Η 31η Μαΐου καθιερώθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως η Παγκόσμια Ημέρα Μη Καπνίσματος, και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των πολιτών για θέματα που αφορούν στο κάπνισμα. Το θέμα που καθορίστηκε από τον ΠΟΥ για τη φετινή Ημέρα είναι «Το κάπνισμα ραγίζει καρδιές».
Η Παγκόσμια Ημέρα Μη Καπνίσματος του 2018 στοχεύει στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση για στις επιπτώσεις του καπνίσματος στις καρδιαγγειακές παθήσεις ανά το παγκόσμιο. Το κάπνισμα είναι ένας κρίσιμος παράγοντας ρίσκου για στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο και περιφερειακή αγγειακή νόσο. Παρόλες τις καταστροφικές επιπτώσεις για την υγεία τις καρδιάς και τις διαθέσιμες λύσεις για τη μείωση των ασθενειών και των θανάτων συνδεόμενων με το κάπνισμα, η αναγνώριση ότι το τσιγάρο είναι μια από τις βασικές αιτίες για καρδιαγγειακές παθήσεις είναι χαμηλή.
Όπως αναφέρει ο ΠΟΥ, το τσιγάρο εμπεριέχει 700 χημικές ουσίες. Η νικοτίνη, μια πολύ εθιστική ουσία συνδέεται με αύξηση του καρδιακού παλμού, της αρτηριακής πίεσης και της μυοκαρδιακής συσταλτικότητας. Η πίσσα μπορεί να συμβάλει στην εξέλιξη καρδιοπάθειας, αφού μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, βλάβη στο ενδοθήλιο, αυξημένη πιθανότητα για θρόμβους και μειωμένο επίπεδο χοληστερόλης υψηλής σε πυκνότητα λιποπρωτεϊνών. Το μονοξείδιο του άνθρακα που παράγεται κατά την καύση, αντικαθιστά το οξυγόνο στο αίμα και, επομένως, μειώνει τη διαθεσιμότητα οξυγόνου στον καρδιακό μυ και άλλους ιστούς.
Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει στεφανιαία νόσο, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης ασθένειας κατά περίπου 25-30%. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι κατά μακράν η μεγαλύτερα αιτία θανάτων που σχετίζονται με το παθητικό κάπνισμα. Γύρω στο 55% των εκτιμώμενων 890,000 θανάτων παγκοσμίως που προκαλούνται από το παθητικό κάπνισμα, αποδίδεται σε ισχαιμική καρδιακή νόσο.
Αυτές οι παθοφυσιολογικές επιπτώσεις του καπνίσματος είναι δυνατό να προδιαθέσουν τόσο και ενεργούς, αλλά και παθητικούς καπνιστές στη δημιουργία αρτηριοσκλήρωσης ή στη στένωση των αρτηριών, και καθιστούν κύριες αιτίες για διάφορες καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως είναι η ισχαιμική καρδιακή νόσος, η εγκεφαλική αγγειακή νόσος, η περιφερική αρτηριακή νόσος και το ανεύρυσμα αορτής.
Οι βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος είναι ιδιαίτερα σημαντικές και στην Κύπρο εφόσον υπολογίζεται ότι 31% του πληθυσμού είναι καπνιστές.
Φετινός στόχος της εκστρατείας του Υπουργείου Υγείας της Κύπρου στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Μη Καπνίσματος είναι η ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κοινού όπως αυτές προκύπτουν από τη νομοθεσία για τον Έλεγχο του Καπνίσματος του 2017.
Συγκεκριμένα, τονίζεται η απαγόρευση του καπνίσματος στους εξωτερικούς χώρους των σχολείων και των χώρων εκδηλώσεων για ανήλικους με στόχο την προστασία τους από τις βλαβερές επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος και από την πιθανότητα μίμησης της καπνιστικής συμπεριφοράς.
Παράλληλα, μέσα από τη νομοθεσία προωθείται η απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους εσωτερικούς χώρους εργασίας εφόσον η Κύπρος βρίσκεται στις πρώτες χώρες έκθεσης στον καπνό του τσιγάρου στον χώρο εργασίας με ποσοστό 55%. Με την εφαρμογή του άκαπνου χώρου εργασίας, βαδίζουμε προς την διασφάλιση της υγείας του εργατικού δυναμικού είτε αυτοί είναι καπνιστές είτε μη καπνιστές.
Επιπρόσθετο όφελος αποτελεί η απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους εσωτερικούς και τους περισσότερους εξωτερικούς χώρους των Νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας. Κατόπιν ειδικών διευθετήσεων σε όλα τα δημόσια νοσηλευτήρια και Κέντρα Υγείας παγκύπρια, το κάπνισμα επιτρέπεται μόνο σε συγκεκριμένους σηματοδοτημένους εξωτερικούς χώρους, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι είσοδοι των Νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας μας δεν δηλητηριάζονται από τους επιβλαβείς ρύπους του καπνού, καλλιεργώντας ταυτόχρονα κοινωνική συνείδηση γύρω από την καθαριότητα και τον σεβασμό των νοσηλευτηρίων μας.
Συμπληρωματικά τονίζεται ότι η νέα νομοθεσία εμπεριέχει και την απαγόρευση του ηλεκτρονικού τσιγάρου σε όλους τους χώρους απαγόρευσης του καπνίσματος (εσωτερικούς και εξωτερικούς) με γνώμονα την καλλιέργεια ενιαίας κουλτούρας στα θέματα του καπνού.
Το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με διάφορους άλλους φορείς, σχεδιάζει και εφαρμόζει Προγράμματα Διακοπής του Καπνίσματος. Κατά τη διάρκεια του 2017, τα προγράμματα είχαν 701 αιτήματα, σημειώνοντας 41% αύξηση σε σχέση με το 2016. Εξ αυτών οι 472 προσήλθαν στα προγράμματα είτε για ενημέρωση είτε για διακοπή του καπνίσματος. Από τα άτομα τα οποία έθεσαν ως στόχο την διακοπή του καπνίσματος παρατηρήθηκε επιτυχία 43%, η οποία είναι στα αναμενόμενα πλαίσια σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Σημειώνεται ότι από το 2016 λειτουργεί και η δωρεάν γραμμή διακοπής του καπνίσματος, «1431», όπου ο πολίτης μπορεί να δηλώσει το ενδιαφέρον του και να πληροφορηθεί για τα δωρεάν προγράμματα που λειτουργούν στην επαρχία του. Κατά το 2017, η γραμμή 1431 ενισχύθηκε με αυτόματο τηλεφωνητή, ο οποίος λειτουργεί σε 24 βάση, για να γίνεται καταγραφή όλων των αιτημάτων προς τα προγράμματα.
Τα προγράμματα διακοπής καπνίσματος επίσης συνεχίζουν το διαφωτιστικό τους έργο και ανταποκρίνονται σε αιτήματα από γυμνάσια και λύκεια όλων των επαρχιών, δημόσιους φορείς αλλά και ημιδημόσιους φορείς, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, και ιδιωτικές εταιρίες.
Τονίζεται η σημασία της εφαρμογής της νομοθεσίας για την προαγωγή της υγείας στα θέματα του καπνίσματος και καλούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να συνεργαστούν με το Υπουργείο Υγείας για την προστασία της δημόσιας υγείας.