωση της σύμβασης και χωρίς την καταβολή ενοικίου και εξόδων κοινής ωφελείας. Η νέα σύμβαση κατακυρώθηκε στον ίδιο Ανάδοχο, χωρίς να περιληφθεί όρος για καταβολή ενοικίου. Η Αστυνομία δεν μας υπέβαλε τα στοιχεία που ζητήσαμε ή οποιαδήποτε σχόλια σε σχέση με τις πιο πάνω ενέργειες.
Θέματα προσωπικού και υπερωριών
Από ανάλυση στατιστικών δεδομένων προκύπτουν σημαντικές ανισορροπίες μεταξύ ανδρώνγυναικών μελών της Αστυνομίας.
Το Αρχηγείο Αστυνομίας προώθησε με καθυστέρηση 11 μηνών την εκτέλεση απόφασης του Διοικητικού Δικαστηρίου που αφορούσε στην ακύρωση προαγωγών, με αποτέλεσμα για αυτό το χρονικό διάστημα, να καταβάλλονται υψηλότερα συνταξιοδοτικά ωφελήματα και απολαβές στα επηρεαζόμενη μέλη της Αστυνομίας.
Διαπιστώσαμε ασάφεια στην Α.Δ. σχετικά με το μέγιστο χρονικό διάστημα που μπορεί ένα μέλος της Αστυνομίας να υπηρετήσει στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να εντοπιστούν περιπτώσεις μελών με πολλά χρόνια απουσίας, στερώντας από την Αστυνομία έμπειρα στελέχη.
Παρατηρείται σημαντική αύξηση στο ύψος των υπερωριών (από €11 εκ. σε €16 εκ.), ενώ το υπόλοιπο του συσσωρευμένου χρόνου ανάπαυσης που δόθηκε έναντι υπερωριακής εργασίας (71.230 ώρες) παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
Παρατυπίες από μέλη της Αστυνομίας, στην τήρηση του Ημερολογίου Καθήκοντος, για την παρακολούθηση των ωρών ανάληψης και τέλους του καθήκοντος.
Θέματα παράτυπων μεταναστών/αιτητών ασύλου
- Αξιολογήσαμε την αποτελεσματικότητα της Αστυνομίας στον εντοπισμό παράτυπων μεταναστών/αιτητών ασύλου. Βάσει στοιχείων που τηρούνται στην Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης (Υ.Α.&Μ.), το σύνολο των εντοπισθέντων παράτυπων μεταναστών/αιτητών ασύλου κατά την τελευταία πενταετία (2018-2022), καθώς και οι αντίστοιχες επιστροφέςαπομακρύνσεις τους, ανήλθαν στις 47.303 και 12.278, αντίστοιχα. Όπως προκύπτει, οι εκροές ανήλθαν μόλις στο 26% των εισροών, με αποτέλεσμα σημαντικός αριθμός παρανόμως διαμενόντων Υπηκόων Τρίτων Χωρών (ΥΤΧ), να εξακολουθεί, επί σειρά ετών, να διακινείται ελεύθερα και, ενδεχομένως, να εργοδοτείται παράνομα εντός της Δημοκρατίας, γεγονός που καθιστά τις ενέργειες της Αστυνομίας για εντοπισμό και σύλληψή τους ακόμα πιο επιτακτικές.
Για αύξηση των επιστροφών ΥΤΧ, παρέχεται οικονομικό κίνητρο, ύψους €200-€1.500, ανά αλλοδαπό, αναλόγως της χώρας καταγωγής του. Για το σκοπό αυτό διατέθηκαν, σε χρονικό διάστημα ενός έτους (23.5.22 – 25.5.23), από το αντίστοιχο Ταμείο Πάγιας Προκαταβολής, συνολικά ποσά πέραν των €6 εκ. Διαπιστώσαμε αδυναμίες, τόσο στη λογιστική παρακολούθηση των συναλλαγών, όσο και στην τεκμηρίωσή τους.