Τα social media είναι πλέον για τα καλά στην ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο. Παρά τα όσα λένε οι ειδικοί για κινδύνους που ενέχουν, ο κόσμος μοιάζει όλο και πιο εθισμένος σε αυτά. Το μυστικό της επιτυχίας βρίσκεται στο σχεδιασμό τους που ακολουθεί ‘αλάνθαστες’ συνταγές.
Γιατί όμως είναι τόσο εθιστηκά τα social media; Σε αυτή την ερώτηση έρχονται οι επιστήμονες να απαντήσουν και αναφέρουν πως το “μυστικό” για τον εθισμό αυτό είναι… τα καζίνο. Μια σειρά από “φτηνά” κόλπα – όπως τα χαρακτηρίζουν οι επικριτές τους – μέσω των οποίων χειραγωγούνται οι χρήστες ώστε να περνάνε ατελείωτες ώρες στα social media και να επιστρέφουν σε αυτά ξανά και ξανά, δίχως να συνειδητοποιούν τον εθισμό τους.
Η αρχή έγινε με την εισαγωγή του περίφημου “like” από το Facebook το 2009. Το περίφημο σύμβολο “εκδημοκρατισμού” Ίντερνετ, κατέληξε να έχει αρνητικές επιπτώσεις, όπως παραδέχθηκε ο ίδιος ο εμπνευστής και δημιουργός του Τζάστιν Ρούμπινσταϊν. Σήμερα, δεν υπάρχει άνθρωπος πια που να ανεβάζει κάτι σε οποιοδήποτε κοινωνικό δίκτυο, χωρίς την ελπίδα ότι αυτό θα είναι αρεστό σε όσο περισσότερους ανθρώπους είναι δυνατό.
Αυτή η ανάγκη επιβεβαίωσης και “επιβράβευσης” είναι που κάνει εκατ. ανθρώπους να προσπαθούν καθημερινά, ξανά και ξανά, με όλους τους δυνατούς τρόπους, να “υπάρξουν” διαδικτυακά και να κερδίσουν τις εντυπώσεις των υπολοίπων.
Οι ειδικοί άρχισαν μάλιστα να χρησιμοποιούν και ένα νέο όρο για αυτό: Η “οικονομία της προσοχής” περιγράφει ακριβώς τη διαδικτυακή εμπορευματοποίηση της προσοχής ενός ανθρώπου με σκοπό το κέρδος. Όσο περισσότερους χρήστες έχει ένα κοινωνικό δίκτυο, τόσο πιο αποτελεσματικό είναι για τους διαφημιστές, άρα και τόσο περισσότερο αυξάνονται τα κέρδη από τις διαφημίσεις.
Η ίδια λογική χρησιμοποιείται πλέον και στα κινητά τηλέφωνα, από όπου γίνεται πλέον κατά κύριο λόγο η χρήση των social media. Χαρακτηριστικό παράδειγμα π.χ. στο Facebook αποτελεί η αυτόματη ανανέωση της ροής που πλέον γίνεται απλώς αγγίζοντας την οθόνη. Με την ελπίδα ότι θα βρούμε κάτι νέο, κάτι πιο ενδιαφέρον, κάτι πιο μοναδικό, ίσως μια ενημέρωση που χάσαμε, ανανεώνουμε τη ροή ξανά και ξανά, σαν να μην υπάρχει αύριο.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η λογική που χρησιμοποιείται σε αυτήν την περίπτωση είναι ακριβώς ίδια με αυτή των… “κουλοχέρηδων” στα καζίνο! Και η οποία στηρίζεται σε μία από τις βασικές αρχές της ψυχολογίας: Τη γλύκα και την ηδονή της προσμονής. Κάποια στιγμή θα πετύχουμε το Τζακ Ποτ… Κι ας μην ξέρουμε ούτε εμείς οι ίδιοι τι είναι αυτό…